Herbaty świata. Z jakich roślin robi się herbatę?

dr Magdalena Narkiewicz, biolog12-12-2016 11:01

Parzonym z liści ożywczym napojem krzepią się ludzie na całym świecie. Ale liście te zbierane są z różnych roślin.

Krzewy herbaty na plantacjach są mocno przycinane. Tylko niektóre kwitną.

Herbata na różne sposoby

Na zdjęciu powyżej: Krzewy herbaty na plantacjach są mocno przycinane. Tylko niektóre kwitną.

Herbata, która jest naszym codziennym napojem, to napar z liści krzewów herbaty chińskiej (Camelia sinensis). Gatunek ten pochodzi z południowo-wschodniej Azji, ale uprawiany jest w rejonach o ciepłym i wilgotnym klimacie na całym świecie. O jakości herbaty decydują warunki, w jakich rosną krzewy, i sposób przetwarzania liści. Znanych jest kilka tysięcy jej rodzajów, nawet z jednego krzewu można pozyskać ich kilka. Młode wysuszone liście dają herbatę zieloną, jeszcze nierozwinięte białą, sfermentowane ? najpopularniejszą u nas czarną, poddane tylko częściowej fermentacji ? czerwoną oolung lub pu-erh, kilkakrotnie podgrzewane i studzone ? żółtą. Wszystkie usuwają zmęczenie i senność dzięki kofeinie, której ilość jest największa w napoju tuż po krótkim parzeniu. Najbogatsza w garbniki jest herbata czarna, świetnie poprawia więc trawienie, a zielona dzięki wysokiej zawartości katechin najwydajniej niszczy szkodliwe wolne rodniki. Pu-erh zaś zmniejsza apetyt i pomaga schudnąć.

HERBATA CZARNA. Zalewamy ją wrzątkiem (100°C) i parzymy 3-4 min. Ma dużo garbników (zwłaszcza długo parzona) utrudniających wchłanianie soli mineralnych. Pijmy ją więc między posiłkami. Fot. Shutterstock.com

Zdjęcie powyżej: HERBATA CZARNA. Zalewamy ją wrzątkiem (100°C) i parzymy 3-4 min. Ma dużo garbników (zwłaszcza długo parzona) utrudniających wchłanianie soli mineralnych. Pijmy ją więc między posiłkami. Poniżej: HERBATA ZIELONA. Zalewamy ją wodą o temp. 60-80°C, tylko na 3 min, by napar nie nabrał goryczy. Można ją parzyć trzy razy, za każdym razem odlewając wodę, ale długo parzona traci cenne katechiny. Niektórzy preferują drugi napar.

HERBATA ZIELONA. Zalewamy ją wodą o temp. 60-80°C, tylko na 3 min, by napar nie nabrał goryczy. Można ją parzyć trzy razy, za każdym razem odlewając wodę, ale długo parzona traci cenne katechiny. Niektórzy preferują drugi napar. Fot. Shutterstock.com

HERBATA CZERWONA PU-ERH ma lekko przydymiony zapach i smak. Zalewamy ją na 3 min wodą o temp. 90-100°C. Możemy parzyć ją kilka razy. Fot. Shutterstock.com

Na zdjęciu powyżej: HERBATA CZERWONA PU-ERH ma lekko przydymiony zapach i smak. Zalewamy ją na 3 min wodą o temp. 90-100°C. Możemy parzyć ją kilka razy. Poniżej: MATCHA to sproszkowana słodkawa zielona herbata, używana w japońskiej ceremonii herbacianej i jako dodatek do potraw. Zbiera się ją z ocienianych krzewów.

MATCHA to sproszkowana słodkawa zielona herbata, używana w japońskiej ceremonii herbacianej i jako dodatek do potraw. Zbiera się ją z ocienianych krzewów. Fot. Shutterstock.com

Rooibos

Na zdjęciu powyżej: Kwitnący czerwonokrzew wygląda podobnie do naszego rodzimego żarnowca.

W południowej Afryce pije się herbatę z czerwonokrzewu, czyli aspalatu prostego (Aspalathus linearis). Jego cienkie pędy tnie się na odcinki o długości 4 mm.
Sfermentowane nabierają czerwonej barwy i miodowego zapachu. Napar wzmacnia organizm, likwiduje kolki, poprawia odporność i samopoczucie. Nie zawiera kofeiny.

ROOIBOS. Tę herbatę zaparzamy wodą o temp. 96°C przez 4-5 min. Można ją podawać z mlekiem lub cytryną. Polecana jest także dla małych dzieci. Fot. Shutterstock.com

Zdjęcie powyżej: ROOIBOS zaparzamy wodą o temp. 96°C przez 4-5 min. Można ją podawać z mlekiem lub cytryną. Polecana jest także dla małych dzieci.

Ostrokrzew paragwajski jest ciepłolubnym wieczniezielonym drzewem. Jego korony na plantacjach formuje się tuż nad ziemią. Często przycinane mocno się zagęszczają.

Yerba mate

Na zdjęciu powyżej: Ostrokrzew paragwajski jest ciepłolubnym wieczniezielonym drzewem. Jego korony na plantacjach formuje się tuż nad ziemią. Często przycinane mocno się zagęszczają.

Ameryka Południowa gustuje w herbacie z ostrokrzewu paragwajskiego (Ilex paraguariensis). Jego liście mają skład podobny do herbaty chińskiej, również zawierają kofeinę i sporo garbników. Napój z nich zmniejsza uczucie głodu, usuwa zmęczenie i senność, redukuje stres, opóźnia starzenie. Listki zalewa sie wielokrotnie, dopóki wszystkie nie opadną na dno naczynia.

Kwiaty na gałązkach rozwijają się od października do grudnia. Nie są zbyt urodziwe. Fot. Wikimedia Commons

Zdjęcie powyżej: Kwiaty na gałązkach rozwijają się od października do grudnia. Nie są zbyt urodziwe. Poniżej: Owoce często dojrzewają w sąsiedztwie rozkwitających kwiatów.

Owoce często dojrzewają w sąsiedztwie rozkwitających kwiatów. Fot. Wikimedia Commons

YERBA MATE. Najszybciej uzyskamy napar, zalewając ją wodą o temp. 85°C. Jeśli nie chcemy, by stał się bardzo gorzki, po 2 minutach go przecedźmy. Fot. Shutterstock.com

Zdjęcie powyżej: YERBA MATE. Najszybciej uzyskamy napar, zalewając ją wodą o temp. 85°C. Jeśli nie chcemy, by stał się bardzo gorzki, po 2 minutach go przecedźmy.

Japoński ceremoniał parzenia herbaty wymaga specjalnej oprawy. Nawet temat toczących się wtedy rozmów jest z góry ustalony.

Ceremonie i zwyczaje parzenia herbaty

Na zdjęciu powyżej: Japoński ceremoniał parzenia herbaty wymaga specjalnej oprawy. Nawet temat toczących się wtedy rozmów jest z góry ustalony.

Herbata wrosła w kulturę wielu narodów, choć np. w Europie długo traktowano ją wyłącznie jako lecznicze zioło (w Polsce do XVIII w.). Najbardziej skomplikowany ceremoniał herbaciany stworzyli Japończycy. Herbatę podaje się w specjalnym pawilonie. Gospodarz wsypuje sproszkowane liście do miseczek, zalewa gorącą wodą i roztrzepuje pędzelkiem. Z kolei w Ameryce Południowej yerba mate przygotowuje się w naczyniu z tykwy. Liście zwykle zalewa się wodą o temp. 65-85°C (odmianę terere ? wodą zimną lub lodowatą) i, gdy po 5-8 min nasiąkną, popija napój przez rurkę z sitkiem ? bombillę.

Nasz przepis na deser z herbaty

Zielona rolada (na zdjęciu)

Ubij 6 jajek z 3/4 szklanki cukru. Dodaj tyle samo mąki i 2 łyżeczki matcha wymieszanej z 3 łyżkami mleka. Ciasto wylej na prostokątną blachę wyłożoną papierem do pieczenia. Piecz 20 min w 180°C. Ciasto wyłóż na ściereczkę i od razu zroluj. Na wystudzone nałóż bitą śmietanę i paski owoców. Zroluj, podawaj pokrojone.

Więcej o: