Czy grożą nam przerwy w dostawie prądu i ciepła? Jak się przed tym zabezpieczyć?

Cała Europa zmaga się z kryzysem energetycznym, który jest następstwem wojny na Ukrainie i wysokiego uzależnienia Unii Europejskiej od dostaw rosyjskich surowców energetycznych. Brak tych surowców to widmo braku prądu i ciepła, dlatego też europejskie rządy chcą się przygotować i wprowadzają programy ograniczenia zużycia energii. Tak na przykład Francja chce wprowadzić limity klimatyzacji i ogrzewania w budynkach, a rząd Hiszpanii wystosował apel do obywateli, aby ci kontrolowali zużycie prądu, np. ograniczając oświetlenie mieszkania. Jak jest w Polsce?

Czy Polsce grożą przerwy w dostawie prądu? 

Jeśli mowa o Polsce, to tu na wstępie możemy rozwiać wszelkie wątpliwości – zgodnie z raportem Polskiego Instytutu Ekonomicznego wynika, że Polsce blackout nie grozi. Jednocześnie PIE zapewnia, że produkcja energii elektrycznej przekracza zapotrzebowanie. Przypomnijmy, że mowa tu o blackoucie, czyli całkowitej przerwie w dostawie energii elektrycznej na znacznym obszarze. Może to być spowodowane zdarzeniem lub nałożeniem się kilku zdarzeń losowych, zwykle nagłych i niespodziewanych. Wśród nich znajdują się awarie sieciowe, wyłączenie linii dystrybucyjnych, wyłączenie elektrowni czy niebezpieczne warunki atmosferyczne. Blackout może wystąpić niezależnie od pory roku, nawet w przypadku posiadania dużych rezerw mocy wystarczających do czasowego pokrycia zapotrzebowania.

W lipcu 2022 wiele mediów donosiło o tym, że polski system energetyczny jest na skraju blackoutu, co wynikało z licznych awarii i braków węgla po wprowadzeniu sankcji na Rosję. Dowodem miały być nagłe wyłączenia bloków energetycznych w takich miastach jak Połaniec, Opole, Kozienice, Bełchatów i Turów. Doniesienia te zdementowały Polskie Sieci Elektroenergetyczne, które zamieściły komunikat wyjaśniający, że były to chwilowe trudności, a „Krajowy System Elektroenergetyczny pracuje stabilnie i zachowana jest odpowiednia rezerwa”.

Eksperckie prognozy na najbliższy okres nie wskazują na większe problemy w dostawie prądu (stan na styczeń 2023). Ma to związek z dobrym zarządzaniem dostawami i kontrolą zapotrzebowania. Ponadto w krajowych elektrowniach zachowana jest rezerwa na wymaganym poziomie. Jedyne ryzyko dotyczy ograniczenia dostępności surowców, przez co może dojść do racjonowania energii, jednak jest to scenariusz dość odległy.

Pomimo tych pozytywnych informacji warto przygotować się nawet na chwilowy brak prądu. Co istotne, dotyczy to nie tylko okresu zimowego, kiedy to atak zimy może spowodować awarie energetyczne, ale zwłaszcza okresu letniego, kiedy to podczas fali upałów zwiększa się zużycie klimatyzatorów i wentylatorów, a tym samym rośnie zapotrzebowanie na energię. Dodatkowo warto być gotowym na wypadek wystąpienia ekstremalnych zjawisk pogodowych, na przykład wichur, które mogą spowodować lokalne awarie prądu. Jak zatem przygotować się na ewentualny brak dostaw prądu?

Jak przygotować się na awarie prądu? 

Nawet chwilowy brak prądu w domach i mieszkaniach może wpłynąć znacząco na komfort i codzienne funkcjonowanie. Energii potrzebują urządzenia domowe jak lodówka czy piekarnik. Kiedy dom jest ogrzewany pompą ciepła lub kotłem, również i te urządzenia przestaną działać, przez co w domu może być zimno. Prądu potrzebuje też klimatyzator lub wentylator, którymi schładzamy się w upalne dni.

Rządowe Centrum Bezpieczeństwa, na fali narastającej paniki po lipcu 2022, kiedy to wyłączono 21 bloków największych elektrowni w Polsce, opublikowało specjalny komunikat, w którym wyjaśnia, jak można zabezpieczyć się przed brakiem dostaw prądu. Jednocześnie RCB zaznaczyło, że komunikat ten ma charakter edukacyjny, ponieważ w Polsce nie grozi blackout. Zgodnie z RCB w sytuacji braku prądu warto:

• mieć pod ręką działającą latarkę i świeczki,
• apteczkę i dokumenty trzymać w łatwo dostępnym miejscu,
• wyposażyć się w przenośną ładowarkę (powerbank),
• zabezpieczyć zapasy jedzenia, które nie wymagają prądu w przyrządzaniu i przechowywaniu.

Rady te mogą wydawać się dość proste, ale należy zaznaczyć, że są bardzo ważne z punktu widzenia organizacji życia w przypadku dłuższej awarii prądu. Podczas niej grozi nam brak wody, oświetlenia, ogrzewania we własnym domu, ale zasięg jest znacznie większy – sklepy, stacje benzynowe i apteki mogą zostać zamknięte.

Awaryjne zasilanie – agregat i przetwornica 

Brak prądu oznacza brak zasilania lodówek, zamrażarek, telefonów, komputerów, telewizorów kotłów, pomp, hydroforów itd., dlatego dobrze mieć zapas urządzeń, dzięki którym dostarczysz im energię, nawet tymczasowo. Polecane są tu rozmaite powerbanki, ale również zasilacze UPS i generator (agregat prądotwórczy), które będą alternatywnym źródłem zasilania.Zwróć uwagę na to, że i te urządzenia wymagają wcześniejszego przygotowania. Przenośne ładowarki powinny być cały czas naładowane. Agregat zasilany jest paliwami konwencjonalnymi jak benzyna, olej napędowy, LPG, gaz ziemny i metan, dlatego zadbaj o ich zapas. Dostępne są również agregaty zasilane akumulatorem, jednak ich wadą jest krótki czas działania.

Innym praktycznym urządzeniem jest przetwornica, dzięki której zmienia się napięcie, np. z akumulatora samochodowego na napięcie 230 V. W praktyce przetwornicy można użyć do zasilania urządzeń domowych w przypadku awarii prądu. Pamiętaj o tym, że potrzebna jest tutaj przejściówka, ponieważ zwykle małe przetwornice mają wtyczkę do zapalniczki samochodowej, co może utrudniać podłączenie do akumulatora, by zasilić np. laptop.

Przeczytaj również:Awaria prądu? Akumulatorowa przetwornica prądu jako zabezpieczenie przed przerwami w dostawie prądu 

Alternatywne ogrzewanie – piecyk i kominek na drewno 

Odcięcie prądu może spowodować utratę źródła ogrzewania. Wystarczy wyobrazić sobie sytuację, że w domu zastosowany jest elektryczny grzejnik olejowy lub też stosuje się dodatkowe źródła ciepła jak przenośne farelki. Brak energii to również problemy z ogrzewaniem pompą ciepła i kotłami – moduły tych urządzeń potrzebują prądu, aby móc odpowiednio nimi sterować.

Sytuacja zmienia się, w przypadku kiedy masz zapas energii z fotowoltaiki, która wystarczy do zasilenia pompy ciepła (ale uwaga: jeśli jest to system on-grid, nie będzie działać falownik, który zamienia napięcie z paneli; zdecydowanie lepiej sprawdza się tu zasilacz UPS) oraz przy tradycyjnych formach ogrzewania jak piece, kotły i kominki. Zwykły kominek może zapewnić pożądane ciepło w przypadku awarii, nawet jeśli standardowo jest wykorzystywany jako dodatkowe źródło ciepła lub tylko w celach rekreacyjnych. Potrzebować będziesz tu jednak opału jak drewno czy chrust.

Zadbaj o opał – drewno opałowe i kominkowe 

Drewno jest jednym z najstarszych i najpopularniejszych rodzajów opału, który jest stosowany do ogrzewania domów i pomieszczeń. Przy czym wydajność cieplna drewna zależy od jego składu, wilgotności i grubości, i tak drewno kominkowe i drewno opałowe są tym samym rodzajem drewna, jednak różnica dotyczy tzw. wartości opałowej.

Pytanie, ile tego zapasu drewna warto mieć? Zwykle na opał do kominka zużywa się od 5 do 15  m³ drewna w sezonie grzewczym. Rzeczywiste zapotrzebowanie wynika od wielkości ogrzewanych pomieszczeń, częstotliwości palenia i oczywiście palenia. Pod uwagę należy wziąć, czy kominek jest tylko podstawowym, czy też dodatkowym źródłem ciepła.

Chrust jako alternatywa dla węgla i drewna 

W okresie chwilowych awarii związanych z prądem wspomóc się możesz chrustem, czyli kawałkami drzew, suchych gałęzi czy krzewów. Sytuację ratuje, jeśli masz ogródek i możesz w każdej chwili uzupełnić zapasy. Ponadto wciąż istnieje możliwość zbierania gałęzi na opał w lasach, pod warunkiem uzyskania zgody od leśniczego – do tego zachęca wiceminister klimatu i środowiska Edward Siarka, który zdaje sobie sprawę z trudnej sytuacji gospodarstw domowych, co ma związek nie tylko z dostępnością opału, ale również jego ceną. 

Przypomnijmy, że według danych Głównego Urzędu Statystycznego ceny opału w kwietniu 2022 roku były o 76,5% wyższe od analogicznego okresu poprzedniego roku. Ceny energii i opału są ciągle bardzo duże, nie każdy może sobie pozwolić na zapasy drewna czy węgla, stąd propozycja zbierania chrustu.

Odpowiednio przygotuj drewno na opał z piłą łańcuchową 

Zwróć uwagę na to, że każdy drewniany opał powinien być odpowiednio przygotowany i przechowywany. Drewno kominkowe, drewno opałowe, chrust – te materiały muszą być dobrze wysuszone, ponieważ im mniej wody zawierają, tym lepiej się palą i dają więcej ciepła. Każdy kawałek drewna powinien być odpowiednich rozmiarów i wielkości, aby bez problemu umieścić go w kozie, piecyku lub kominku.

Cięcie i rąbanie drewna to standardowe czynności w przygotowaniu opału, jednocześnie niebezpieczne, dlatego zadbaj o odpowiedni sprzęt. Piły łańcuchowe znacząco ułatwiają obróbkę drewna. W przypadku awarii prądu piły elektryczne się nie sprawdzą, chyba że masz do dyspozycji agregat. Zdecydowanie lepszym wyborem będzie tu piła akumulatorowa. Zwróć jednak uwagę, że piła łańcuchowa akumulatorowa wymaga baterii, zatem zadbaj o to, aby była ona zawsze naładowana, aby urządzenie było gotowe do pracy.

Podsumowanie 

W przypadku braku prądu należy zabezpieczyć przede wszystkim jedzenie, domową elektronikę i ogrzewanie. Pierwszym krokiem jest zadbanie o dodatkowe źródła zasilania oraz ogrzewania. W tej roli dobrze sprawdzają się wszelkie ładowarki, zasilacze UPS oraz agregatory. Ogrzewanie może wymagać więcej pracy, ponieważ wiąże się z wykorzystaniem takich alternatyw jak piece-kozy oraz kominki, ale warto zawczasu być przygotowanym i zadbać nie tylko o dodatkowe źródło ciepła, ale też wystarczający zapas opału jak np. drewno kominkowe czy chrust.