Ogrody przy Świątyni Spokoju i Pokoju w Kioto

Już sama nazwa - Świątynia Spokoju i Pokoju (Heian jingu) - nastraja pozytywnie, tym bardziej że wyrażona jest znakami, które często stosuje się w zapisie imion (w Japonii można samemu stworzyć imię dla dziecka z samych "szczęśliwych" ideogramów). Przyjemniej jest kojarzyć nazwę świątyni z pomyślnością niż z nazwą okresu historycznego, od którego w istocie pochodzi. Okres Heian przypadał na lata 794-1185.

Trwałość pamięci

Kompleks świątynny składa się z siedmiu głównych pawilonów połączonych krużgankami. Wybudowano go w 1895 r. dla uczczenia rocznicy przeniesienia stolicy do Kioto (nazywanego wówczas Heian-kyo). Miało to miejsce 22 października 794 r. Bóstwami czczonymi w Świątyni Spokoju i Pokoju są cesarze: Kanmu (781-806), który ustanowił stolicę w Kioto, oraz Komei (1847-66), którego panowanie zamknęło stołeczny okres w historii miasta.

Na pamiątkę czasów świetności co roku 22 października odbywa się w Kioto Festiwal Wieków (Jidai Matsuri ). Kapłani przenoszą znaki bóstw do palankinów i na czele procesji prowadzą do pałacu cesarskiego. W wielogodzinnej barwnej paradzie biorą udział grupy osób w strojach z kolejnych epok od starożytności, poprzez średniowiecze, aż do XIX w. Ich kimona, akcesoria i broń odtworzone są z wielką dbałością o zachowanie wierności historycznej. Wieczorem procesja powraca do świątyni.

Triumf tradycji

Główne założenie świątynne otacza zespół czterech ogrodów krajobrazowych o łącznej powierzchni 33 tys. m2. Zaprojektował je Ogawa Jihei (1860-1933), należący do siódmego pokolenia słynnej rodziny ogrodników.

Każdy ogród rozplanowany jest wokół innego stawu i pomyślany tak, by przez cały rok - za sprawą odpowiednio dobranych roślin - był dekoracyjny. Początek zakładania ogrodów przypada na okres Meiji, kiedy Japonia zafascynowana była Zachodem. Nic zatem dziwnego, że w projekcie Ogawy Jihei pojawiły się wątki zaczerpnięte z europejskiej sztuki ogrodowej. Jednak ta moda szybko przeminęła (również w innych dziedzinach sztuki) i nastąpił powrót do zmodyfikowanych form tradycyjnych.

Ogawa dostosował ostatecznie ogrody do stylu środkowego pawilonu - najbardziej reprezentacyjnej budowli świątynnej. Zieleń stanowi tu całość z obiektami architektonicznymi i nie da się jej traktować jako niezależnej kompozycji, którą można podziwiać z odległości. Ogrody przy świątyni Heian jingu realizują koncepcję ogrodu rotacyjno-krajobrazowego osadzonego w tradycji okresu Edo (1600-1868) z elementami epok wcześniejszych.

Wschód i zachód

Ogród Wschodni powstał w latach 1914-26. Rozciąga się po dwóch stronach krytej galerii, a w jego centrum znalazł się okazały staw (o powierzchni ponad 0,5 ha) otoczony mnóstwem wiśni, sosen i klonów. W projekcie tej części założenia Ogawa Jihei wykorzystał styl shakkei (zapożyczonego krajobrazu), niejako włączając do ogrodu położone w oddali wzgórza, które jesienią mienią się czerwienią i oranżem przebarwiających się klonów i nadają całości niepowtarzalny, mistyczny klimat. Na stawie zbudowano dwie magiczne wyspy -Żurawia i Żółwia, nawiązując do starej chińskiej legendy, która głosi, że oba te zwierzęta zamieszkują górę wiecznej młodości. W spokojny dzień współcześni spacerowicze mogą się natknąć na ich mieszkańców.

Wcześniej powstał Ogród Zachodni (1895-1914), który najpiękniej wygląda wczesnym latem. Wokół spokojnego stawu Byakko-ike posadzono ponad 2 tys. kosaćców mieczolistnych (Iris ensata ) reprezentujących niemal 200 starych odmiany z grup Ise i Higo. Gdy zakwitną, wydaje się, że całą przestrzeń wypełnia eteryczna biało-liliowa poświata.

Centrum i południe

Ogród Środkowy stworzony w latach 1895-1914 najpiękniejszy jest w pełni lata. Taflę stawu przecina droga ułożona z pojedynczych bloków kamiennych nazwana Mostem Odpoczywającego Smoka. Kamienie pochodzą z dwóch starych mostów z centrum Kioto. Na wodzie kołyszą się setki różnokolorowych grzybieni (Nymphacea ). Biel, róż i purpura wspaniale kontrastują z ciemną zielenią posadzonych na brzegach formowanych sosen. Ich puszyste korony współgrają z delikatnym listowiem klonów palmowych.

Intencją projektanta było wywołanie u osoby przechodzącej przez staw uczucia, że "siedzi na plecach smoka, który przelatuje pomiędzy chmurami odbijającymi się w wodnym zwierciadle".

Ogrodu Południowego Ogawa Jihei nie zdołał wybudować. Ukończono go (w stylu nawiązującym do pozostałych projektów mistrza) dopiero w 1981 r. W marcu rozświetla się głębokim różem ukwieconych wiśni 'Shidare-zakura' o wiotkich, zwisających luźno gałązkach. Ich korony podtrzymują specjalne konstrukcje z bambusa wyglądające jak stelaże olbrzymich parasoli, na których rozpostarte są delikatne witki. Delikatna linia ścieżek i woda przepływająca wąskim strumykiem dopełniają wrażenia spokoju i harmonii. Ta część założenia nawiązuje do koncepcji ogrodów Kyokusui-no en tworzonych niegdyś dla arystokratów komponujących wiersze. W wyodrębnionej części o nazwie Ogród Heian posadzono rośliny, które pojawiały się w dziełach literackich okresu Heian. Każdy z niemal 200 gatunków opatrzony jest plakietką z nazwą i literackim cytatem.

Na szczęście

Ogrody przy Świątyni Spokoju i Pokoju emanują wysublimowaną prostotą i wszechogarniającym spokojem. Działają kojąco, wyciszają. Chętnie przychodzą tu młode pary, aby zrobić sobie okolicznościowe zdjęcia. Mają wówczas zapewne okazję do chwili refleksji. Może myślą o tym, co robić, by zachować spokój wewnętrzny i żeby życie w nowo zawartym związku mogło przebiegać w pokoju, bez mniejszych czy większych wojen domowych.

Informacje praktyczne

Heian jingu

Kioto

Nishi Tennocho, Okazaki, Sakyo-ku

tel. (+81 75) 761 02 21

Ogrody czynne są codziennie w godz. 8.30-16.30 (wiosną i latem do 17.30).

Ceny biletów: 600 jenów (normalny), 300 jenów (ulgowy).

Więcej informacji na stronie www.heianjingu.or.jp