Cis [Prezentacja drzewa]
Niegdyś uważany za czarny charakter, dzisiaj to poczciwy mieszkaniec przydomowych ogrodów.
Drzewo czy krzew
Zwykle traktujemy cisy jako zimozielone krzewy, które świetnie dają się modelować cięciem. Jednak nieformowany cis może przybierać także formę drzewa dorastającego nawet do 12 m. Nasz krajowy cis pospolity (Taxus baccata), inaczej cis jagodowy, to jeden z ośmiu gatunków cisów rosnących na półkuli północnej. Jego korona, w młodości stożkowata, z wiekiem rozwichrza się. Stare okazy miewają po kilka wierzchołków i nieregularnie poskręcane konary. Gładka czerwonobrązowa kora łuszczy się cienkimi płatkami. Ciekawe, że ten gatunek nie tworzy typowych szyszek jak inne iglaste. Czerwone owoce zdobią jego żeńskie okazy, męskie ich nie tworzą.
Na zdjęciu powyżej: Przycinany cis fantastycznie się zagęszcza. Można z niego formować dowolne bryły. Tę cechę doceniali już twórcy barokowych ogrodów w Europie.
Na zdjęciu powyżej: Wiekowe okazy cisów wykształcają pień i przybierają formę drzewa.
Najstarsze drzewo Europy
Cis zadowoli się przeciętną glebą i niewielką ilością światła. Nie lubi tylko upałów i suszy. Idealny dla niego klimat panuje na Wyspach Brytyjskich, gdzie zimy są niezbyt mroźne, a w powietrzu przez cały rok jest sporo wilgoci. Roślina ta ma gęsty i zwięzły system korzeniowy, dzięki czemu można przesadzać nawet duże okazy (z bryłą ziemi). Cis jest najwolniej rosnącym drzewem iglastym. Może żyć ponad 2 tysiące lat! W Polsce znajduje się największe w Europie naturalne stanowisko cisu pospolitego (rezerwat im. Wyczółkowskiego w nadleśnictwie Wierzchlas w Borach Tucholskich). Rosnące tu drzewa (ponad 4 tys. okazów) liczą sobie około 700 lat.
Na zdjęciu powyżej: Najstarsze drzewo Europy - cis w Fortingall w Szkocji - liczy sobie ponad 2 tysiące lat
Na zdjęciu powyżej: Najstarszy cis w Polsce, w Henrykowie Lubańskim, ma ok. 1270 lat
Obawa, że konie będą skubać gałązki cisu, sprawiała, że drzewa usuwano z okolic ludzkich osad. Wycinano też duże okazy, by pozyskać drewno, które choć ciężkie, twarde i pozbawione żywicy, jest niezwykle elastyczne i wytrzymałe. Robiono z niego najlepsze łuki, ale także fortyfikacje wodne i meble. Tak wielkie zapotrzebowanie groziło wyginięciem cisów. Król Władysław Jagiełło w 1423 r. wydał więc zakaz wycinania tych drzew - była to pierwsza w dziejach Polski ustawa o ochronie przyrody.
Uwaga trucizna
Jagody cisu są przysmakiem ptaków, głównie drozdowatych. Po przejściu przez ich przewód pokarmowy pestki zyskują zdolność kiełkowania i w ten sposób drzewo się rozsiewa. Jednak poza miąższem owoców wszystkie pozostałe części cisu są trujące (patrz ramka). Nic więc dziwnego, że roślina zyskała sławę drzewa demonicznego - w mitologii greckiej rośnie w podziemnym świecie Hadesu. Z jej gałązek pleciono nagrobne wieńce i uważano, że sen w cieniu tego drzewa jest niebezpieczny.
Uwaga, trucizna!
Gałązki, kora, igły i nasiona cisu zawierają taksynę, niezwykle silny alkaloid. Nieszkodliwy jest tylko miąższ kolorowej osnówki jego owoców (pestka jest też trująca). Tę właściwość rośliny znali już starożytni. Wykorzystywano ją do zatruwania grotów strzał czy pozbywania się niewygodnych osób. Wywaru z igieł używano jako środka poronnego.
Ogrodowe odmiany cisu
Istnieje wiele odmian cisu o atrakcyjnych pokrojach i kolorach, przydatnych w urządzaniu ogrodów. To formy pionowe, m.in. 'Fastigiata', 'Hilli', 'Hicksii', 'Wojtek', 'Viridis', formy poziome - 'Repandens' czy przewisające - 'Dovastonii Aurea', a także odmiany o igłach dwubarwnych - 'Aurea Nomi' oraz złote - 'Summergold'.
Na zdjęciu powyżej: 'Repandens' ma horyzontalnie rozłożone gałęzie
Na zdjęciu powyżej: 'Dovastonii Aurea' - jego młode pędy są złociste
Skomentuj:
Cis [Prezentacja drzewa]