Drzewka owocowe na działkę i do ogródka

Tekst: Alicja Gawryś08-10-2020 15:17

Kiedy mamy już działkę, warto spełnić kolejne marzenie: o własnych owocach z własnych drzewek - bezpieczne, bo bez chemii, smaczne i na wyciągnięcie ręki. Czy zawsze wiemy, jakie odmiany wybrać?

Drzewka owocowe

Pod uprawę drzewek owocowych przeznacza się zwykle ok. 1/3 powierzchni działki. Jeśli jest mała (np. ok. 300 m2), wystarczy na niej miejsca dla jednej jabłonki, jednej gruszy, jednej wiśni i jednej śliwy. Przy wyborze odmian warto kierować się ulubionym smakiem owoców, ale także regularnością plonowania i odpornością danej odmiany na mróz i choroby.

Gdy działka lub ogródek ma ona spore rozmiary (np. ok. 1000 m2), możemy sobie pozwolić na posadzenie kilku odmian każdego z popularnych gatunków. Oprócz ich mrozoodporności i zdrowotności, powinniśmy wziąć pod uwagę porę dojrzewania owoców. Warto bowiem mieć i odmianę wcześniejszą, której owoce zjemy lub przetworzymy na bieżąco (w miarę ich dojrzewania), i odmianę późniejszą, której owoce dadzą się przechować przez jakiś czas, np. w chłodnej piwnicy.

Do kiedy można sadzić drzewka owocowe

Drzewa owocowe można sadzić już we wrześniu, gdy kupimy egzemplarze w pojemnikach, albo w październiku bądź na początku listopada (jeśli nie ma ostrych przymrozków) - gdy kupimy tańsze okazy z tzw. gołym korzeniem. Te ostatnie mogą zostać łatwo przesuszone, dlatego trzeba je transportować pod przykryciem i jak najszybciej po przywiezieniu posadzić w gruncie.

Drzewka owocowe - Jabłonie

Fachowcy odradzają amatorom uprawę odmian, które rosną w sadach wielkotowarowych, bo takie wymagają regularnej ochrony przed chorobami (parchem, mączniakiem, zgniliznami) oraz szkodnikami (np. kwieciakiem i owocówką). Na działkę lepiej wybrać odmiany możliwie jak najbardziej odporne na popularne choroby i oczywiście mrozoodporne. Decydujące znaczenie ma także smak i przydatność danej odmiany jako surowiec na przetwory.

Powszechnie sadzi się teraz okazy zaszczepione na tzw. wstawkach skarlających: M9 (karłowej) lub M26 (półkarłowej). Takie drzewka nie rosną wysoko, dzięki czemu można posadzić więcej egzemplarzy na tej samej powierzchni działki, a uzyskany plon jabłek będzie porównywalny z tym z dużego drzewa. Niższe jabłonie łatwiej jest opryskać, gdy zajdzie taka potrzeba i o wiele łatwiej zbierać z nich owoce. Wymagają jednak żyznych gleb i utrzymywania ich w dostatecznej wilgotności, bo mają słabiej rozwinięty system korzeniowy

Jabłonie - wczesne odmiany :

'Oliwka Żółta', czyli 'Papierówka'- o średnio silnym wzroście, plonuje co drugi rok, owoce o smacznym, luźnym miąższu, dojrzewają już w połowie lipca. Odmiana ta jest mało wrażliwa na parcha i mączniaka.
'Piros' - średnio silnie rosnąca, owoce niewielkie, smaczne, kwaskowo-słodkie, dojrzewają w połowie sierpnia. Odmiana jest mało podatna na najgroźniejsze choroby.
'Celesta' - dość silnie rosnąca, owoce soczyste i bardzo smaczne, dojrzewają na początku września. Odmiana ta jest mało wrażliwa na parcha i mączniaka.
'James Grieve' - o średnio silnym wzroście, owoce smaczne, słodko-kwaśne, dojrzewają na przełomie sierpnia i września. Odmiana ta jest mało wrażliwa na parcha i mączniaka.
'Witos'- odmiana polska, silnie rosnąca, tym bardziej wymaga podkładki skarlającej. Owocuje obficie co drugi rok. Owoce soczyste, smaczne, dojrzewają na początku września. Odmiana ta jest mało wrażliwa na parcha i mączniaka.

Jabłonie - późne odmiany :

'Elise' - umiarkowanie silnie rosnąca, owocująca corocznie i obficie. Owoce soczyste z kwaskowym, zwięzłym miąższem. Dojrzewają pod koniec września. Odmiana podatna na parcha, mało wrażliwa na mączniaka.
'Topaz' - rośnie dość silnie, owocuje corocznie, obficie. Owoce soczyste, miąższ zwięzły, kwaskowo-słodki, smaczny. Zbieramy je w pierwszej połowie października. Topaz jest mało podatny na mącznika i odporny na parcha.
'Sawa' - odmiana polska, o średniej sile wzrostu, owocuje regularnie co rok. Owoce duże, o słodkawo-kwaskowym smaku, z dość luźnym miąższem, dojrzewają pod koniec września. Odmiana odporna na parcha i mało podatna na mączniaka.

Drzewka owocowe -grusze

Odmiany grusz bywają szczepione na siewkach gruszy kaukaskiej (na tej podkładce szczepi się odmiany o słabszym wzroście) bądź na pigwach (tę podkładkę stosuje się dla odmian silniej rosnących i późno - tj. kilka lat po szczepieniu - rozpoczynających owocowanie).

Obie podkładki są wprawdzie odporne, ale silne mrozy mogą zniszczyć zaszczepioną na nich wrażliwą odmianę.

W przypadku grusz równie ważna jak u jabłoni jest odporność na parcha oraz inne choroby.

Grusze - najpopularniejsze odmiany amatorskie:

'Faworytka', zwana też 'Klapsą' - jej drzewa rosną dość silnie, owocują obficie, ale co drugi rok. Owoce są dość duże, żółto-zielonkawe z niewielkim czerwonawym rumieńcem o soczystym, słodkim miąższu. Pełna dojrzałość osiągają już na początku sierpnia. Wadą tej wczesnej odmiany jest wrażliwość na parcha.
'Bonkreta Williamsa' - rośnie średnio silnie, plonuje co roku. Duże, zielonkawożółte owoce mają soczysty wino-słodki miąższ i dojrzewają po koniec sierpnia. Odmiana mało podatna na choroby.
'Hortensia' - rośnie średnio silnie, owocuje obficie co roku. Duży czerwony rumieniec na zielonkawo-żółtej skórce sprawia, że owoce wydają się bardzo smaczne i takie są w istocie: słodkie, soczyste z lekko kwaskową nutą, dojrzewają w II połowie września. Parch nie jest groźny dla tej odmiany, ale zaraza ogniowa - bardzo.
'Konferencja' - to jedna z bardziej lubianych u nas gruszek. Początkowo drzewo rośnie silnie, ale w starszym wieku jego impet słabnie. Ma tendencję do obfitego owocowania, ale nie zawsze z równą regularnością. Owoce mają charakterystyczny wydłużony kształt i zieloną, często "ordzewiałą" skórkę. W smaku są słodkie i bardzo soczyste. Zbiera się je pod koniec września i są świetne do przechowania (w chłodnym pomieszczeniu, bo w ciepłym szybko miękną). Odmiana ta jest mało podatna na choroby.
'Kosui' - należy do grupy grusz azjatyckich. Rośnie średnio silnie. Owocuje corocznie i obficie. Jej owoce mają kształt jabłek i jasnożółtą skórkę. W smaku są bardzo słodkie, soczyste, do jedzenia nadają się w II połowie sierpnia. Odmiana jest mało wrażliwa na parcha.

Drzewka owocowe -śliwa

Odporność na mróz jest wysoka u wszystkich uprawianych u nas odmian śliw. Problem w ich przypadku stanowi groźna choroba - szarka, dlatego na działkę warto postarać się o odmiany mało wrażliwe na tę chorobę.

Do uprawy amatorskiej najlepiej wybierać odmiany samopylne (tj. takie, które zawiązują owoce, gdy są zapylane pyłkiem pochodzącym z dowolnej śliwy, nawet z tego samego drzewa). W przypadku, gdy dana odmiana wymaga zapylacza (tj. pyłku pochodzącego z innej odmiany śliwy), czyli jest obcopylna - należy posadzić w pobliżu chociaż jeden okaz zapylacza. Dobrymi zapylaczami dla śliw są odmiany: Blufree, Cacańska Lepotica, Oneida, Stanley, Renkloda Althana, Renkloda Zielona, Renkloda Ulena, Królowa Wiktoria.

Poza tym liczy się podkładka. Śliwy zaszczepione na ałyczy rosną silnie, późno po posadzeniu zaczynają owocowanie, ale za to tolerują gorsze gleby. Okazy zaszczepione na 'Węgierce Wangenheima' szybko po posadzeniu zaczynają plonować i wolniej rosną, ale mają większe wymagania siedliskowe.

'Węgierka Zwykła' - to u nas chyba najbardziej popularna odmiana. Jest samopylna (nie wymaga zapylacza) i rośnie silnie. Na początek jej owocowania trzeba czekać kilka lat, ale za to potem plonuje co roku i obficie. Wydaje mnóstwo drobnych ciemnofioletowych śliwek z żółtym miąższem, który jest dość zwarty, ale bardzo słodki i łatwo odchodzi od pestki. Odmiana ta słynie ze swej przydatności na powidła i inne przetwory. Owoce gotowe są do zbioru w połowie września. 'Węgierka Zwykła' jest niestety wrażliwa na szarkę.
'Węgierka Dąbrowicka' - też rośnie silnie, ale zaczyna plonować dość szybko po posadzeniu, jest obcopylna. Owoce są średniej wielkości, pokryte niebieskim nalotem, smaczne. Dojrzewają pod koniec sierpnia. Odmiana ta jest odporniejsza na szarkę, niż 'Węgierka Zwykła'.
Wśród innych odmian wczesnych odpornych na szarkę znajdują się: 'Casanska Rana', 'Herman', 'Katinka', 'Carpatin', 'Kalipso', 'Fryga' i 'Opal'.
'Amers' - tworzy duże smaczne owoce (o masie 50-60 g),w których pestka łatwo oddziela się od miąższu. Dojrzewaja one na przełomie sierpnia i września. Odmiana ta jest obcopylna i mało wrażliwa na choroby.
'President' - odmiana o bordowo - fioletowych owocach (ok. 50 g), dojrzewających w końcu września.
'Jojo' - jest całkowicie odporna na szarkę! Owoce tej odmiany są wydłużone, ciemnoniebieskie z jasnym nalotem woskowym. Miąższ zwięzły, średnio soczysty, dość dobrze oddziela się od pestki. Owoce dojrzewają w II połowie września mogą dość długo pozostawać na drzewie (nie miękną i nie opadają).

Zapylacze dla późnych odmian śliw: 'Renklona Ulena' 'Stanley', 'Amers'