Tymianek pospolity (Thymus vulgaris) uprawa na balkonie i w ogrodzie

Uprawa tymianku pospolitego (tymianku właściwego, macierzanki pospolitej)

Tymianek pospolity ( Thymus vulgaris ) – inaczej: tymianek ogrodowy , tymianek właściwy , macierzanka tymianek albo tymian . Jest najpopularniejszym gatunkiem tej rośliny. Tymianek pospolity to roślina pochodzenia śródziemnomorskiego. Jest bliskim krewniakiem znanej u nas macierzanki, z którą łączą go nie tylko podobieństwa botaniczne, ale także właściwości lecznicze. Był znany i powszechnie uprawiany w starożytności , gdzie ceniono jego zdrowotne działanie. Jako symbol siły był niezbędnym składnikiem miłosnych naparów, kadzideł i balsamów. Obecnie używamy go powszechnie w kuchni jako przyprawę, zarówno w stanie świeżym, jak i suszoną. 

Tymianek - uprawa w doniczce

 Tymianek pospolity zawsze warto mieć pod ręką. Jego wszechstronne właściwości przydadzą się w wielu sytuacjach, dlatego też posadzenie go w doniczce będzie bardzo dobrym rozwiązaniem. Na tę uprawę mogą się także zdecydować osoby, które nie mają możliwości hodowania go w gruncie. Nie jest to trudny ani czasochłonny proces. Do doniczek o średnicach około 10 do 15 cm wysiewamy nasiona na głębokość pół cm. Gdy wzejdą, przerzedzamy je zostawiając 3 sadzonki i regularnie podlewamy. Roślina potrzebuje słonecznego i osłoniętego od wiatrów miejsca. Gdy tymianek urośnie, ścinamy go około 7-10 cm nad ziemią – to nasze zbiory, które powtarzamy kilkakrotnie, w miarę odrastania rośliny.

Tymianek - uprawa na balkonie

Uprawiając tymianek w doniczkach na balkonie pamiętajmy, że pod koniec listopada powinniśmy je przenieść do pomieszczenia, gdzie będą mogły stać w temperaturze 10 -15 st. C. Wówczas powinniśmy także ograniczyć podlewanie.

Dlaczego warto hodować tymianek w doniczce? Ponieważ mając go pod ręką zawsze będziemy mogli skorzystać z jego wszechstronnych właściwości:

• w kuchni – jako przyprawa do mięs pieczonych, ryb (usuwa ich nieprzyjemną woń), pasztetów, sałatek, a także zup,
• jako środek leczniczy do picia – m.in. w stanach zapalnych układu moczowego, dróg oddechowych, przewodu pokarmowego, zaburzeniach krążenia,
• jako środek leczniczy stosowany zewnętrznie do płukania jamy ustnej i gardła, robienia okładów w schorzeniach skóry np. trądziku, w postaci maści rozgrzewających,
• jako składnik aromaterapii  - do inhalacji w stanach przeziębieniowych, kąpieli w przypadku osłabienia, czy wycieńczenia nerwowego
• w kosmetyce – jako składnik naturalnych kremów, wzmacniających i przeciwłupieżowych płukanek do włosów, past do zębów i płynów do płukania ust.

Kiedy zbierać tymianek? Jeśli lubimy używać świeżego tymianku do doprawiania potraw, zioło może zbierać przez cały rok – możemy obcinać jego listki lub całe pędy. Regularne uszczykiwanie poprawia jego rozwój i sprawia, że bujniej się krzewi. Warto wiedzieć, że suszony tymianek jest dużo bardziej aromatyczny niż świeży.

Macierzanka tymianek - odmiany

Tymianek cytrynowy wydziela mocny zapach z cytrynową nutą . Kwiaty tymianku cytrynowego są miododajne , dlatego przyciągają wiele pszczół oraz wyróżniają się ciekawym zielonożółtym kolorem . Maksymalnie ta odmiana osiąga ok. 30 cm i jest odporna na szkodniki.

Tymianek - uprawa w ogrodzie

Tymianek to wieloletnia, silnie rozgałęziona półkrzewinka dorastająca do 30 -40 cm wysokości. Ma mocne, drewniejące w dolnej części łodygi pokryte lancetowatymi, drobnymi liśćmi. Kwitnie drobnymi kwiatkami w różnych odcieniach różu, fioletu, a także na biało. Tymianek to roślina miododajna, więc gdy posadzimy go w ogrodzie z pewnością zagoszczą w nim pszczoły, bąki i motyle. Tymianek doskonale sprawdzi się hodowany w doniczkach, na rabatach lub jako wypełnienie rabat kwiatowych. I to ostatnie rozwiązanie jest bardzo korzystne. Ma charakterystyczny, korzenny aromat i lekko gorzkawy, palący smak. Dzięki temu odstrasza wiele szkodników, chroni inne rośliny przed chorobami. Wyciąg z tego ziela odstrasza także mrówki.

Sadząc tymianek w ogrodzie pamiętajmy, aby zapewnić mu słoneczne, osłonięte od wiatrów stanowisko oraz żyzną glebę, najlepiej z wysoką zawartością próchnicy. Gotowe sadzonki wkładamy do gruntu w rozstawie 30 x 40 cm pod koniec maja, po ustaniu wiosennych przymrozków. Pielęgnacja tymianku polega na regularnym podlewaniu i odchwaszczaniu. Tymianek uprawiany w pojemnikach zaleca się przenieść do chłodnego pomieszczenia na zimę.

Tymianek - uprawa na polu

Zakładanie plantacji tymianku powinnyśmy poprzedzić wcześniejszymi zabiegami. Specjaliści polecają zastosować wapno, a także przedplony z takich roślin jak np. rzepak. Stanowisko przeznaczone pod uprawę powinno być ciepłe i słoneczne. Najlepszy odczyn gleby dla tymianku to pH 5,5-6,5. Roślina ta nie wymaga dużych ilości wody i dobrze znosi okresowe susze. W dużych ilościach tymianek uprawia się wyłącznie z nasion, które potrafią kiełkować zarówno w świetle, a także i bez niego, a najlepszą temperaturą do kiełkowania jest około 20 st. C. Nasiona możemy wysiewać w IV, VII-VIII oraz późną jesienią. Zaleca się sianie w rzędach, co 30-40 cm, na głębokość pół cm, przy czym na 1 ha powinniśmy przeznaczyć około 3-4 kg nasion. Jeżeli chcemy, aby plony już w pierwszym roku były bardzo obfite, możemy wcześniej przygotować rozsady. W tym celu nasiona wysiewamy już w marcu pod osłonami, a gotowe rozsady sadzimy w stałe miejsce w rozstawie 40 x 20 cm lub 30 x 20 cm.
Z uwagi na możliwość przemarzania, w Polsce wschodniej, hodowle tymianku zaczyna się co roku od podstaw, a zbiory przeprowadza jesienią. W pozostałych częściach kraju zakłada się 2 – 3 letnie hodowle.

Przechowywanie dużych ilości tymianku

Zarówno samo ziele, jak i olejek z tymianku (w zależności od gatunku zawiera od 0,1 do 3,6% olejku eterycznego) przechowujemy w suchym miejscu, szczelnie spakowane, bez dostępu światła. Tymianek możemy także zamrażać.

Tymianek - uprawa z nasion

Nasiona tymianku są ogólnodostępne przez cały rok kalendarzowy w sklepach stacjonarnych i internetowych. Możemy je także pozyskać samodzielnie. Nasiona nadają się do zbioru najwcześniej w lipcu. Ścięte pędy z owocostanami trzeba osuszyć a nasiona wyłuskać i oczyścić. Nasiona tymianku mają zdolność kiełkowania przez okres około 5 lat.

Rozmnażanie - przez wysiew nasion do gruntu wczesną wiosną lub przez sadzonki. Stanowisko ciepłe, słoneczne i osłonięte od wiatrów. Wymaga gleb przepuszczalnych, bogatych w wapń. ­­

Nasiona wysiewamy w marcu do pojemników na głębokość pół cm. Wyrośnięte rozsady wysadzamy do gruntu po wiosennych przymrozkach w rozstawie 30 x 40 cm.

Tymianek - uprawa współrzędna

Uprawa współrzędna pozwala nam hodować wiele różnych roślin w obrębie jednej grządki. Aby ją zastosować musimy  jednak poznać predyspozycje konkretnych gatunków. Szukając odpowiednich towarzyszy dla tymianku zauważymy, że to niezwykła roślina – przyjaciel, która całą swoją dobroć przekazuje innym! Dla kogo tymianek będzie więc najlepszym kolegą?

• ziemniaki – tymianek wpływa na lepszy smak ziemniaków, a także przyciąga owady, które polują na stonkę ziemniaczaną,
• pomidory – tymianek odstrasza szkodniki pomidorów oraz zwiększa ich właściwości smakowe,
• kapusta – tymianek, dzięki zawartości tymolu, odstrasza szkodniki kapusty,
• bakłażan – tymianek odstrasza szkodniki bakłażanów,
• cebula szalotka – tymianek wpływa na korzystniejszy smak cebuli,
• truskawki – tymianek posadzony pomiędzy rzędami pozwala zmniejszyć ilość chwastów i utrzymać odpowiednie nawodnienie,
• jagody – tymianek przyciąga owady zapylające co wpłynie na obfitość zbiorów.

Tymianek - uprawa zimą

Tymianek ma pochodzenie śródziemnomorskie. Dziko rośnie na nasłonecznionych zboczach gór w Hiszpanii, Francji, Włoszech Grecji, a także w Afryce. Z uwagi na swoje pochodzenie jest więc rośliną ciepłolubną. Musimy o tym pamiętać, gdy chcemy, aby nasza sadzonka wytrzymała jak najdłużej. Wybierajmy więc dla tymianku ciepłe, słoneczne i osłonięte od wiatru miejsca, a na zimę chowajmy do pomieszczeń (jeżeli hodujemy tymianek w doniczce) lub zabezpieczajmy przed mrozem w okresie zimowym okrywając sadzonki np. liśćmi lub słomą.

Tymianek - uprawa - przycinanie

Ziele przycinamy w miarę wzrostu rośliny do 7 – 10 cm nad ziemią pamiętając, aby nigdy nie przycinać go poniżej poziomu zdrewniałych łodyg.

Zastosowanie tymianku

W medycynie ziele tymianku jest komponentem mieszanek ziołowych wspomagających leczenie kaszlu i astmy. Stosowany jest do płukania jamy ustnej i gardła w stanach wywołanych przez bakterie chorobotwórcze oraz jako środek do przemywania w chorobach skóry. Pobudza wydzielanie soku żołądkowego, poprawia trawienie