Fiołek Afrykański - fiołkowa pasja

Wchodzę do kwiaciarni i widzę prześliczny fiołek: ma biało- różowe płatki o karbowanych brzegach. Takiego jeszcze nie mam... Ale nie mam też skrawka wolnego miejsca. Trudno, wychodzę. W domu przesuwam wszystkie doniczki i, o dziwo, zwalnia się trochę przestrzeni. Wracam do kwiaciarni. Na szczęście sprzedawczyni odłożyła dla mnie to cudo, chociaż jej o to nie prosiłam.

Sami widzicie, że mój stosunek do fiołków nie jest obojętny.

Subtelna uroda

Fiołek afrykański (Sainpaulia ionantha), zwany też sępolią to rodowity mieszkaniec Afryki Wschodniej. Rośnie tam w górach. W domu to typowy "parapetowiec". Potrafi wydawać kwiaty niemal przez cały rok, z krótką przerwą w środku zimy, chociaż w dobrych warunkach zdarza mu się kwitnąć nawet w grudniu.

Gdy w marcu zaczynają się formować nowe pąki, chciwie zaglądam pod liście, bo nie mogę się doczekać pierwszych kwiatów. Z nadejściem prawdziwej wiosny zaczyna się szaleństwo kolorów. Soczyste fiolety i purpura, delikatne różowości, intensywne błękity i granaty, czysta biel - paleta pełna jest subtelnych odcieni. Niektóre płatki są dwubarwne, a do tego zakończone zalotną falbanką. A co powiecie na kwiaty pełne? Mnie wydają się urocze, zwłaszcza u odmian miniaturowych. U tych najmniejszych ich średnica wynosi zaledwie kilka milimetrów (kwiaty odmian typowych mają średnicę 2-2,5 cm).

Kwiaty fiołków afrykańskich są bardzo trwałe. Wyrastają na krótkich łodyżkach i skupione są w grona. Czasem rozkwita ich tak wiele na raz, że prawie nie widać okrągłych kosmatych liści, które także przecież stanowią ozdobę rośliny. Tworzą niską rozetę o szerokości 10-20 cm (u odmian miniaturowych 5-8 cm).

Sępolie rosną powoli. Wysokość całej rośliny wraz z kwiatami nie przekracza zazwyczaj 18 cm, ale mam też w swej kolekcji pięciocentymetrowe liliputki. Jak widać, przyjacielem fiołka może zostać osoba, która nie ma zbyt wiele miejsca dla kwiatów. Jeden okaz zmieści się pomiędzy monitorem komputera, a lampką i nie będzie się rozpychał ani przeszkadzał w pracy.

Chucham, dmucham, nie zalewam

Każdy mój fiołek ma własną podstawkę lub tkwi w dostosowanej do jego wielkości osłonce. Dzięki temu mogę sprawdzić w każdej doniczce z osobna, czy ziemia już przeschła na tyle, by podlać roślinę. Nigdy nie robię tego taśmowo, bo fiołki w różnym tempie chłoną wodę. Nigdy też nie leję wody, gdy podłoże jest jeszcze mokre. Przy kilkunastu egzemplarzach, jest to trochę kłopotliwe, ale dzięki takiej metodzie unikam zalania korzeni. Rzadko się więc zdarza, że moje fiołki gniją.

Nie ustawiam też roślin po kilka w jednym większym pojemniku, chociaż różnobarwna kompozycja w koszu lub szerokiej misie wygląda pięknie. Wspólne naczynie nie pozwala traktować poszczególnych egzemplarzy indywidualnie przy podlewaniu, a ponadto istnieje niebezpieczeństwo, że fiołki będą się stykać liśćmi, a tego nie lubią.

Dzięki takiemu traktowaniu moje sepolie przeżywają po kilka lat.

Cieniuję, nie przechładzam

Mój parapet ma bardzo niekorzystne ustawienie, jeśli chodzi o dostęp światła. Okno wychodzi na północny zachód, dlatego zimą słońce wcale nie dociera do moich fiołków, za to latem "daje im popalić" - po południu świeci tak mocno, że jestem zmuszona osłaniać rośliny pergaminem przyklejanym do szyby. Jeśli tego zaniecham, ostre promienie wywołują na liściach jasne plamy, a kwiaty brązowieją. Idealne warunki panują tu wiosną i jesienią, bo światła jest w sam raz.

Fiołki zimą świetnie wytrzymują w suchym powietrzu, jakie promieniuje z kaloryfera. Nie wymagają, a nawet nie lubią spryskiwania wodą. A kurz, który łatwo gromadzi się na włochatych liściach zmiatam miękką szczoteczką do zębów.

Trzeba wiedzieć, że fiołki boją się zimna. Te, które stoją najbliżej uchylonego okna mają często żółte plamy na liściach. Mroźne powietrze to dla nich zabójstwo. Jeśli zima jest bardzo ostra, na parapecie układam tekturę, by moim podopiecznym nie było zimno w nogi.

Jestem wdzięczna fiołkom, że w przeciwieństwie do wielu innych roślin (jak cyklameny, azalie czy oleandry) nie wymagają, bym na zimę przenosiła je do chłodnego pomieszczenia, bo takim nie dysponuję. Świetnie przeżywają w temperaturze pokojowej, tj. 22-25 st. C.

Dożywiam, nie przekarmiam

W marcu zaczynam dożywać moje fiołki. Zaczynam od małych porcji organicznego Biohumusu lub Humvitu-Bio. Reagują natychmiast, rozpoczynając wiosenny wzrost i wiązanie pąków. W maju zmieniam odżywkę na specjalnie przeznaczoną dla roślin kwitnących, ale daję bardzo małe dawki, bo fiołki źle reagują na przenawożenie. Odmiany miniaturowe dostają po naparstku takiego roztworu raz na trzy tygodnie, zwykłe fiołki po kieliszku raz na 12-14 dni. Zabiegi kończę w sierpniu lub kontynuuję je jeszcze przez miesiąc, jeśli wrzesień jest ciepły.

Przesadzam bez przesady

Fiołki najlepiej się czują w ciasnych pojemnikach. Przesadzam je, gdy korzenie wypełnią doniczkę - czasem co roku, czasem co dwa lata. Staram się wychwycić odpowiedni moment, tuż przed rozpoczęciem wegetacji.

Każdy egzemplarz przenoszę do doniczki tylko troszkę większej, od tej w której rósł dotychczas. Fiołki świetnie się czują w płaskich pojemnikach, nawet takich do bonsai. Dla odrostów przeznaczam zupełnie małe doniczki.

Używam ziemi uniwersalnej o pH 5,5-6, pod warunkiem że zawiera dużo próchnicy, jest lekka i przepuszczalna. Jeśli wydaje mi się za ciężka, mieszam ją z piaskiem.

Dzielę i rozmnażam

Przy okazji przesadzania od rozrośniętych egzemplarzy oddzielam drobne boczne odrosty, nawet jeśli nie mają własnych korzeni. Posadzone w świeżej ziemi szybko je wytwarzają, zwłaszcza jeśli nakryję je foliowym kapturkiem.

Fiołki słyną też z łatwości, z jaką rozmnażają się z sadzonek liściowych. Ogonek liściowy umieszczamy w piasku lub w piasku z torfem, a po pewnym czasie pojawiają małe roślinki. Kiedy podrosną, przesadzamy je po jednej do malutkich doniczek. Tym sposobem można uratować okaz fiołka, który zaczyna zamierać.

Najkrótszy przepis na zdrowe, kwitnące fiołki

Miejsce: dobrze oświetlone światłem rozproszonym. Jeśli na parapecie, to najlepiej wschodniego bądź północnego okna.

Temperatura: przez cały rok pokojowa. Roślin nie należy wynosić latem na dwór. W temperaturze poniżej 10 st. C giną.

Podlewanie: podłoże powinno być stale umiarkowanie wilgotne, ale nie mokre. Używamy letniej wody. Wlewamy ją na podstawkę, unikamy moczenia liści kwiatów.

Nawożenie: od wiosny do jesieni małymi dawkami o słabym stężeniu.

Przesadzanie: do płaskich doniczek, z lekką przepuszczalną ziemią, np. uniwersalną.

Fiołkowe pogotowie

Więdnące liście świadczą najczęściej o tym, że roślina została zalana i w konsekwencji gniją jej korzenie i podstawa pędu. Najłatwiej ją uratować, rozmnażając z liścia.

Brązowienie liści i kwiatów oraz stęchły zapach to objawy szarej pleśni. Porażone części usuwamy, roślinę opryskujemy preparatem Amistar lub Bravo. Chorobie sprzyja nadmierne zagęszczenie roślin.

Zasychające płatki to zazwyczaj dowód na żerowanie wciornastków, które wysysają z kwiatów soki. Roślinę można opryskać preparatem Confidor lub Mospilan albo umieścić w podłożu pałeczki Tarcznik.