Iittala - fińskie dobro

Każdy fan współczesnego designu skandynawskiego zna Iittalę doskonale. Każdy kto miał możliwość odwiedzić Finlandię wie, że są to przedmioty użytku codziennego, z jakich korzysta się w domach, kawiarniach, hotelach. Naczynia uniwersalne i egalitarne, jeśli można tak powiedzieć. Po prostu: powszechnie dostępne i używane. Proste, praktyczne i zarazem zachwycająco piękne. Doskonale zaprojektowane przez najbardziej cenionych projektantów skandynawskich. Szkło i porcelana fińskiej firmy Iittala.

Iittala (pisane często z małej litery: iittala, by litery I nie mylić z L) to, jako się rzekło, fińska firma projektowa i zarazem producent przedmiotów użytkowych, przede wszystkim zastawy stołowej. W ofercie Iittali znajdują się głównie przedmioty wykonane ze szkła i porcelany: szklanki i dzbanki, kieliszki, filiżanki, talerze, misy oraz przedmioty dekoracyjne: wazony, szklane figurki ptaków. Ale Iittala produkuje także sztućce czy garnki. Wszystkie one charakteryzują się prostotą, a zarazem oryginalnością. Są ponadczasowe. Wnoszą do codziennego życia funkcjonalne piękno.

Iittala - narodowe dobro Finlandii i zarazem synonim skandynawskiego designu - to firma stworzona, co ciekawe, wcale nie przez Fina, ale przez Szweda. W 1881 roku Petrus Magnus Abrahamson przybył na południe Finlandii celem rozwinięcia własnego biznesu. Jednak już na samym początku pojawił się problem dość poważny: brak wykwalifikowanych pracowników. Abrahamson postanowił bowiem otworzyć fabrykę szkła. Nie zrażony pierwszymi trudnościami Szwed sprowadził do Finlandii swoich rodaków, biegłych w dmuchaniu szkła. W późniejszych latach miał zatrudniać także profesjonalistów z Belgii i Niemiec.

Produkcja ruszyła. Ale nie od razu w iittalii powstawały przedmioty do użytku domowego. Początkowo fabryka wytwarzała szkło dla chemii i do lamp olejowych. I pewnie dziś nie usłyszelibyśmy o niej gdyby nie narodziny i moda na modernizm oraz śmiałe projekty Alvara Aalto, które odniosły spory sukces na paryskiej Wystawie Światowej w 1930 roku. Przede wszystkim słynny wazon Aalto Vase, który został wówczas po raz pierwszy zaprezentowany światu, zwrócił uwagę na to w jak niewystarczającym stopniu produkcja przemysłowa zaspokaja ludzkie potrzeby: piękna, estetyki, praktyczności.

Sukces firmy zbudowały tak naprawdę dokonania zatrudnionych tamże wybitnych projektantów. Aino i Alvar Alto, Aiva Toikka, Tapio Wirkkala, a z młodszego pokolenia Klaus Happaniemi czy Harri Koskinen - to tylko kilka nazwisk twórców niezwykłych przedmiotów i współtwórców wielkiego sukcesu i popularności Iittali. "Przedmioty powinny być zawsze stosowne, wytrzymałe i funkcjonalne" powiedział Kaj Franck, projektant. To zdanie stało się swego rodzaju mottem fińskiej firmy. Do najważniejszych zasad, jakie stosuje się w Iittali zalicza się po pierwsze i najważniejsze - czysty funkcjonalizm, po drugie - jakość, po trzecie - emocjonalizm.

Projektanci mają stwarzać przedmioty wysoce użyteczne, trwałe, ale też proste i uniwersalne, tak by mogły służyć nam przez długie lata. I co ciekawe - udaje im się to osiągnąć. Bo spójrzmy na szkło projektu Aalto - niełatwo jest określić czas jego powstania, a nie mamy wrażenia, że są to przedmioty z lamusa. Dla przypomnienia: Aalto Vase to 1937 rok, szkło projektowane przez Aino to także lata 30-te XX wieku. Pierwsze projekty szklanych ptaków Oivy Toikka to lata 70-te, słynna cukiernica (puchar do lodów) Mari to lata 60-te.

Iittala to także kolekcje bliższe naszym czasom: wesołe, pasiaste kubki i miski z kolekcji Origo projektu Alfredo Häberli (koniec lat 90-tych), bardzo lubiana ostatnimi laty magiczna kolekcja Klausa Happaniemi - Taika, eleganckie propozycje Giorgio Vigny (ptaki, srebrzyste pudełka Piilo) czy Anu Penttinen (ptaki, seria pudełek Vitriini) oraz propozycje wielu innych projektantów, niekoniecznie o skandynawskich korzeniach.

Pierwotną firmę Szweda przejmowały z czasem kolejne, większe kompanie. Przez wiele lat Iittala znana była jako Karhula-Iittala, a obecnie Iittala jest jedną z kilku firm wchodzących w skład Iittala Group. I co ciekawe, aż 97% udziałów tej firmy posiada firma Fiskars (tak, ta od nożyczek i sprzętów ogrodowych).

Nie zmienia to jednak faktu, że przedmioty jakie oferuje Iittala należą do najpiękniejszych naczyń zaprojektowanych w tej części globu, jeśli nie na całym świecie. Co ciekawe - udaje się im oddać klimat miejsca, w którym powstają. Projektanci śmiało korzystają z zasobów tradycji Skandynawii i robią to z dobrym skutkiem.
W Iittali znajdą coś dla siebie zarówno poszukiwacze przedmiotów unikatowych, jak i osoby lubiące ładne, praktyczne i trwałe szkło i porcelanę. Iittali nie można nie lubić.

Klasyk tygodnia: Wazon Aalto
Duńska ikona - krzesło Wishbone
Fińskie obrazki Sanny