Urdzik (Soldanella). Oryginalna roślina na skalniak

Kto wędruje po Tatrach wiosną, może zauważyć pośród kamieni błękitne "parasolki" z charakterystycznie postrzępionymi płatkami, wyrastające na cienkich łodyżkach o długości zaledwie 10-15 cm. Wokół nich widać kępki okrągłych zimotrwałych listków o średnicy 1-2 cm, które wystają nad ziemię na wysokość 5-6 cm. Ich górna część jest skórzasta i błyszcząca, natomiast dolna fioletowa. Pod ziemią znajdują się krótkie kłącza wraz z korzeniami. Ot, i cała roślina, zwana urdzikiem karpackim (Soldanella carpatica).

Warto pamiętać, że chociaż nie jest pod ochroną, to w parkach narodowych urdzika nie wolno wykopywać. Na szczęście w jego posiadanie można wejść całkiem legalnie, na przykład kupując roślinę w centrach i na kiermaszach ogrodniczych lub w sklepach internetowych (patrz ramka u góry po prawej).

Inne gatunki

W naszych ogródkach skalnych można też sadzić inne europejskie gatunki pochodzące z Alp, Pirenejów czy Apeninów: urdzik górski (S. montana), alpejski (S. alpina) oraz karłowy (S. pusilla). Mają podobne rozmiary, jednak różnią się kształtem kwiatów i barwą: bywają błękitne czy różowofioletowe.
Najmniejsze z nich - urdzik karłowy (S. pusilla) i drobny (S. minima) - osiągają wysokość 6-10 cm, a najbardziej okazały górski nawet do 20 cm. Hodowcy poprzez krzyżowanie uzyskują odmiany obficiej kwitnące, np. "Sudden Spring", oraz w odmiennym kolorze, jak biała "Alba". Urdzik karpacki i górski kwitną w maju, inne w maju i w czerwcu, a górski - także jeszcze w lipcu.

Miejsce w ogrodzie

Te malutkie górskie rośliny najlepiej wyeksponować w ogródku skalnym albo w ceramicznym pojemniku o grubych ściankach, który na tarasie czy na dużym balkonie z powodzeniem będzie pełnił funkcję miniskalniaka. Dobrym towarzystwem dla urdzika mogą być rojniki, zarzyczka górska i dzwonek drobny.
Łatwo przewidzieć, że urdzik posadzony wśród silniej rosnących bylin szybko zostanie przez nie zagłuszony. Jeśli więc chcemy go umieścić na rabacie, odgrodźmy go kamieniami lub posadźmy w donicy, co umożliwi jego przenoszenie.

Gdzie kupimy urdziki

Sadzonki można zamówić w sklepach internetowych: sadzawka.pl/Soldanella, ogrodkomercyjny.pl/sklep/species/3/urdzik, kwietnik.com.pl/pl/p/urdzik, zielony-ogrod.firmy.net/urdzik. Ceny za doniczkę: 10-15 zł.

Tajniki uprawy

Światło: Urdziki lubią miejsca jasne, ale nie bezpośrednio nasłonecznione. Warto je posadzić za załomem skalnym lub kamieniem, który w południe osłoni je przed ostrymi
promieniami słońca. Głęboki cień ogranicza kwitnienie.

Podłoże: Trzeba je tak przygotować, by przypominało rumowisko skalne i miało odczyn lekko zasadowy. Najlepiej ziemię ogrodową zmieszać z piaskiem, kompostem liściowym oraz żwirem wapiennym i w takim podłożu posadzić rośliny.

Podlewanie: Podczas suszy trzeba koniecznie podlewać urdziki, bo w naturze przyzwyczajone są do częstych opadów.

Mrozoodporność: Te górskie rośliny nie są zbyt wrażliwe na mróz. Najlepiej
jednak zimują pod śniegiem.

Zagrożenia: Gdy zimą na zmianę występują silne mrozy i roztopy, urdzik może zgnić. Aby do tego nie doszło, przed posadzeniem roślin zastosujmy drenaż.

Rozmnażanie: Jesienią można wysiać nasiona w skrzynce i pozostawić je
na zimę na zewnątrz, bo kiełkują tylko po wcześniejszym przemrożeniu.
Starsze okazy można podzielić zaraz po kwitnieniu (latem). Trzeba przy tym umiejętnie rozplątać listki i korzenie, by się nie połamały.

Rośnie też w naszych górach

W Polsce rośnie w naturze urdzik karpacki, zwany jaślinkiem. W Tatrach i na Babiej Gorze jest dosyć liczny, ale można go także znaleźć w masywie Pilska, w Gorcach i Pieninach. Mniej obficie, także na terenie Karpat, rosną u nas urdziki: węgierski (S. hungarica) i górski (S. montana). W warunkach naturalnych rośliny występują w większych skupiskach, powstałych dzięki licznym rozsianym nasionom. Zimują pod śniegiem, kwitną wiosną, gdy jego warstwa stopnieje.