Wierzba [Prezentacja drzewa]

Wierzba

Jest stałym elementem naszego krajobrazu, wręcz jego znakiem rozpoznawczym. Na półkuli północnej napotkamy aż 300 gatunków wierzby. U nas występuje ich 28, a prócz tego mnóstwo mieszańców i odmian. Najważniejsza i największa jest wierzba biała (Salix alba). To drzewo należące do wielkiej rodziny wierzbowatych (Salicaceae) w sposób naturalny wybiera sobie za mieszkanie podmokłe nadrzeczne łęgi, gdzie prócz dostatku wody jest dużo miejsca i światła.

Kolor

W sprzyjających warunkach wierzba biała dożywa nawet 100 lat i osiąga wysokość ok. 25 m. Podobne rozmiary miewa tylko wierzba krucha (Salix fragilis), z którą biała krzyżuje się zresztą bardzo łatwo, tworząc niezliczone mieszańce.Nasza bohaterka ma gładką szarą korę, w młodości białawą, z wiekiem o lekko żółtym odcieniu i porysowaną "zmarszczkami" - pionowymi pęknięciami. Jej szeroka, nieregularna korona mieni się srebrzyście w podmuchach wiatru, ponieważ wąskie, lancetowate, drobno piłkowane na brzegach listki od spodu podbite są - jak podszewką - jedwabistym kutnerem. Natomiast małe, dopiero rozwijające się listki wierzby białej są srebrzyste po obu stronach.Malarskiego wdzięku (co zresztą dostrzegało i doceniało wielu pejzażystów) dodają drzewu pomarańczowe i żółtawe witki młodych pędów.

Na zdjęciu powyżej: Stare ogłowione - cięte przez lata drzewa mają charakterystyczny przysadzisty pokrój i czupryny z długich witek.

Wierzba biała

Wierzba biała jest cennym drzewem krajobrazowym. Wiosną budzi się bardzo wcześnie. Wierzbowe łęgi okryte delikatną zielonkawą mgiełką młodych liści to znak, że zima minęła.Maleńkie kwiaty, żeńskie lub męskie (wierzby są dwupienne), zebrane są w kwiatostany zwane kotkami lub baziami. Zapylają je owady, a drobne nasionka dojrzewają w maju-czerwcu. Opatrzone w lotny aparat rozprzestrzeniają się z wiatrem, zapewniając wierzbom miejsce w krajobrazie. W parkach widujemy popularną odmianę wierzby o szerokiej koronie i bardzo długich, cienkich, żółtych pędach. To wierzba płacząca (Salix alba ×sepulcralis) 'Tristis' lub 'Chrysocoma', (mieszaniec S. alba i S. babylonica 'Babylon'). Potrzebuje dużo miejsca. Najlepiej wygląda na rozległym trawniku lub nad wodą. Wierzba płacząca to w rodzinie wierzb wyjątek, gdyż jest jednopienna. Nie rozsiewa się też samodzielnie i nie lubi suchej gleby.

Na zdjęciu powyżej: Wierzba płacząca

Wierzba leczy

Drzewo to radzi sobie także w miejscach mniej wilgotnych. Przez wieki bywało sadzone wzdłuż wiejskich dróg i opłotków. Na skutek corocznego ścinania wszystkich pędów pień stawał się gruby i krótki, a systematyczne ogławianie wyraźnie zaokrąglało jego koronę. Wysuszone wierzbowe gałązki dostarczały mieszkańcom wsi opału, a pieczony na nich aromatyczny domowy chleb nie miał sobie równych.Wierzba rośnie bardzo szybko, lecz jej drewno nie ma dziś gospodarczego znaczenia. Dawniej robiono z niego narzędzia i łęki do siodeł, a teraz tylko... kije do gry w krykieta. Za to jej giętkie gałązki wciąż mają sporo zastosowań. Plecie się z nich koszyki, używa na stylizowane obrzeża rabat, jako faszynę - pęki gałęzi służące do umacniania brzegów wód - a nawet tworzy z nich żywe, zielone płotki i rzeźby.Od czasów starożytnych wierzba ma zastosowanie także w ziołolecznictwie. Zawierający salicylany gorzki wywar z kory skutecznie zastępuje aspirynę jako lek przeciwgorączkowy, przeciwbólowy i napotny.

Na zdjęciu powyżej: Kwiaty wierzby są zebrane w kwiatostany zwane kotkami i osadzone w łuskowatych przysadkach

Wierzba jest jak kobieta

Wierzba jest jak kobieta: dobra i łagodna, ale też niespokojna, zmysłowa, a nawet wręcz niebezpieczna. Jej gałązki służyły niegdyś do celów magicznych. Na terenach słowiańskich wierzbę - drzewo płodności - prosiły o pomoc kobiety daremnie oczekujące potomstwa. W tym celu stroiły ją w kwiaty i wota, śpiewając specjalne pieśni. W czasach późniejszych pobłogosławionymi w Niedzielę Palmową wierzbowymi gałązkami święcono pola i obejścia, by zapewnić mieszkańcom - ludziom i zwierzętom - zdrowie, płodność i dobrobyt. Natomiast w wypróchniałych przydrożnych wierzbach ukrywał się diabeł Rokita i inne demony, a te, jak wiadomo, potrafią tak zawrócić w głowie chłopu wracającemu z jarmarku, że zamiast jechać prosto do domu, skręca do karczmy. Również w mitologii celtyckiej wierzba uchodzi za drzewo o magicznej mocy. Jest także symbolem tęsknoty, ma ponadto dar prorokowania i sprzyja wróżeniu. W rezultacie ludzie urodzeni pod jej znakiem, czyli pomiędzy 3 a 12 września oraz 1 a 10 marca, dysponują ponoć zdolnościami telepatycznymi.

Na zdjęciu powyżej: Powrót do tradycji - ogród za miastem otoczony drewnianym płotkiem podsadzono młodymi wierzbami