Najstarsze drzewo w Europie zmienia płeć

Pierwsze zapiski o tym drzewie powstały w 1769 r. Nie udało się określić dokładnego wieku drzewa. Większość naukowców ocenia go na 2-3000 lat.

Cis pospolity (Taxus baccata) jest to gatunek roślin dwupiennych, u których występują zarówno męskie, jak i żeńskie organy rozrodcze na różnych egzemplarzach. Dotychczas okaz w Fortingall liczący 16 m wysokości był uważany za osobnika męskiego, ale ostatnio zauważono na jednej z gałęzi charakterystyczne czerwone owoce, właściwe dla osobników żeńskich. Ta metamorfoza stała się tematem wnikliwej analizy botaników.

- To zjawisko rzadkie i nie do końca wyjaśnione - powiedział w rozmowie z agencją AFP Max Coleman, botanik z Królewskiego Ogrodu Botanicznego w Edynburgu.

Cis zadowoli się przeciętną glebą i niewielką ilością światła. Nie lubi tylko upałów i suszy. Idealny dla niego klimat panuje na Wyspach Brytyjskich, gdzie zimy są niezbyt mroźne, a w powietrzu przez cały rok jest sporo wilgoci. Roślina ta ma gęsty i zwięzły system korzeniowy, dzięki czemu można przesadzać nawet duże okazy (z bryłą ziemi).

Cis jest najwolniej rosnącym drzewem iglastym. Może żyć ponad 2 tysiące lat! W Polsce znajduje się największe w Europie naturalne stanowisko cisu pospolitego (rezerwat im. Wyczółkowskiego w nadleśnictwie Wierzchlas w Borach Tucholskich). Rosnące tu drzewa (ponad 4 tys. okazów) liczą sobie około 700 lat. Najstarszy cis w Polsce, w Henrykowie Lubańskim, ma ok. 1270 lat

Fot. Marcin Olejniczak

Niebezpieczne drzewo ?

Jagody cisu są przysmakiem ptaków, głównie drozdowatych. Po przejściu przez ich przewód pokarmowy pestki zyskują zdolność kiełkowania i w ten sposób drzewo się rozsiewa. Jednak poza miąższem owoców wszystkie pozostałe części cisu są trujące. Nic więc dziwnego, że roślina zyskała sławę drzewa demonicznego - w mitologii greckiej rośnie w podziemnym świecie Hadesu. Z jej gałązek pleciono nagrobne wieńce i uważano, że sen w cieniu tego drzewa jest niebezpieczny.

Uwaga, trucizna!

Gałązki, kora, igły i nasiona cisu zawierają taksynę, niezwykle silny alkaloid. Nieszkodliwy jest tylko miąższ kolorowej osnówki jego owoców (pestka jest też trująca). Tę właściwość rośliny znali już starożytni. Wykorzystywano ją do zatruwania grotów strzał czy pozbywania się niewygodnych osób. Wywaru z igieł używano jako środka poronnego.