Kaktusy dla każdego

Mówi się, że kaktusy to typowo "męskie" rośliny. Istnieje teoria, że ciernie przywodzą na myśl białą broń i tym skojarzeniem budzą instynktowne zainteresowanie nawet małych chłopców. Ciernie te, będące przekształconymi liśćmi, to jedna z charakterystycznych cech kaktusów. Bywają długie i krótkie, sztywne jak sztylety i miękkie jak włoski. To jednak nie jedyna zadziwiająca cecha tych roślin. Sam pęd czasem jest kulisty jak piłka, innym razem wydłużony i rozgałęziony. Najmniejsze kaktusy to przycupnięte przy ziemi miniaturki, często skupione w licznych koloniach (np. mamilarie), najwyższe, jak karnegie, znane z amerykańskich westernów, osiągają 20 metrów i są potężne niczym drzewa. Jeśli do tego dodamy urodę kwiatów, nie będzie nas dziwić, że miłośnicy kaktusów na całym świecie zrzeszają się w kluby, by wymieniać się okazami.

Z pustyni i puszczy

Potoczna nazwa "kaktusy" przylgnęła do całej rodziny kaktusowatych, która obejmuje około 2000 gatunków roślin występujących w naturze w Ameryce Południowej i Północnej. Wszystkie cechy budowy kaktusów wynikają z konieczności przystosowania się do warunków środowiska. Gatunki rosnące na pustyni uzbroiły się w różne "wynalazki" mające im zapewnić przetrwanie suszy, potwornych upałów i bardzo zimnych nocy. Służą temu zgrubiałe pędy magazynujące wodę, mięsista skórka i liście zredukowane do cierni. Owe ciernie wyrastają z tzw. areoli i mają specyficzny układ, nieco inny u poszczególnych gatunków. Niektóre kaktusy rosną w lasach tropikalnych, na gałęziach drzew (jako epifity), mają spłaszczone, zwisające łodygi, upodobnione do liści.

Kaktusy do domu

W mieszkaniach, a także przydomowych oranżeriach, najlepiej uprawiać gatunki sprawdzone i długowieczne, takie jak echinopsisy, mamilarie, notokaktusy, opuncje, rebucje, notokaktusy, cereusy, klejstokaktusy. Małe okazy można wybrać z wielogatunkowych zestawów oferowanych przez kwiaciarnie w cenie już od kilku złotych. Rozrośnięte kilkunastoletnie egzemplarze osiągają cenę kilkuset złotych.

Jak im dogodzić

Światło. Gatunki o zgrubiałych łodygach potrzebują bardzo dużo światła. Gdy go brak, pędy zwężają się i stają się bladozielone. Jednak uwaga: jeśli latem nasze okazy stoją przy bardzo nasłonecznionym, zamkniętym oknie, mogą ulec poparzeniu, co objawia się zbrązowieniem skórki. Natomiast kaktusy epifityczne lepiej się czują w świetle rozproszonym.

Temperatura. W okresie wegetacji kaktusy pochodzące z miejsc pustynnych znoszą wielkie upały, jednak powinny wtedy stać w miejscach przewiewnych. Gatunki epifityczne najlepiej rozwijają się w temperaturze około 20°C.

Woda. Wiosną i latem rośliny te podlewamy niezbyt dużymi dawkami wody. Wlewamy ją na podstawkę. Pomiędzy jednym a drugim podlewaniem czekamy, aż ziemia w doniczce przeschnie.

Wilgotność powietrza. Większość tych roślin znosi nawet bardzo suche powietrze. Jednak gatunki epifityczne lubią spryskiwanie.

Zasilanie. Kaktusy nawozimy tylko wtedy, gdy rosną lub kwitną. Najlepiej stosować odżywki przeznaczone specjalnie dla nich, np. Agrecol do Kaktusów, Piękne Kwiaty-Kaktusy. Jeśli używamy nawozów uniwersalnych (np. Florovit do Roślin Domowych), sporządzamy roztwór o połowę słabszy od zalecanego przez producenta.

Przesadzanie. Kaktusy nie lubią zbyt częstych przeprowadzek. Przesadzamy je dopiero wtedy, gdy korzenie wypełnią doniczkę. Najlepiej to zrobić pod koniec okresu spoczynku, zanim pojawią się pąki kwiatowe (tylko szlumbergerę przesadza się miesiąc po kwitnieniu). Podłoże musi być przepuszczalne. Dla gatunków o zgrubiałych pędach powinno zawierać dużo piasku, drobnego żwirku, ziemię próchniczną i substrat torfowy - taką mieszankę można kupić pod nazwą "ziemia do kaktusów". Gatunki epifityczne wymagają bardziej żyznego podłoża, np. ziemi uniwersalnej z dodatkiem gruboziarnistego piasku.

Lato pod chmurką. Od maja do września kaktusy mogą stać na dworze. Warto ustawić je pod daszkiem (np. ze szkła) zabezpieczającym przed deszczem. Gatunki epifityczne zawieśmy w półcieniu.

Zimowy spoczynek

Gatunki pochodzące z terenów pustynnych od października do marca zasypiają - nie rosną wówczas i nie kwitną. W tym czasie zaprzestajemy zupełnie podlewania i ustawiamy je w chłodnym pomieszczeniu (5-15°C). Kaktusy z wilgotnych lasów potrzebują zimą spoczynku przez 3-4 miesiące (tylko szlumbergera odpoczywa dwukrotnie przez kilka tygodni: tuż po kwitnieniu i w październiku). Wtedy ograniczamy ilość dostarczanej im wody, nie dopuszczając jednak do zupełnego wyschnięcia ziemi.

Z jednego wiele

Najłatwiej rozmnożyć gatunki, które tworzą boczne odrosty lub rozmnóżki - małe roślinki z własnymi korzeniami pojawiające się na głównej łodydze. Wystarczy wiosną oddzielić je od rośliny matecznej, przesuszyć przez 1-2 dni i posadzić w podłożu do kaktusów. Można też odcinać sadzonki - fragmenty pędów. Ich końce posypujemy węglem drzewnym i pozostawiamy na kilka dni, po czym umieszczamy w mieszance piasku i podłoża do kaktusów, aby się ukorzeniły. W domu można też wysiewać nasiona kaktusów.