Fiołek afrykański (Saintpaulia ionantha). Sępolina fiołkowa. Uprawa w domu

Fiołki afrykańskie, czyli saintpaulie, to jedne z najbardziej wdzięcznych pokojowych roślin. Otoczony kryzą aksamitnych liści kwiatek przy kwiatku niebieski, fioletowy, różowy lub biały. Taki widok i zimą, i latem przyciąga oczy w prawie każdej kwiaciarni.

Fiołek afrykański - pochodzenie

Fiołek afrykański to zwyczajowa nazwa sępolii fiołkowej (Saintpaulia ionantha), zwanej też saintpaulią. Ta wieloletnia roślina występuje na górzystych terenach południowo-wschodniej Afryki.

Jak wyglądają kwiaty fiołków

Kwitnące okazy fiołków kupujemy chętnie zwłaszcza dla dzieci, by zachęcić maluchy do uprawy własnych roślin, a także po to, by wręczyły je w prezencie babci lub mamie. Jeśli mamy już jedną roślinę, od razu rośnie nam apetyt na więcej. Śliczne są bowiem wszystkie: i kilkucentymetrowe miniaturki, i odmiany tworzące dorodne pięciocentymetrowe kwiatki; i te pojedyncze, i pełne; o prostych albo karbowanych lub strzępiastych płatkach, ciekawym zabarwieniu, a także oryginalnym kształcie liści. Stąd w wielu mieszkaniach na okiennych parapetach stoją bogate kolekcje tych roślin. Miłośnicy fiołków uważają, że ich pielęgnacja to prawdziwa przyjemność (po nabyciu wprawy staje się ona zupełnie prosta) i starają się stworzyć swoim pupilom jak najlepsze warunki.

U okazów uprawianych w domu pąki zawiązują się wczesną wiosną, po krótkiej zimowej przerwie. Potem, w dobrych warunkach, roślina może nieprzerwanie kwitnąć do jesieni. Ale nawet gdy nie kwitnie, wygląda atrakcyjnie za sprawą regularnie ułożonych, grubych liści pokrytych miękkim meszkiem. Fiołki afrykańskie rosną powoli, a ich pędy po kilku latach uprawy ogałacają się z dolnych liści. Często obok głównej rozety pojawiają się nowe - boczne, które wkrótce także pokrywają się kwiatami.

Czy fiołki - afrykański, zwany też sępolią, i ogrodowy - mają ze sobą coś wspólnego?

Z pewnością wygląd kwiatów z przewagą fioletu oraz rozetowaty układ liści. I tu podobieństwa się kończą, bo podczas gdy nasze fiołki są odporne na mróz, ten egzotyczny jest wyjątkowo wrażliwy na chłód i może rosnąć tylko pod dachem. Za to znakomicie sprawdza się w roli rośliny doniczkowej - dobrze znosi mieszkaniowe warunki, zajmuje niewiele miejsca, długo kwitnie i wyjątkowo łatwo go rozmnożyć. Wiele osób ma całe kolekcje jego różnych odmian.

Uprawa fiołka afrykańskiego

Nawet w małej kawalerce znajdzie się miejsce dla fiołka. Szczególnie uroczo wyglądają różne odmiany zgrupowane w jednym miejscu. Lepiej jednak pozostawić rośliny w osobnych doniczkach, niż sadzić we wspólnym pojemniku. Dlaczego? Fiołki muszą mieć wokół liści trochę wolnej przestrzeni. Jeśli np. w szerokiej misie umieścimy gęsto kilka okazów, wkrótce mogą stracić liście znajdujące się wewnątrz kompozycji. Będą też słabiej kwitły. W mieszkaniu fiołki afrykańskie najlepiej się czują przy wschodnim oknie. Poranne słońce, nawet latem, nie wypala plam w ich liściach, ale stymuluje do zawiązywania pąków. Jeśli nie mamy takiego miejsca, starajmy się, by do roślin docierało dużo rozproszonego światła (południowe okno warto przesłonić firanką). Zimą natomiast ustawiamy fiołki blisko szyby, lecz chrońmy je przed mroźnymi powiewami z otwartego okna. Nie szkodzi im natomiast ciepły kaloryfer pod parapetem ani zbyt suche powietrze w mieszkaniu. Tworząc kompozycję z kilku okazów, lepiej pozostawić je w osobnych doniczkach, bo we wspólnym naczyniu słabo rosną

Najlepsze miejsce dla fiołka - oświetlenie

Fiołki potrzebują dużo rozproszonego światła. Odpowiadają im parapety wschodnich lub północnych okien. Na skierowanych na południe lub zachód trzeba je osłaniać zazdrostką, by gorące słońce nie spowodowało powstawania jasnych plam na liściach. Mogą też dobrze rosnąć w kącie pokoju pod oddaloną o 25-30 cm energooszczędną żarówką o mocy 40 W palącą się 12 godzin dziennie. Warto je co dziesięć dni obracać o jedną czwartą obwodu doniczki, by nie wychylały się w kierunku światła. Długie ogonki liściowe i brak kwitnienia to oznaka, że roślinie jest za ciemno.

W jakiej temperaturze najlepiej kwitną fiołki

Rośliny te zdrowo rosną i długo oraz bujnie kwitną w temperaturze 18-22 st. C. W temperaturze poniżej 10°C giną. Gdy w domu jest chłodno i jednocześnie wilgotno, chorują.

Jakie podłoże dla fiołków

Dla fiołków powinno być lekkie i średnio żyzne np. ziemia ogrodnicza z dodatkiem torfu i ewentualnie piasku lub perlitu.

Czy spryskiwać fiołki

W mieszkaniach, szczególnie zimą, jest fiołkom za sucho. Jednak jeśli stoją na podstawkach wyłożonych wilgotnym keramzytem, czują się zupełnie dobrze. Sępolie dobrze znoszą suche powietrze, nie lubią zraszania. Na liściach fiołka łatwo zbiera się kurz. Najlepiej strząsać go pędzelkiem lub szczoteczką, a nie usuwać wodą, bo roślina nie lubi zraszania

Podlewanie fiołków

Fiołki afrykańskie podlewamy, gdy powierzchnia ziemi nieco przeschnie (sprawdzamy to palcem lub po nabyciu praktyki określamy po kolorze ziemi). Wodę lejemy na podstawkę, a po blisko godzinie, jeśli powierzchnia podłoża zwilgotniała, jej nadmiar usuwamy.

Wodę, odstaną o temperaturze pokojowej lub o 2-3 st. C cieplejszą, należy dostarczać regularnie i w niewielkich ilościach. Podłoże nie może przesychać ani być bardzo wilgotne. Trzeba uważać, by nie moczyć liści, zwłaszcza gdy są nagrzane słońcem. Schłodzone zimną wodą dostają białych plam.

Uwaga! Liści fiołków nie należy myć ani przecierać jedynie większe zabrudzenia można zdjąć miękkim pędzelkiem. Roślin więc nie powinno się stawiać w miejscach, gdzie się mocno kurzy ani w tłustych, a także gazowych oparach.

Podłoże powinno być umiarkowanie wilgotne, ale nie mokre. Przed każdym podlaniem sprawdzamy jego stan i nie podlewamy bez potrzeby, unikamy też moczenia liści i kwiatów. Używamy letniej wody, którą wlewamy na podstawkę lub do osłonki, a po 15 min wylewamy jej nadmiar.

Jak wykonać system podsiąkowy

Doświadczeni kolekcjonerzy stosują system podsiąkowy . Możemy go wykonać domowym sposobem, umieszczając w doniczkach, w których sadzimy fiołki, kawałki nylonowej pończochy. Doniczki stawiamy na podstawkach (mogą to być plastikowe wytłoczki do jaj) umieszczonych w dużym płaskim pojemniku. Wlewamy do niego rozcieńczony roztwór pożywki do hydroponiki, tak by tylko koniec nylonowego knota był w niej zanurzony. Szybkość podsiąkania należy dopasować do potrzeb rośliny, regulując grubość knota (im jest grubszy, tym chłonie więcej wody).

Nawożenie fiołków

Fiołki zasilamy nawozem dla roślin kwitnących rozcieńczonym według przepisu na etykiecie, co dwa tygodnie, albo o stężeniu czterokrotnie słabszym, przy każdym podlewaniu. Zimą roślin, które nie kwitną, nie zasilamy. Od marca do września co 2-3 tygodnie zasilamy fiołki małymi dawkami nawozów dla roślin kwitnących, w słabym stężeniu.

Odmładzanie fiołków

Korzystne zabiegi to: sukcesywne obrywanie przekwitłych kwiatów, wykręcanie u podstawy ich ogołoconych łodyg, uszczykiwanie zawiązków bocznych rozet i usuwanie starych bladych liści. Okazy dwu, trzyletnie należy wczesną wiosną odmłodzić, ukorzeniając ich wierzchołki.

Kiedy przesadzamy fiołki

Fiołki przesadzamy co wiosnę do doniczki o numer większej (stare pojemniki trzeba starannie wymyć z osadów soli). Może być typowa lub płaska, ale lepiej wybrać plastikową niż ceramiczną. Warto przy pracy liście osłonić woreczkiem foliowym, co zapobiegnie zabrudzeniu ich ziemią. Odmiany rozetowe najładniej prezentują się, rosnąc pojedynczo w doniczce, a tworzące kępy wzniesionych liści zachowują swą urodę także w kompozycjach. Jest konieczne, gdy korzenie wypełnią doniczkę. Używamy lekkiej ziemi uniwersalnej o pH 5,5-6. Jeśli wydaje się za ciężka, dodajemy trochę piasku i torfu.

Więdnące fiołki

Dolne liście więdną, podstawa pędu brązowieje: choroba grzybowa (fytoftoroza). Roślina jest trudna do uratowania. Można podlać ją roztworem preparatu Bravo lub spróbować zdrowo wyglądający liść albo wierzchołek rozety ukorzenić w lekkim podłożu podlanym roztworem Previcuru (wg zaleceń producenta) bądź Bioseptu (w stężeniu 0,05%).

Kwiaty i liście fiołka brązowieją

Pojawia się na nich szary pylisty nalot choroba grzybowa (szara pleśń). Roślinę należy szybko odizolować od innych, usunąć porażone liście i dwu-, trzykrotnie w odstępach tygodniowych opryskać preparatem Biosept, ewentualnie Euparen, Rovral lub Kaptan.

Kwiaty zasychają

Kwiaty przebarwiają się, szybko zasychają, czasem widać na nich ciemne ruchliwe szkodniki wciornastki. W doniczkach wszystkich okazów umieszczamy doglebowe preparaty owadobójcze w postaci pałeczek lub tabletek.

Rozmnażanie fiołków

Wiosną lub latem ze średniej wielkości liści z ogonkami o długości około 1,5 cm łatwo można otrzymać sporą liczbę 'młodzieży'. Umieszczamy je po nasadę blaszki w wilgotnym torfie zmieszanym z piaskiem i okrywamy bezbarwną folią. Tę miniszklarnię trzeba często wietrzyć. Po kilku tygodniach wyrosną młode roślinki. Gdy osiągną 2-3 cm wysokości, rozsadzamy je do małych doniczek. Zakwitną w następnym sezonie. Szybszy sposób rozmnażania to oddzielanie i ukorzenianie bocznych rozet. Te mogą wytworzyć kwiaty w tym samym roku.

Na zdjęciu poniżej: Gdy ogonek liścia zagłębimy w lekkim podłożu, po pewnym czasie u jego podstawy wyrosną młode roślinki. Wystarczy je rozdzielić i posadzić osobno w małych doniczkach

Fiołki afrykańskie - odmiany -  kolor kwiatów

Paleta barw fiołków obejmuje fiolety, purpurę i granat, błękit i róż w różnych odcieniach, róże oraz czystą biel; kwiaty bywają też dwubarwne - w plamy, w pasy lub cieniowane, a płatki - pofałdowane lub zakończone delikatną falbanką. Nierzadko są pełne, co szczególnie uroczo wygląda u odmian miniaturowych osiągających około 5 cm wysokości i podobną średnicę. Wśród tych ostatnich zdarzają się mieszańce o zwisających pędach. Kolekcję fiołków trudno zbierać, bazując na nazwach odmian (chociaż jest ich mnóstwo - przykłady na zdjęciach), gdyż ogrodnicy sprzedają je zazwyczaj jako "fiołki afrykańskie w odmianach". Czasem na etykiecie umieszczana jest jedynie nazwa serii.

Fiołek afrykański - odmiany zdjęcia

• ' Freeze'
•  'Funambule'
• 'Carnival'
• 'Rhapsodie'
• 'Starlight'
• 'Sharon'
• 'Purpurea'
• 'Rainbow Quiet Riot'
• 'Red Velvet'
• i 'Rainbow Quiet Riot'

Fiołek afrykański (Saintpaulia) - gdzie kupić?

Kwitnące fiołki afrykańskie (Saintpaulia) w kwiaciarniach są dostępne niemal przez cały rok. Ich kwiaty bardzo liczne, o średnicy 2-2,5 cm, i rozwijają się ponad liśćmi na łodyżkach o długości 6-10 cm (zależnie od odmiany), tworząc zgrabne baldachy.