Ostrokrzew kolczasty. Uprawa w donicy i ogrodzie

Ostrokrzew kolczasty (Ilex aquifolium) zdobywa coraz większą popularność w naszym kraju, jest bowiem bardzo efektowny i znosi mrozy do –25°C, a nawet (przez krótki czas) do –27°C. Krzew ten często stosowany jest jako roślina żywopłotowa lub formowany pojedynczy okaz. Jego ojczyzną jest zachodnia i południowo-zachodnia Europa oraz północna Afryka. Z biegiem lat, dzięki podróżnikom i działaniom przyrodników, roślina rozpowszechniła się w innych częściach naszego kontynentu oraz w Azji.
A w zachodnich stanach USA uważana jest wręcz za gatunek inwazyjny!

Wysokość ostrokrzewu

W krajach o łagodnym, wilgotnym klimacie ostrokrzew kolczasty dorasta do blisko 20 m. W zachodniej Polsce po wielu latach może przekroczyć 4-5 m wysokości, czego dowodem są okazy we wrocławskim ogrodzie botanicznym. Ocenia się, że najstarszy w Polsce ostrokrzew kolczasty rośnie w ogrodzie katedralnym w Kamieniu Pomorskim i ma ponad 200 lat!
W chłodniejszych rejonach, z uwagi na niższe średnie wartości temperatur i krótszy okres wegetacyjny, roślina występuje wyłącznie jako krzew o wysokości do 2 m.

Liście, kolce, kwiaty ostrokrzewu

Ozdobą krzewu są zwykle ciemnozielone skórzaste, błyszczące liście, o długości 5-9 cm i szerokości 2-6 cm. Pozostają na pędach przez około 5 lat. Ich brzegi znaczą liczne kolce (stąd też nazwa rośliny), co sprawia, że ostrokrzew może stwarzać zagrożenie, szczególnie dla dzieci. Kolców nie mają tylko starsze liście niektórych odmian, a także część tych na górnych gałęziach.
Ostrokrzewy to rośliny rozdzielnopłciowe – aby owocowały, trzeba posadzić zarówno formę żeńskie, jak i męską. Na jednych i drugich pojawiają się wiosną białe kwiatki, ale tylko na żeńskich zawiązują się latem zielone, czerwieniejące owoce, trujące dla ludzi, ale stanowiące pokarm dla ptaków.

Ostrokrzew. Cenne gatunki iodmiany

Jedną z najpopularniejszych odmian ostrokrzewu kolczastego jest ‘Argentea Marginata’. Znosi długie mroźne zimy, a jeśli mróz uszkodzi część liści, wyrastają nowe – skórzaste, zielone z kremową obwódką.
Podobnymi liśćmi, choć nieco mniejszą odpornością na mróz (-24°C), odznacza się ‘Silver Queen’. Ciekawa jest też ciemnozielona ‘JC van Tol’ oraz kolorowa ‘Silver van Tol’. Z kolei ‘Golden van Tol’ może rosnąć tylko w najcieplejszych regionach. Wyjątkowo odporna (do -27°C) jest ‘Myrtifolia’ o ciemnozielonych liściach.
Warto też zwrócić uwagę na inne gatunki, zwłaszcza ostrokrzew Meservy (Ilex meserveae), znoszący mrozy do – 27°C (polecam szczególnie odmiany ‘Blue Princess’, ‘Blue Girl’ i ‘Blue Angel’, ‘Blue Prince’ i ‘Blue Boy’.
Równie odporny jest ostrokrzew japoński (Ilex pedunculosa), o liściach podobnych do fikusa benjamina. Z kolei liście ostrokrzewu karbowanolistnego (Ilex crenata) są prawie identyczne jak bukszpanu (w Europie Zachodniej zastępuje się nim podatniejsze na choroby bukszpany). Na uwagę zasługuje zwłaszcza jego karłowata odmiana ‘Dwarf Pagoda’ (znosi mróz do ok. –23°C).

Tajniki uprawy ostrokrzewu

Stanowisko: Półcieniste i cieniste, z rozproszonym światłem. W chłodniejszych rejonach kraju powinno ono być zaciszne i osłonięte od mroźnych i wysuszających wiatrów. Ostrokrzewy dobrze czują się pod koronami dużych drzew.
Gleba: Lekko kwaśna, żyzna, wilgotna ale przepuszczalna.
Podlewanie: Regularne, ale nie nadmierne. Ostrokrzewy dobrze znoszą czasowe przesuszenie, ale lepiej rosną w wilgotnej glebie. Preferują też miejsca o sporej wilgotności powietrza. Przed nadejściem mrozów rośliny należy porządnie podlać.
Cięcie: Regularne ale nie nadmierne.
Nawożenie: Młode listki ostrokrzewów są często atakowane przez mszyce. Zwalczamy je odpowiednim preparatem (np. Agricole). Zimowanie: Odporność na mróz zależy od gatunku i odmiany (więcej na ten temat w tekście po lewej). W czasie odwilży krzewy należy podlewać.

Ostrokrzew po angielsku nosi nazwę holly, czyli święty. Już od średniowiecza jego pędy z ostrymi liśćmi kojarzyły się z koroną cierniową, a czerwone owoce – z kroplami krwi Chrystusa. W wielu krajach Europy Zachodniej od wieków roślina ta stanowi symbol Bożego Narodzenia.