Drzewa i krzewy z gałęziami poskręcanymi jak loki

Gałęzie zwykle tworzą rysunek linii prostych. Dlatego bezlistne drzewa i krzewy wydają się sztywne, a zimowa sceneria nieruchoma i głęboko uśpiona. Natomiast korony o powyginanych pędach są jakby rozwichrzone, mają delikatne zarysy i łatwo poddają się podmuchom wiatru. Dzięki nim ogrodowe kompozycje nabierają swobody i lekkości. Wygięte pędy, które widujemy w ogrodach, należą głównie do wierzby i leszczyny. Pokręcone gałęzie mają też odmiany innych drzew. Większość wolno rośnie, jednak niektóre mogą sprawiać niespodzianki. Na przykład młode egzemplarze buka pospolitego czerwonolistnej odmiany 'Black Swan' mają wąski, stożkowy pokrój, starsze zaś zamieniają się w drzewa kilkunastometrowej wysokości i szerokości. Przedstawiamy te rośliny, które nadają się do małych ogrodów i są dostępne na naszym rynku.

GATUNKI DO WYBORU

Decydując się na urodziwą odmianę, bierzmy też pod uwagę cechy gatunku, do którego należy.

Buk pospolity (F. sylvatica). Lubi wilgotne gleby. Złocistobrązowe liście utrzymuje do wiosny, ale młode mogą być uszkadzane przez późnowiosenne przymrozki.

Jarząb zwyczajny (S. aucuparia), czyli jarzębina. Dobrze rośnie w pełnym słońcu i niemal na każdej glebie. Owoce przyciągają ptaki, które zimą ożywiają ogród.

Leszczyna pospolita (Corylus avellana). Ma małe potrzeby. Niestety, jej pyłek może wywoływać alergię.

Modrzew europejski (Larix decidua) i japoński (L. kaempferi). Jesienią ich igły żółkną, potem opadają. Grożą im ochojniki - mszyce wyglądające jak małe kłaczki waty.

Robinia akacjowa (R. pseudoacacia). Jest odporna na suszę i silne słońce, ale zieleni się dopiero późną wiosną.

Sofora japońska (Sophora japonica inaczej Styphnolobium japonicum) zwana też jako perełkowiec. To mało znany krewniak akacji. Młode drzewa są wrażliwe na mróz.

Wierzba babilońska, inaczej mandżurska (Salix babylonica), iwa (S. caprea) i płacząca (S. sepulcralis). Potrzebują sporo wilgoci. Gdy mają jej za mało, często padają ofiarą chorób grzybowych i szkodników.

OKAZY DOBRZE WYEKSPONOWANE

Nasze rarytasy odpowiednio wyeksponujmy. Aby zimą rysunek ich gałęzi nie zlewał się z otoczeniem, posadźmy je np. pojedynczo na trawniku. Równie dobrze będą się prezentować na tle jasnej ściany domu w otoczeniu kilku miniaturowych iglaków i krzewów liściastych. Wczesną wiosną, szczególnie wokół wierzb i leszczyn, mogą się pojawić kępy śnieżyczek, krokusów lub pierwiosnków, zaś w okresie, gdy korony są gęsto ulistnione, mile widziane będzie sąsiedztwo znikających po przymrozkach bylin i kwiatów sezonowych.

Rozwichrzone okazy powinny być zadbane. Służy im skracanie pędów, bo pobudza tworzenie się nowych rozgałęzień, które zazwyczaj są najbardziej malownicze. Oczywiście, tak jak w przypadku typowych odmian, trzeba też usuwać gałęzie chore, rosnące do środka korony, zbytnio ją zagęszczające lub nadmiernie długie. Najładniejsze, które ścięliśmy, wykorzystajmy do ozdobienia domu - w wazonie też będą atrakcją.

Dlaczego gałęzie bywają wygięte? "Winne" temu są geny, które wskutek mutacji zaczęły inaczej funkcjonować, albo wirusy rozregulowujące procesy w zainfekowanych

komórkach. Efektem ich działania może być też tworzenie się obok siebie wielu stożków wzrostu, co prowadzi do zrastania się pędów i powstawania staśmień. Anomalie te pojawiają się spontanicznie w jednym miejscu typowej korony. Jeśli zauważą je hodowcy, zmieniony fragment rozmnażają przez sadzonki lub szczepienie i w ten sposób uzyskują nowe odmiany.

STAŚMIONE ORYGINAŁY

Kolekcjonerom rzadkości polecamy dwie odmiany o staśmionych, czyli szerokich i płaskich pędach. Obie są w ofercie krajowych szkółek.

Wierzba sachalińska (S. udensis) 'Sekka'. Staśmione barwne pędy są skręcone na końcach (fot. z lewej). Dorasta do 2,5 m wysokości. Wymaga podłoża o odczynie zasadowym. Nie jest droga - krzew o wysokości 60 cm kosztuje ok. 25 zł.

Kasztanowiec zwyczajny (Aesculus hippocastanum) 'Monstrosa'. Doskonały na skalniak. Młode drzewka wyglądają jak na zdjęciu poniżej. Pędy wydłużają się rocznie tylko o kilka centymetrów, tworząc "łosie rogi". Za 40-centymetrowy okaz zapłacimy ok. 150 zł.

INNE ODMIANY Z LOCZKAMI

Buk pospolity 'Purple Fountain' to drzewo o stożkowatej koronie i zwisających gałęziach. Dwudziestoletnie egzemplarze mają 4-5 m wysokości i szerokość 1,5-2 m. Ciemnoczerwone liście jesienią przebarwiają się na żółto.

Buk pospolity 'Tortuosa Purpurea' ma parasolowatą koronę o czerwonych liściach. Dziesięcioletnie okazy dorastają do 60-80 cm wysokości i ok. 1 m szerokości, ale z czasem mogą osiągnąć cztery razy większe rozmiary.

Jarząb zwyczajny 'Pendula' jest drzewem z szeroką "płaczącą" koroną. Szczepi się ją na pniach o wys. 2-3 m. Kwitnie i owocuje, ale niezbyt obficie.

Modrzew europejski 'Horstmann Recurved' to szczepione na pniu niskie drzewo tworzące szeroką "rozwichrzoną" koronę, która najlepiej wygląda, gdy jest często przycinana.

Modrzew europejski 'Little Bogle' to drzewo o nieregularnym piramidalnym kształcie, po 10 latach dorasta do 1,5 m.

Robinia akacjowa 'Twist Baby', inaczej 'Lace Lady', osiąga 3-4 m wysokości, tworząc luźną szeroką koronę. Można ją przycinać. Niestety nie kwitnie.

Sofora japońska 'Pendula' szczepiona na niewysokim pniu tworzy stopniowo coraz szerszą, oryginalną "płaczącą" formę. Dość słabo kwitnie.

Wierzba babilońska 'Tortuosa' ma koronę o wachlarzowatym kształcie, żółtawą korę i pofałdowane liście. Dorasta do 8 m wysokości. Może przemarzać.