Żywotniki. Tuje różne odmiany

Żywotnik, nie tylko na żywopłot

Przyzwyczailiśmy się postrzegać żywotniki jako rośliny żywopłotowe. To prawda, w tej roli są wręcz świetne. Nie wszyscy jednak zdają sobie sprawę, że do wyboru mamy ponad 90 różnorodnych odmian, a to daje ogromne możliwości zastosowania ich w ogrodowych kompozycjach. Są pośród żywotników i dosyć wysokie drzewa, i niskie krzewy, formy wysmukłe oraz przysadziste, zielone i żółte. Każdy może również wybrać egzemplarz odpowiedni do warunków panujących w jego ogrodzie. Warto przy tym wiedzieć, że żywotniki, od łacińskiej nazwy Thuja zwane także tujami, są dość łatwe w uprawie i mniej podatne na choroby od innych roślin iglastych. Nie znoszą tylko długotrwałej suszy.

Czy żywotnik i malina mogą rosnąc obok siebie? [Porada eksperta]

Na zdjęciu powyżej: Kolumnowe żywotniki , takie jak 'Brabant', 'Smaragd' i 'Spiralis', wkomponowano zgrabnie pomiędzy jałowce, złociste trzmieliny i tawuły oraz purpurowe berberysy.

Szyszeczki na żywotniku świadczą o niedożywieniu rośliny

Żywotnik zachodni - odmiany kuliste

Sporą grupę stanowią odmiany kuliste (np. 'Danica', 'Globosa', 'Hoseri'). Tymi o słabszej sile wzrostu (jak polska odmiana 'Krasnal') można obsadzić brzegi rabat i donice na tarasie, a bardziej okazałe umieścić w ogrodowych zestawieniach. Ciekawą budową odznaczają się żywotniki o nitkowatych pędach (np. 'Filiformis'), a także tzw. formy młodociane, które oprócz łusek mają cienkie, miękkie igły (np. 'Ericoides' i 'Ellwangeriana') nadające krzewom puszystość. Wiele urozmaicenia do ogrodu wnoszą odmiany żywotnika zachodniego o łuskach w odcieniach żółtych lub pomarańczowych. Rośliny te miewają różny pokrój i doskonale kontrastują np. z ciemnymi cisami czy krzewami o purpurowych liściach. Ciekawe są też odmiany karłowe, które można sadzić w donicach na tarasie.

Na zdjęciu powyżej: Ten zielony "strumień" powstał z żywotnika zachodniego 'Danica' o kulistym pokroju i powolnym wzroście

Żywotnik zachodni 'Filiformis'

Żywotnik zachodni. Jak wygląda?

Żywotniki należą wprawdzie do gatunków iglastych, lecz ich gałązki pokrywają ściśle przylegające do nich łuski. Miękkie igły występują tylko u młodych siewek oraz u tzw. form młodocianych (np. u żywotnika zachodniego 'Ericoides'). Szyszki są małe i jajowate. Za dekoracyjne można uznać jedynie niebiesko- zielone szyszki bioty, czyli żywotnika wschodniego. Żywotnik zachodni 'Aurescens' o żółtych łuskach tworzy wysokie stożki

Na zdjęciu powyżej: Stare okazy żywotnika przycięto w taki sposób, by tworzyły kuliste korony kontrastujące z niskimi jałowcami.

Żywotnik olbrzymi

Żywotnik olbrzymi w swojej ojczyźnie, Ameryce Północnej, przyjmuje stożkowaty pokrój i dorasta do 60-70 m. Jego ciemnozielone płaskie łuski pięknie lśnią, a końce starszych gałązek zwisają podobnie jak u cyprysików. Niekiedy dorastają aż do ziemi i wtedy wypuszczają korzenie, a wokół drzewa powstaje krąg młodych.

Na zdjęciu powyżej: Żywotnik olbrzymi w starszym wieku rozrasta się szeroko

Nasze warunki klimatyczne odpowiadają żywotnikowi olbrzymiemu, ale do ogrodów polecane są raczej jego mniejsze odmiany, np. polska 'Kórnik' o złocistych przyrostach i podobna do niej 'Goldy' - obie o stożkowatym pokroju. Do małych ogródków najlepiej nadają się niewysoka 'Can-Can', kulista 'Eschrichs Grüne Kugel' oraz 'Whipcord' o nitkowatych pędach.

Tuja wschodnia - biota wschodnia

Tuja wschodnia od kilku lat nosi oficjalną nazwę biota wschodnia (Platycladus orientalis lub Biota orientalis). Gatunek ten występuje w Azji, głównie w Chinach. W naturze jest niewysokim drzewem bądź krzewem o szerokiej, wręcz jajowatej koronie. Od innych żywotników odróżnia go delikatna budowa i charakterystyczne, wachlarzowate ułożenie gałązek. W uprawie królują piękne odmiany, jednak część z nich nie jest w pełni odporna na mrozy. Jako najlepsze do naszych ogrodów polecane są niskie odmiany: polska wysmukła 'Justyna', żółta 'Aurea Nana' i złocista 'Sieboldii'. Rośliny te najlepiej się czują w cieplejszych, tj. zachodnich i północno-zachodnich rejonach kraju, posadzone w osłoniętych miejscach. Aby żywotniki wschodnie zdrowo rosły, potrzebują dosyć żyznych gleb (najlepiej wapiennych). Pamiętajmy, że nie lubią suszy i źle rosną w pojemnikach.

Na zdjęciu powyżej: Biota 'Aurea Nana' przyjmuje w starszym wieku przysadziste kształty. Szyszki bioty mają ok. 2,5 cm długości i błękitny woskowy nalot. Regularny wachlarzowaty układ gałązek to cecha odróżniająca biotę od innych żywotników.

Żywopłot z żywtotnika

Architekci krajobrazu biją na alarm, że żywopłoty z tui (zwłaszcza 'Smaragd' i jej podobnych, kolumnowych i wąskich) zdominowały ogrody w całej Polsce. Uważają, że tej rośliny o sztywnym pokroju jest za dużo w naszym krajobrazie. Proponują, by ograniczyć jej wykorzystanie i sadzić ją raczej w kompozycjach z innymi gatunkami, a na żywopłoty przeznaczać inne rośliny.

Na zdjęciu powyżej: Ściana żywotników kilkumetrowej długości dzieli ogród na mniejsze zakątki

• Z żywotników można formować nawet tak wymyślne kształty, chociaż wymaga to sporo pracy
• Żywopłot z kolumnowych żywotników wzdłuż ogrodzenia to zdaniem wielu zbyt częsty widok

Żywotnik zachodni uprawa

Światło. Tuje sadzimy w miejscach słonecznych lub lekko zacienionych (przy braku światła tracą ładny pokrój, a odmiany barwne zielenieją). Stanowisko. Żywotników nie sadzimy tam, gdzie poziom wody gruntowej jest zbyt wysoki albo gleba na tyle nieprzepuszczalna, że po ulewnych deszczach tworzą się zastoiska opadowe. Gleba. Żywotnikom odpowiada typowa, gliniasto-piaszczysta ziemia ogrodowa. Podlewanie. Rośliny te źle znoszą suszę. Gdy długo nie pada, podlewamy nie tylko młode, ale także starsze egzemplarze. Nawożenie. Młode rośliny, a także żywopłoty po strzyżeniu zasilamy wiosną nawozem dla gatunków iglastych. Zabieg powtarzamy 2-3-krotnie. Formowanie. Żywopłoty z odmian o kolumnowym pokroju nie wymagają strzyżenia; pozostałe odmiany tniemy na przedwiośniu i powtórnie w sierpniu. Pielęgnacja. Podmarznięte okazy przycinamy, nim wiosną rozpoczną wegetację.

Na zdjęciu powyżej: Tuje można formować na wiele sposobów, bo dobrze znoszą cięcie. Szpaler odmian o kulistym pokroju odbiega od standardowych widoków i stanowi miłą odmianę.