Penstemony - piękne dzwonkowate kwiaty

Penstemon (Penstemon) to bardzo liczny rodzaj obejmujący 250 gatunków występujących głównie w Ameryce Północnej i Środkowej. Pośród nich spotkać można nisko ścielące się gatunki (o wysokości zaledwie 3 cm) i dorastające do 3 m egzotyczne olbrzymy. Rośliny pochodzą z bardzo różnorodnych siedlisk - od zalanych słońcem nizinnych muraw po rejony wysokogórskie. Większość z nich ma zimozielone wąskie liście wyrastające na drewniejących u podstawy wyprostowanych pędach. Trąbkowate lub dzwonkowate kwiaty o różnej wielkości mają zawsze po pięć płatków i przypominają nieco kwiaty naparstnicy - bliskiej krewnej penstemonów.

PRZEPROWADZKA DO EUROPY

Penstemony trafiły do europejskich ogrodów już w XVIII wieku, a popularność zyskały w XIX-wiecznej Anglii. Wspaniała paleta barw i obfitość kwiatów sprawiły, że stały się jednymi z ulubionych roślin na sezonowe rabaty i kwietniki. Dopiero w XX wieku zainteresowano się tworzeniem odmian bardziej długowiecznych i odpornych na mróz. Skuszeni urodą kwiatów pamiętajmy jednak, że nie wszystkie oferowane w handlu penstemony przetrwają polską zimę. Niektóre - dotyczy to zwłaszcza wielkokwiatowych mieszańców - trzeba traktować jak rośliny jednoroczne. Są delikatne i znoszą temperatury najwyżej do -10 st. C.

Natomiast wiele gatunków botanicznych, szczególnie z wysokich partii gór, znosi temperatury do -25 st. C. Nawet te odporne nie tolerują jednak w miesiącach zimowych nadmiaru wody, mroźnych wiatrów i intensywnie operującego słońca, dlatego powinny być okrywane gałęziami drzew iglastych i fizeliną.

NA RABATY, SKALNIAKI I TARASY

W naturze penstemony rosną w miejscach słonecznych, często na glebach żwirowo-kamienistych. Najniższe górskie gatunki - należące do najbardziej wytrzymałych i długowiecznych wśród penstemonów - są idealne na skalniaki, murki lub wysypane żwirkiem obrzeża rabat. W ogrodach skalnych warto stworzyć dla nich odrębne rabaty w formie szerokich półek zapewniających odpływ nadmiaru wody. Można je sadzić z szałwiami, rozchodnikami, rojnikami, gęsiówką, goździkami czy bodziszkami.

Wysokie wielkokwiatowe odmiany wspaniale wyglądają w wielobarwnych ogródkach w stylu wiejskim lub na klasycznych angielskich rabatach. Świetnie się komponują z gatunkami o srebrzystych lub purpurowych liściach. Można je także łączyć z roślinami jednorocznymi - karłowym tytoniem, werbenami, szałwiami czy heliotropem. Zawsze umieszczamy je z przodu rabaty, by nie zasłaniały ich inne rośliny.

Penstemony dobrze sprawdzają się także jako sezonowe rośliny uprawiane w dużych pojemnikach. Można je łączyć w kompozycjach z żurawkami, lobeliami czy werbenami.

SPRAWDZONE GATUNKI I ODMIANY

Wśród gatunków odpornych na mróz najpopularniejszy na rabaty jest penstemon bródkowy (Penstemon barbatus) dorastający do wysokości 70-80 cm. Od lipca do września tworzy różowe lub czerwone kwiaty. Często uprawiane są jego niższe (do 30 cm) odmiany z serii Pinacolada o węższych, stożkowatych kwiatostanach: niebieska Pinacolada 'Blue', różowa Pinacolada 'Rose Red', fioletowa Pinacolada 'Violet'. Efektowne kwiaty w kolorze lawendy ma penstemon (P. virgatus) 'Blue Buckle', który kwitnie od lipca do września i dorasta do wysokości 30 cm. Wyższe (do 40 cm) są odmiany z serii Rondo, wśród których znajdziemy wszelkie odcienie czerwieni, fioletu i różu. Tę samą wysokość ma penstemon meksykański (P. ×mexicale) 'Sunburst Ruby' o subtelniejszej sylwetce i wąskich błyszczących liściach. Od czerwca do września wydaje on drobne amarantowe kwiaty.

Wśród nowości na uwagę zasługuje wysoki (70-80 cm) penstemon 'Dark Towers'. Tworzy gęste kępy połyskujących liści w kolorze czekolady, a w sierpniu i we wrześniu - bladoróżowe kwiaty. Lubi słońce, ale znosi częściowe zacienienie. Urodziwy jest też penstemon palczasty (P. digitalis) 'Husker Red'. Spomiędzy jego zwartych rozet purpurowych liści wybijają długie na 80 cm, również purpurowe pędy kwiatowe zwieńczone w czerwcu białymi kwiatami.

Do ogródków skalnych warto polecić kwitnący w maju penstemon alpejski (P. alpinus) o fioletowych rurkowatych kwiatach dorastający do wysokości 20 cm oraz penstemon kosmaty (P. hirsutus). Jego odmiana 'Pygmeus' jest jeszcze niższa (15 cm), tworzy kępy czerwonawych pokładających się pędów i lancetowatych ząbkowanych liści. Przez całe lato wydaje drobne fioletowe kwiaty z żółtą gardzielą. Może rosnąć nawet w lekkim półcieniu i znosi bardziej suche podłoże.

Ozdobą skalniaka będą również kwitnący w maju i czerwcu Penstemon payettensis (dorasta do 40 cm) o niedużych błękitnych kwiatach oraz Penstemon pinifolius (15-20 cm), którego walorami są igiełkowate zimozielone liście i drobne ciemnopomarańczowe kwiaty zdobiące roślinę przez całe lato. Te cztery gatunki są odporne na mróz, ale do dobrego zimowania wymagają solidnego drenażu.

WRAŻLIWCY

Bardzo efektowny jest penstemon Hartwega (P. hartwegii) o dużych dwubarwnych kwiatach. Kwitnie w lipcu i sierpniu. Dorasta do wysokości 50 cm, tworzy kępy dużych jasnozielonych liści. Temperatury poniżej -12 st. C są dla niego zabójcze, wymaga więc starannego okrycia na zimę. Jego najpopularniejsze odmiany to: czerwono-biała 'Picotee' i 'Tubular Bells Rose' o różowych kwiatach z białą gardzielą w czerwone paski.

Wrażliwe na mróz są także penstemony ogrodowe (Penstemon hybridus) - mieszańce o dużych kwiatach. Do najpopularniejszych odmian należą dorastające do wysokości 60 cm: szkarłatna 'Schoenholzeri' (inaczej 'Firebird', 'Paul Schönholzer' lub 'Ruby'), która zakwita już w czerwcu, kwitnąca przez całe lato 'Sour Grapes' o kwiatach w kolorze ametystu, biało-czerwona 'Rubicunda' i śnieżnobiała 'White Bedder' (zwana też 'Snow Storm') kwitnąca od lipca do września.

PIELĘGNACJA I ROZMNAŻANIE

Stanowisko dla penstemonów powinno być przewiewne i słoneczne, a gleba żyzna o odczynie neutralnym, bogata w próchnicę i przepuszczalna. Gleby gliniaste trzeba wzbogacić dużą ilością kompostu z dodatkiem piasku.

Przekwitłe kwiatostany trzeba obcinać, co przedłuża kwitnienie.

Nowe rośliny łatwo uzyskać z sadzonek pędowych. Wiosną ucinamy tuż pod węzłem pędy wierzchołkowe o długości 7-10 cm bez dolnych liści. Latem możemy je już przesadzać na rabaty. Z zebranych nasion warto rozmnażać tylko gatunki botaniczne, gdyż odmiany niekoniecznie powtarzają cechy roślin matecznych. Nasiona najlepiej wysiewać jesienią, ekspozycja na mróz przyspiesza kiełkowanie.

Zapisz się na NEWSLETTER. Co tydzień najnowsze wiadomości o ogrodach: encyklopedia roślin, porady ekspertów, zdjęcia pięknych ogrodów w Twojej poczcie e-mail: