Zielone dachy pełne kwiatów i trawy. Zobacz jak je zrobić

Technologia ogrodów na dachu bardzo intensywnie rozwija się w ostatnich latach. Specjaliści poszukują coraz lżejszych materiałów, które można stosować praktycznie na każdej konstrukcji; nie tylko na dachach domów, ale też altan, wiat, garaży czy śmietników.

Jeśli zielony dach urządzamy na altanie czy innym lekkim pawilonie ogrodowym, warstwa umożliwiająca roślinom wegetację (tzw. warstwa wegetacyjna) nie powinna być gruba (wystarczy 5-15 cm). Metr kwadratowy takiego pokrycia waży od 25 do 150 kg i wymaga zwiększenia wytrzymałości profili dachowych tylko o 1/3. Taki zielony dach (tzw. ekstensywny) może powstać zarówno na altanach o zadaszeniu płaskim (0-5% spadku), jak i skośnym (do 35% spadku). Jego budowa nie jest trudna, jeżeli zachowamy kilka podstawowych zasad.

Czy wiesz, że...

Podniebny ogród można założyć na płaskim (0-5% spadku) lub skośnym dachu, zarówno na domu, jak i na ogrodowym pawilonie.

BARIERA DLA WODY I KORZENI

Zakładanie zielonego dachu zaczynamy od położenia warstwy izolacji przeciwwodnej: papy termozgrzewalnej, folii dachowej PVC lub membrany EPDM (jednowarstwowej, syntetycznej, gumowej membrany, elastycznej i praktycznie nie do przebicia). Przed przystąpieniem do dalszych etapów robót warto się upewnić, czy prace dekarskie zostały wykonane poprawnie. Na płaskim dachu można przeprowadzić próbę szczelności; po zatkaniu odpływów zalać go wodą i poczekać 24 godziny.

Izolacja przeciwwodna może zostać w przyszłości uszkodzona przez korzenie posadzonych na dachu roślin, a przeciekająca przez dziury woda - uszkodzić drewnianą konstrukcję altany. Aby tego uniknąć, na warstwie chroniącej przed wilgocią trzeba ułożyć tzw. barierę przeciwkorzenną: folię PVC lub włókninę ochronną o gęstości powyżej 300 g/m2. Ochrony takiej nie wymagają tylko zielone dachy izolowane przed wilgocią warstwą papy termozgrzewalnej z wkładką miedzianą lub natryskiwane miedzią, chlorowaną folią PVC lub wykładziną.

BEZ NADMIARU WODY

Na dachu nie może zalegać woda, dlatego tak ważna jest warstwa drenażu szybko odprowadzająca jej nadmiar w czasie opadów. Wykonuje się ją ze specjalnych płyt z polietylenu, utwardzanego styropianu lub mat z włókien syntetycznych. Można też wykorzystać folie kubełkowe przeznaczone do ochrony fundamentów lub żwir płukany (jego wadą jest duży ciężar). Przy powierzchniach o niewielkim spadku (7-5%) funkcję drenażu może też pełnić odpowiednio przygotowane podłoże z dużą ilością części mineralnych (keramzytu, drobnego żwiru, piasku, grysu kamiennego). Na płaskich dachach szczególne znaczenie ma kolejna warstwa, chroniąca drenaż przed zamuleniem i zapchaniem, przepuszczająca wodę, ale zatrzymująca cząsteczki ziemi. To specjalny filtr z włóknin prasowanych o gramaturze 80-90 g/m2. Warto wiedzieć, że zupełnie nie nadają się do tego celu ciężkie włókniny drogowe (tzw. igłowane), gdyż łatwo ulegają zamuleniu i ograniczają odpływ wody z dachu.

Warstwa filtrująca potrzebna jest zwykle na dachach płaskich i wtedy, gdy stosuje się specjalne maty lub folie kubełkowe (wytłaczane) jako warstwę drenażową. Wartwa filtrująca chroni drenaż przed zamuleniem.

GRUNT TO PODŁOŻE

W ogrodzie na dachu nie wolno stosować zwykłej ziemi ogrodowej, gdyż ma ona tendencję do zbijania się i osiadania. Zawiera też drobne części ilaste (popularnie nazywane gliną), które zamulają warstwę drenażu. Podłoże na zielonym dachu musi być specjalnie dobrane. Najlepsza jest mieszanka ziemi kompostowej z dodatkiem keramzytu i piasku (w stosunku 2:1:1). Zależnie od dostępności lokalnych kruszyw keramzyt można zastąpić różnego rodzaju grysami, pumeksem czy bardzo drobnym żwirem (frakcji do 4 mm). W Polsce podobne mieszanki oferuje wiele firm. Można też zastosować specjalne maty rozchodnikowe - gotowe murawy na podłożu z włókna kokosowego, obsadzone kompozycją z rozchodników, rojników i traw. Rozkłada się je na wcześniej przygotowanej ziemi, podobnie jak trawnik z rolki. Niestety, ich producenci z reguły nie prowadzą sprzedaży detalicznej. Dlatego przy tego typu realizacjach najlepiej skorzystać z usług specjalistycznych firm.

ROŚLINY NIE DO ZDARCIA

W cienkiej warstwie podłoża na dachu altany czy innego "lekkiego" ogrodowego pawilonu mogą rosnąć byliny, trawy i niskie rośliny okrywowe. Najlepiej sprawdzają się gatunki tworzące rozłogi, o małych wymaganiach wodnych i pokarmowych. Takie nasadzenia wymagają pielęgnacji (pielenia, podlewania w czasie długotrwałej suszy) przeważnie przez pierwsze trzy lata uprawy, do momentu gdy stworzą zwartą murawę. Starajmy się nie podlewać roślin zbyt obficie. Przy nadmiarze wody dach szybko opanują chwasty i siewki drzew czy krzewów.

Panuje przekonanie, że korzenie roślin na dachach altan, wiat i garaży przemarzają "od spodu". Tymczasem działanie na nie niskich temperatur jest takie samo jak w gruncie (w warunkach polskich przemarza ona do 80-100 cm). Poważniejszym problemem jest zimowe wysychanie rosnących na dachu roślin spowodowane mroźnym wiatrem i silnym słońcem. Mimo ujemnych temperatur woda paruje wówczas z liści, a zamarznięta ziemia uniemożliwia korzeniom pobieranie wody. Dlatego młode nasadzenia zielonych dachów przez pierwsze 2-3 zimy warto okrywać matami cieniującymi lub włókniną.

Czy wiesz, że...

Młode nasadzenia na zielonym dachu przez pierwsze 2-3 zimy warto okrywać matami cieniującymi lub włókniną.

ROŚLINY NA ZIELONY DACH

BYLINY: krwawnik, ukwap dwupienny, rumian żółty, zawciąg nadmorski, dzwonek okrągłolistny, chaber driakiewnik, goździki, żmijowiec zwyczajny, bodziszek czerwony i jego odmiany, złocień właściwy, wiesiołek missouryjski, lebiodka pospolita, pięciornik złoty, sasanka zwyczajna, szałwia omszona, rozchodniki i rojniki, macierzanki, dziewanny, przetaczniki

KRZEWY I KRZEWINKI LIŚCIASTE: świdośliwa okrągłolistna, mącznica lekarska, irga, szczodrzeniec purpurowy, żarnowiec miotlasty, trzmielina Fortune'a, janowiec, bluszcz pospolity, śliwa karłowa (odmiana płożąca), róże okrywowe, barwinek pospolity

KRZEWY IGLASTE: jałowiec pospolity, odmiany: 'Hornbrookii' i 'Repanda', jałowiec sabiński, sosna kosodrzewina, cis pospolity 'Repandens', choina kanadyjska 'Nana'.

TO WARTO WIEDZIEĆ

ZIELONY SKOŚNY DACH

Ogród taki sprawdzi się na lekkich budowlach: altanach, wiatach śmietnikowych i garażowych. Stosuje się tu zieleń, która może rosnąć w niewielkiej ilości ziemi (7-10 cm), dzięki czemu obciążenie dachu to zaledwie 40-60 kg/m2. Wcześniej trzeba przygotować drewnianą konstrukcję z krokwi o wymiarach 14×7 cm (w odstępach 60-80 cm). Na nie nabija się szczelnie deski i przykleja papę termozgrzewalną. Następnie układa się folię kubełkową do izolacji fundamentów lub specjalną do ogrodów na dachach (o grubości tłoczeń 8-12 mm). Należy pamiętać, aby zagłębienia (tzw. kubełki) ustawić tak, żeby zbierały wodę, a jej nadmiar spływał. Na tak przygotowanej powierzchni wykonuje się kratownicę z kantówki 5×3 cm i listew o grubości 2 cm. Ma ona za zadanie stworzyć progi zabezpieczające ziemię przed osuwaniem się. Na krawędziach dachu nabija się szerokie deski lub pasy ze sklejki (do 20 cm), które będą stanowiły opór dla podłoża. Przy brzegu rozsypuje się warstwę drobnego żwiru (o gr. 5-10 cm). W ten sposób powstanie opaska, którą będzie spływał nadmiar wody. Na tak przygotowane warstwy nakłada się 7-10 cm mieszanki ziemi kompostowej z piaskiem i grysem granitowym lub dolomitowym (2:1:1).

ZIELONY PŁASKI DACH

Ten typ ogrodu można założyć na altanie lub wiacie garażowej o wzmocnionej konstrukcji drewnianej, która wytrzyma obciążenie w granicach 100 kg/m2. Zaleca się użycie krokwi 7×14 cm ustawionych co 40-60 cm. Nabija się na nie szczelnie deski i pokrywa papą lub membraną EPDM. Na krawędziach należy wykonać "burty" o szerokości 20 cm z desek lub pasów sklejki. Jeżeli zastosowaliśmy papę jako hydroizolację, dodatkowo rozkładamy folię PVC (o gr. 0,8 -1 mm), która będzie stanowić zaporę przeciwkorzenną. Należy uważać, aby w czasie prac nie doszło do jej uszkodzenia. Dlatego warto pokryć ją dodatkowo włókniną prasowaną 90-100 g/m2. Na tak przygotowane warstwy rozsypujemy 5 cm żwiru płukanego frakcji 16-32 mm. Przy brzegach trzeba stworzyć rodzaj opaski, która odbierze nadmiar wody. W tym celu przy burtach sypiemy żwir (warstwę o gr. 15-20 cm) i oddzielamy go od podłoża krawężnikiem z desek (z impregnowanego drewna) lub obrzeża trawnikowego. Na żwirowy drenaż rozkładamy jeszcze jedną włókninę prasowaną 90-100 g/m2 jako warstwę filtrującą, a następnie mieszankę ziemi. Przygotowuje się ją z torfu, ziemi kompostowej, piasku i keramzytu (w proporcjach 2:2:1:1).