Krzewy ozdobne: ostrokrzewy - zimowa ozdoba ogrodu.

Ostrokrzewy (Ilex) należą do rodziny Aquifoliaceae (ostrokrzewowate). Rodzaj liczy blisko 400 gatunków rozprzestrzenionych na całej kuli ziemskiej. Większość pochodzi z ciepłych rejonów, więc do uprawy w Polsce się nie nadaje. Te mniej wrażliwe na niskie temperatury można z powodzeniem sadzić w naszych ogrodach, ale na pewno lepiej się udadzą w zachodniej części kraju. W sumie w Polsce uprawianych jest kilkanaście gatunków ostrokrzewów, większość w kolekcjach dendrologicznych.

Najpopularniejsze ostrokrzewy

W ogrodach najchętniej sadzimy ostrokrzew kolczasty (I. aquifolium) - duży krzew, który w korzystnych warunkach może osiągnąć wysokość kilku metrów. Ma skórzaste owalne liście, wykończone na brzegach ostrymi kolcami. Żeńskie egzemplarze zawiązują liczne koralowe owoce (niestety trujące). Ostrokrzew kolczasty często uszkadzany jest przez zimowe mrozy, za bardziej odporne uważane są jego odmiany 'Alaska' oraz 'J.C. van Tol' o mniej kolczastych liściach. Obie są odmianami żeńskimi. Wydają efektowne i bardzo trwałe czerwone owoce.

Ciekawą odmianą ostrokrzewu kolczastego, zgoła niepodobną do gatunku, jest 'Myrtifolia'. Ma drobniejsze liście, wolniej rośnie i ma bardziej krępą sylwetkę. Spośród odmian o barwnych liściach polecić można m.in. 'Argentea Marginata' oraz 'Rubricaulis Aurea'. Ta pierwsza to stara odmiana o bardzo kolczastych liściach z kredowym brzegiem, druga ma żółto obrzeżone i mniej kłujące liście.

Jak wszyscy reprezentanci rodzaju Ilex ostrokrzewy kolczaste doskonale radzą sobie z konkurencją korzeniową innych roślin. Warto je sadzić pod drzewami, na zacisznych stanowiskach, co sprzyja lepszemu zimowaniu roślin.

Bardzo odporne odmiany ostrokrzewów

Zdecydowanie odmienny wygląd ma inny zimozielony gatunek - pochodzący z Japonii ostrokrzew karbowany (I. crenata). Ma drobne liście o gładkich brzegach i czarne owoce. Krzewy charakteryzują się zwartym pokrojem oraz dobrą wytrzymałością na mróz. Najodporniejsze są odmiany zielonolistne ('Bruns', 'Convexa', 'Green Lustre'), niestety, polskie szkółki rzadko je mają w swej ofercie. W centrach ogrodniczych bez trudu kupimy natomiast odmianę 'Golden Gem' o bardzo drobnych żółtych liściach. Jest wrażliwsza na chłód, ale dzięki rozłożystemu pokrojowi i niewielkiej wysokości (do 80 cm) łatwo zimuje pod przykryciem ze śniegu.

Do sadzenia w całym kraju nadaje się mieszańcowy ostrokrzew Meservy (I ×meserveae). Rośnie powoli, ma zwarty pokrój i fioletowe pędy. W szkółkach pojawiają się cztery jego odmiany: żeńskie, obficie owocujące to 'Blue Angel' i 'Blue Princess' (uważana za najwytrzymalszą, bez uszczerbku znosi temperatury do -27 st. C), a męskie to 'Blue Prince' i 'Blue Boy'. Ponieważ odporny na mróz jest także system korzeniowy ostrokrzewu Meservy, w cieplejszych regionach Polski można go uprawiać w dużych pojemnikach. Wszystkie odmiany nadają się także do tworzenia formowanych, niskich żywopłotów i do sadzenia w grupach.

W ostatnich latach pojawiły się mało jeszcze u nas popularne mieszańce ostrokrzewu Meservy i najodporniejszych odmian ostrokrzewu kolczastego. Powstałe w ten sposób 'Heckenpracht', 'Heckenstar' czy 'Winterglanz' wytrzymują temperatury nawet do -27 st. C. Wkrótce zapewne pojawią się w polskich szkółkach.

Ostrokrzew gubiący liście

Wymienione do tej pory ostrokrzewy mają zimozielone liście. Ostrokrzew okółkowy (I. verticillata) różni się od nich zdecydowanie - jego owalne ciemnozielone liście o gładkich brzegach jesienią przybierają piękne odcienie żółci, a potem opadają. Ta pochodząca z północnych Stanów Zjednoczonych i Kanady roślina robi w ostatnich latach zawrotną karierę, ponieważ jest wyjątkowo odporna na niskie temperatury i bez problemu można ją sadzić jak Polska długa i szeroka. Na bezlistnych gałązkach zimą długo utrzymują się czerwone owoce. Aby krzewy obficie owocowały, należy sadzić obok siebie męskie i żeńskie egzemplarze.

Ostrokrzewy (szczególnie te o zimozielonych liściach) to znakomici partnerzy dla różaneczników czy azalii japońskich. Można z nich tworzyć ciekawe kompozycje - wielogatunkowe albo jednogatunkowe, jeśli dobierzemy kilka różniących się wizualnie odmian. Ostrokrzewami warto też wypełniać przestrzenie pod dużymi drzewami - ich płytki system korzeniowy nie konkuruje z systemem korzeniowym sąsiada, a zacienienie im nie przeszkadza. Można też tworzyć z nich formowane żywopłoty, bo mają dobre zdolności regeneracyjne i cięcie im nie szkodzi. Można je wreszcie uprawiać w pojemnikach, ale te delikatniejsze trzeba na zimę chować pod dach - w miejsce jasne, przewiewne i chłodne.

Niewskazane jest jednak uprawianie ostrokrzewów w ogrodach, gdzie bawią się małe dzieci. Ich śliczne kolorowe owoce są bowiem silnie trujące. Nie szkodzą one natomiast ptakom, więc kto posadzi ostrokrzewy, może się zimą spodziewać skrzydlatych gości.

Wymagania i pielęgnacja ostrokrzewów

Ostrokrzewy potrzebują stanowisk ciepłych, osłoniętych od suchych i mroźnych wiatrów oraz przynajmniej częściowo ocienionych. Najlepiej rosną na glebach żyznych, dostatecznie wilgotnych i lekko kwaśnych, a w przypadku ostrokrzewu okółkowego - zdecydowanie kwaśnych (pH 4,5-5,5). Gatunki zimozielone - jak większość roślin zachowujących liście na zimę - wymagają dobrego nawodnienia w okresie bezpośrednio poprzedzającym nadejście mrozów i osłaniania przed silnym słońcem w drugiej połowie zimy.

Większość gatunków trzeba zabezpieczać przed mrozem. Nasadę krzewów okrywamy kopczykiem z kory sosnowej, a część nadziemną chochołem ze słomy lub innego przepuszczającego materiału (np. kilkoma warstwami fizeliny).

Zapisz się na NEWSLETTER. Co tydzień najnowsze wiadomości o ogrodach: encyklopedia roślin, porady ekspertów, zdjęcia pięknych ogrodów w Twojej poczcie e-mail: Zobacz przykład

>