Kiosk - kup onlineKiosk - Ladnydom.pl

Rzodkiewka, rzodkiew, rzepa

Jarosław Przybył, Wydział Ogrodniczy SGGW w Warszawie

Schrupać by rzepkę z kawałkiem chlebka - marzył dziadek w znanym wierszu Tuwima. A może też rzodkiewkę i rzodkiew? Im ostrzejszy warzywa te mają smak, tym lepiej chronią nasze zdrowie.

Popularna rzodkiewka, rzodkiew nie do końca jeszcze odkryta w naszej kuchni i ponownie przywracana do łask rzepa należą do rodziny kapustowatych, dawniej nazywanej krzyżowymi. Cenimy je za smaczne zgrubienia korzeniowe, niektóre w kształcie kuli, inne długie niczym sople.

Samo zdrowie

Charakterystyczny ostry smak roślinom tym nadają związki siarki, które wzmagają wydzielanie soków trawiennych i działają przeciwbakteryjnie. Najwięcej zawiera ich korzeń czarnej rzodkwi (wyciąg z niego jest podstawowym składnikiem preparatu raphacholin). Dzięki zawartości witaminy C i soli mineralnych działa także wzmacniająco. Wyciśnięty z korzenia sok (można to zrobić w sokowirówce) pity z miodem leczy suchy kaszel i ból gardła, a wcierany w skórę głowy poprawia stan włosów.

Uprawa bez kłopotów

Warzywa te nie wymagają ciepła, potrzebują jednak dużo wody i światła. Najlepiej służy im podłoże średnio zwięzłe i żyzne (dla sopli 30-40 cm grubości). W lekkiej ziemi rośliny szybko zaczynają kwitnąć i parcieją, w ciężkiej tworzą niekształtne korzenie. Nasiona sieje się w rzędach w rozstawie: dla rzodkiewki - 15-20 cm (można wysiewać ją z nasionami marchwi lub pietruszki), dla odmian wczesnych rzodkwi i rzepy - 20-30 cm, a dla późnych - 30-40 cm. Nie wysiewajmy ich na grządce po kapustowatych, ponieważ to sprzyja chorobom.

Po wzejściu siewki trzeba przerwać: rzodkiewkę co 2,5 cm, wczesne odmiany rzodkwi i rzepy 5-10 cm, późne zaś co 10-15 cm. Szybko zbierane odmiany (tzw. wczesne) uprawia się jako przedplon, np. przed ogórkami czy pomidorami lub jako poplon - po letnich warzywach. Zbieramy je sukcesywnie w miarę dorastania. Natomiast tzw. odmiany późne lepiej udają się wysiewane latem na zbiór jesienny.

Różne odmiany

Rzodkiewka

Może być siana od końca marca do początku września z krótką letnią przerwą. Większość odmian ma kulisty kształt:

  • bardzo wczesne: 'Marabelle' (karminowa), 'Śnieżka' (biało-kremowa);

  • wczesne, które stosunkowo długo nie parcieją: 'Carmen' (czerwono-biała), Lidka (karminowoczerwona), 'Szkarłatna z Białym Końcem' (ostra w smaku), 'Tetra Iłówiecka' (szkarłatno-biała), 'Jutrzenka' (walcowata, różowa);

  • późne: 'Sopel Lodu' (wrzecionowata, biała, ostra w smaku); 'Zlata' (żółtawa, ostra).

    Rzodkiew

    Wymaga dłuższego okresu wegetacji:

  • odmiany wczesne zbiera się po 40-60 dniach. Tworzą klinowate zgrubienia długości do 20 cm o barwie białej ('Agata', 'Milno Early'), biało-zielonej lub czerwonej.

  • odmiany późne (zbierane po 90-110 dniach wegetacji) zwykle ostre w smaku. Kształt owalny lub kulisty, białe lub czarne ('Murzynka'). Te ostatnie błędnie nazywane są czarną rzepą.

  • rzodkiew japońska, inaczej daikon, stanowi odrębną grupę odmian. Tworzy białe długie zgrubienia (do 50 cm), łagodne w smaku. Do siewu w kwietniu nadaje się 'Silver Star' i 'April Cross'; a w lipcu 'Florian', 'Okura' i 'Tama Winter'. Zbiera się je po dwóch, trzech miesiącach i przechowuje do 3 tygodni.

    Rzepa

    Jest uprawiana podobnie jak rzodkiew. Tworzy kuliste, duże (średnica 5-8 cm) zgrubienia o białej skórce z delikatnymi fioletowymi przebarwieniami. Ma delikatny smak. Jej odmiany to:

  • średnio wczesne na siew wczesną wiosną, które zbiera się w czerwcu - 'Schneebal' i 'Snow Ball' (białe).

  • średnio późne na siew od lipca do połowy września, a zbiór w październiku i listopadzie - 'Golden Ball' (żółta).

    Smaczny przepis

    Czarna rzodkiew z oliwą

  • 3-4 rzodkwie

  • oliwa z oliwek

  • czarne oliwki

  • gruba sól

  • chleb

  • masło

    Umytą rzodkiew utrzeć na tarce o grubych oczkach. Wymieszać z oliwą, oliwkami i solą. Podawać z gorącymi tostami.

    W podobny sposób można przyrządzić rzepę i białą rzodkiew. Zrobiona z nich sałatka ma delikatniejszy smak.

    Zmienne koleje losu

    Rzodkiewka jak na roślinę uprawną jest znana od niedawna (od XVI w.). Natomiast rzodkiew ceniono już w starożytnych Chinach i Egipcie. Na Dalekim Wschodzie do dziś jest podstawowym warzywem. Gotuje się ją, smaży, kisi, marynuje i suszy. W Europie zaś przez stulecia głównym składnikiem diety była rzepa. Jej zalety znalazły odbicie w potocznym języku - mówi się przecież "zdrowy jak rzepa". W miarę pojawiania się warzywnych nowości zaczęła być postrzegana jako pokarm biedoty, w końcu stała się rośliną pastewną. W zachodniej Europie rzepę już zrehabilitowano. Pora, by powróciła i na nasze talerze. Jej korzeń można jeść na surowo, gotować i zapiekać, a liście przyrządzać jak szpinak.



    • Więcej o:

    Skomentuj:

    Rzodkiewka, rzodkiew, rzepa