Rośliny cieniolubne

Rośliny cieniolubne w ogrodzie

Cień cieniowi nierówny, bo do miejsca lekko osłoniętego przez ażurowe gałęzie dociera o wiele więcej światła, niż położonego pod starymi świerkami o opuszczonych pędach. W tym pierwszym poradzi sobie znakomicie mnóstwo gatunków, a w drugim nic nie urośnie. To kwestia nie tylko głębokiego cienia, który bardzo ogranicza wegetację roślin, ale także braku wody. Stare drzewa wysysają bowiem z gleby niemal całą wilgoć.

Mówiąc o cieniu w ogrodzie, musimy odróżnić cień wilgotny od suchego i na tej podstawie dobrać odpowiednie gatunki roślin. Najłatwiej to zrobić, obserwując naturę. Przekonamy się wówczas, co rośnie nad strumieniem osłoniętym krzewami o luźnych koronach, a co w gęstym lesie w pobliżu świerków i buków, gdzie stale panuje mrok. Na tej podstawie dobierzemy odpowiednie rośliny cieniolubne do ogrodu

Kwiaty na balkon w cieniu

Rośliny cieniolubne do miejsc wilgotnych

W ogrodzie nad strumieniem, bądź nad stawem często rośnie rozłożysta wierzba „płacząca”, a pod nią panuje lekki cień. Jeśli przy tym podłoże jest naturalne (a nie wybetonowane), to stale zachowuje ono wilgoć. To raj dla wielu pięknych, kolorowo kwitnących roślin.

• Wiosną królują tu niebieskie niezapominajki,
• białe śnieżyce oraz różowawe lepiężniki.
• Jeśli zależy nam na czymś okazałym, wybierzmy jedną z języczek dorastających do ponad 1,5m: pomarańczową, Przewalskiego, strzelistą lub syberyjską. Kwitną one latem na żółto lub pomarańczowo.
• W podobnym kolorycie, choć niższa jest tojeść kropkowana.
• Różowo i karminowo kwitnie jarzmianka oraz spora grupa odmian tawułki.
• Nad samą wodą możemy umieścić obrazki plamiste lub włoskie o pochwowatych kwiatach oraz płożącą tojeść rozesłana o żółtych kwiatach.

Ogród w cieniu. Jakie rośliny na rabatę w cieniu

Rośliny cieniolubne do miejsc suchych latem

Spora grupa roślin przystosowała się do życia w cieniu drzew liściastych, które w naszym klimacie długo pozostają nagie. Rośliny te uaktywniają się na przedwiośniu, kwitnąc i wypuszczając liście, a potem szybko zawiązując nasiona, a gdy późną wiosną drzewo pokrywa się liśćmi i rzuca głęboki cień, ich nadziemne części zanikają, a pod ziemią zachowują się bulwy lub cebule.

• Tak zachowują się m.in. przebiśniegi,
• cebulice (syberyjska, Tubergena i dwulistna)
• oraz ziarnopłon. Mam ich w swoim ogrodzie pełno pod orzechami, które zabierają nie tylko światło, ale i wodę, przez co latem jest pod nimi bardzo sucho. Wymienione przedwiosenne gatunki pomimo to radzą sobie świetnie, bo wykorzystują krótki okres przedwiośnia.

Do miejsc suchych w cieniu poleciłabym jeszcze

• bluszcz, który płożąc się po ziemi gra tu rolę rośliny okrywowej. Ale i nad nim trzeba się czasem zlitować i podlać go podczas długotrwałej suszy.

Mam też w ogrodzie stary rozłożysty świerk i inne iglaki. Sadziłam pod nim różne cieniolubne rośliny i żadnej nie udało się utrzymać. Zauważmy, że także w lesie pod gęsto rosnącymi sosnami leżą tylko ich igły, a po deszczu… wyrastają maślaki. Ale to przecież grzyby, a nie rośliny.

Rośliny cieniolubne do miejsc średnio wilgotnych

Lista takich roślin jest bardzo długa, podzielmy je więc na grupy.

Gatunki okrywowe do cienia

Po północnej stronie domu, muru, mocno zabudowanego ogrodzenia, a także wokół niewielkich drzew (chociaż nie tuż przy pniu) światło jest rozproszone, a gleba nie wysycha zbytnio. Zresztą, łatwo tu zazwyczaj dotrzeć z podlewaniem. Trawnik trudno tu utrzymać, ale za to świetnie się rozrastają gatunki, które tworzą rozłogi lub kłącza i dzięki nim, w ciągu 2-3 lat potrafią zarosnąć sporą powierzchnię, zwłaszcza, jeśli od razu posadzimy je gęsto.

• Do najłatwiejszych w uprawie należą m.in. podagrycznik pospolity (wybieramy odmianę ‘Variegatum’ o biało–zielonych liściach),
• konwalia majowa,
• gajowiec żółty
• oraz funkia występująca w wielu odmianach o różnych barwach liści.
• Szczególnie cennymi roślinami okrywowymi są te o zimotrwałych liściach: runianka japońska (także jej biało-zielona odmiana ,Variegata’),
• niziutki kopytnik,
• no i barwinek. Ma odmiany żółto- i biało-zielone, a poza tym kwitnie wiosną na niebiesko, biało bądź ciemnofioletowo.

Co posadzić na skalniaku w cieniu? [Porada eksperta]

Spośród krzewów funkcję roślin okrywowych w cieniu może pełnić irga płożąca o zimozielonych liściach oraz niektóre iglaki, na przykład mikrobiota syberyjska oraz choina kanadyjska ‘Nana’ i ‘Nana Grarcilis’.

Byliny cieniolubne kwitnące wiosną i latem

• Paradę otwierają przylaszczki – kwitnące w marcu lub kwietniu, najczęściej jasnofioletowo (w moim ogródku w tym roku pierwsze pąki rozwinęły już w lutym).
• bergenia
• Następne są miodunki o pstrych liściach i różowo-fioletowych kwiatach,
• niebieskokwiatowa ułudka,
• trójlist,
• fiołki wonne.
• W maju kwitnie na niebiesko Brunnera o szerokich liściach, wysokie parzydło leśne o kwiatostanach złożonych z kremowych drobnych kwiatów,
• a także serduszka – okazałe i wspaniałe.
• W tym czasie kwitnienie rozpoczyna kokorycz żółta – cieniolubna roślina, która wytrwale tworzy wciąż nowe żółte kwity aż do mrozów.
• Do najokazalszych roślin należy rodgersja z liśćmi przypominającymi kasztanowcowe.

Ze wszystkich tych roślin można tworzyć w cieniu wielobarwne kompozycje, okraszając je zielenią liści cieniolubnych turzyc, np. turzycy rzędowej. Pamiętajmy tylko o ich podlewaniu, gdy długo nie pada deszcz. Rośliny będą także wdzięczne za zasilenie ich nawozem dla gatunków kwitnących dwukrotnie wiosną, w odstępach 3-tygodniowych.

Paprocie do cienia

Większość gatunków paproci, które są na tyle wytrzymałe na mróz, że wprowadzamy je do polskich ogrodów, preferuje miejsca zacienione. W moim ogrodzie od lat uprawiam języczniki (warto wiedzieć, że lubią glebę bogatą w wapń), ozdobne nawet zimą dzięki trwałym liściom.

Pod jabłonkami rozrosły się adianta o delikatnych ażurowych liściach, nerecznica samicza, wielobarwna wietlica japońska. Sporą powierzchnię zajmuje pióropusznik strusi o długich liściach, przy kamieniach przycupnęła niewielka zanokcica skalna.

Ozdobnymi paprociami można zagospodarować całą rabatę w cieniu, albo uzupełniać tymi roślinami kompozycje z gatunków kwitnących. Nie wolno pozwolić jednak na przesuszenie gleby której rosną. Nawozy? Tylko specjalnie przeznaczone dla paproci i tylko stosowane do końca czerwca.

Ogrodowe pnącza do miejsc cienistych

W takich miejscach poradzą sobie tylko gatunki o drewniejących pędach, które potrafią zmagazynować zapasy wody. W cieniu dobrze rosną i kwitną:

• kokornak szerokolistny,
• hortensja pnąca,
• jej kuzynka przywarka japońska,
• ale najlepiej – zimozielony bluszcz, który wspinając się po pniach drzew, po wielu latach tworzy formę kwitnącą, rozrośniętą w koronie drzewa.

Rośliny wrzosowate do miejsc zacienionych. Dla nich przygotowujemy specjalne stanowisko wzbogacone kwaśnym torfem i utrzymywane w stałej wilgotności. Do najokazalszych roślin z tej grupy należą zimozielone różaneczniki – najwyższe z nich osiągają kilka metrów wysokości, najniższe około 1 m. Słyną one z pięknych kwiatów. Towarzyszyć im mogą również zimozielone kiścienie i pierisy (wysokości ok. 1m) oraz o wiele niższe golterie.

Krzywy cieniolubne do ogrodu

W głębokim cieniu najlepiej rosną

• cisy, występujące w odmianach rozłożystych ale też kolumnowych. Można z nich tworzyć trwałe żywopłoty, nawet wysokie.
• Podobne przeznaczenie mają zimozielone bukszpany, jednak uzyskane z nich żywopłoty dorastają w Polsce do około 1m.
• W umiarkowanym cieniu sprawdzają się laurowiśnie,
• ostrokrzew Meservy
• , ligustr pospolity,
• mahonia,
• wiciokrzew chiński,
• atrakcyjnie kwitnące odmiany hortensji bukietowej, jaśminowiec ‘Innocence’
• oraz kaliny.

W zacienionym ogrodzie może być więc ciekawie kolorowo.

Rośliny cieniolubne na balkon

Jeśli bardzo nam zależy na ukwieconym balkonie, do którego nie dociera zbyt wiele promieni słonecznych, to wybór mamy niezbyt wielki. Sama mam taki parapet od strony kuchni i wypróbowałam już na nim sporo gatunków. Najlepiej sprawdził się

• niecierpek Waleriana okwiatach różowych lekko fioletowych, białych bądź czerwonych. Co roku kwitnie obficie przez całe lato, chyba, że dopadnie go szara pleśń.
• Niecierpek nowogwinejski o dużych kwiatach – czerwonych, różowych lub fioletowych także wytrzyma w gorszych warunkach świetlnych, ale chociaż przez godzinę lub dwie dziennie powinno padać nań trochę słońca. W przeciwnym razie słabiej kwitnie.
• W półcieniu radzą sobie nieźle begonie bulwiaste i begonia ‘Dragon Wing’ Tutaj jednak tworzą trochę mniej kwiatów, niż w słońcu. Podobnie przedstawia się sprawa z lobelią.
• Plektrantus o dekoracyjnych liściach

I cóż, na tym koniec z roślinami obficie kwitnącymi. Możemy się jednak zadowolić gatunkami cienioznośnymi o dekoracyjnych liściach. Ja na swoim osłoniętym przez krzewy tarasie ustawiam

• zielistki,
• trzykrotki,
• reo, a one latem tworzą zielony busz.
• Poza tym wystawiam tu z domu sporo roślin, takich jak kaktus wielkanocny i
• grudnik,
• guzmanię i
• aloesy (naprawdę dobrze im w półcieniu).

Rośliny cieniolubne doniczkowe

Z dobraniem roślin do miejsc cienistych w domu może być kłopot. Bo w ciemnym kącie pokoju czy w korytarzu bez okna nie poradzą sobie nawet odporni na niedostatki światła twardziele. Takie miejsca w domu wyłączmy więc raczej z uprawy kwiatów doniczkowych, chyba że…. oświetlimy je specjalnymi lampami dla roślin emitującymi odpowiedni dla nich zakres promieni.

Do uprawy roślin doniczkowych, nawet tych o małych wymaganiach świetlnych, możemy brać pod uwagę tylko miejsca trochę słabiej nasłonecznione niż parapet, a więc np. biurko położone o 1-2 m od okna, półkę na ścianie, na którą przez część dnia padają promienie słoneczne. Im dalej od szyb, tym poziom światła (w luxach) znacznie spada i to z każdym metrem.

Do prawdziwych twardzieli, o których mówimy „cieniolubne” należą:

• aglonema (występująca w odmianach mniejszych i większych),
• epipremnum (pnącze o nakrapianych liściach, zwane wcześniej scindapsusem),
• żelazny liść, czyli aspidistra,
• zielistka oraz
• sansewieria. Te rośliny wytrzymują w oddaleniu od okna, chociaż im mają ciemniej, tym słabiej rosną. Jeśli się wyciągają, to trzeba je doświetlać lub umieścić bliżej okna. 

Dość tolerancyjne na niedobory światła są także:

• anturia,
• paproć ciemnotka,
• filodendrony,
• monstera,
• syngonium,
• zamiokulkas i
• draceny. Ale i one ograniczają wzrost, gdy jest im za ciemno.

Rośliny cieniolubne do akwarium

Każdy amator akwarystyki montuje dla bytujących w nim roślin odpowiednie oświetlenie. Zwykle jest ono umieszczone w górnej pokrywie. Gdy rośliny się rozkrzewią, na dnie nie jest zbyt jasno i tam niektóre z nich marnieją.

Aby uniknąć takich kłopotów, wybierzmy na przykład

• kryptokorynę, czyli zwartkę Becketta o długich pofalowanych liściach w kolorze brązowo zielonym z wierzchu i czerwonym od spodu,
• albo mikrozorium oskrzydlone – paproć o lancetowatych ciemnozielonych liściach. Obie rośliny szybko się rozrastają dzięki rozłogom.
• Opinię cieniolubnych mają także wodne mchy ozdobne: zdrojek i jawajski. Ich kępki przywiązujemy do kamyków i umieszczamy na dnie akwarium.