Szerszenie mogą być niebezpieczne. Jak uchronić się przed ich ugryzieniem i skutecznie pozbyć gniazda

Jak wygląda szerszeń?

Na świecie występuje aż 26 gatunków szerszeni, ale na szczęście w Polsce  spotkać możemy tylko jeden. Szerszeń europejski należy do grupy osowatych, więc łatwo można go pomylić z osą. Mają rudoczarną głowę i żółty odwłok w czarne pasy. Ich barwa może się zmieniać ze względu na region, w którym występują, stadium rozwoju oraz płeć. Szerszeń to największa z naszych os: królowa ma 3,5 cm, a samce i robotnice osiągają długość ok. 2,5 cm. Ukąszenie tego owada może nieźle zaboleć.

Szerszeń japoński

Do Europy Południowej dotarł występujący dotychczas jedynie w Azji i Afryce największy reprezentant gatunku - szerszeń japoński. Ma imponujące rozmiary - osiąga nawet 6 cm długości. Ma czarne ubarwienie z pomarańczowo-żółtymi pasami.

Szerszeń europejski

Szerszeń europejski (Vespa crabro) to gatunek owada z rodziny osowatych. Jest większy od przeciętnych pszczół i os, osiągając długość ciała nawet do 3-4 cm. Posiada charakterystyczną czarno-żółtą barwę, a jego ciało jest pokryte gęstymi włoskami.

Szerszenie europejskie są naturalnie rozpowszechnione w Europie, Azji i północnej Afryce. Zamieszkują przede wszystkim lasy, ale można je również spotkać w parkach, ogrodach i terenach zurbanizowanych.

Choć szerszenie europejskie budują duże gniazda w korze drzew lub wewnątrz struktur, takich jak budynki czy altany, zazwyczaj nie stanowią zagrożenia dla ludzi, o ile nie zostaną zaatakowane. W przypadku ataku szerszenia, może wystąpić bolesne ukłucie, które może wywołać reakcję alergiczną u niektórych osób.

Szerszenie europejskie odgrywają ważną rolę ekologiczną jako drapieżniki, odżywiając się innymi owadami, w tym również szkodnikami rolniczymi. Polują na różne gatunki owadów, w tym pszczół i osy, co czasem spotyka się z niechęcią ze strony pszczelarzy i hodowców pszczół.

Warto zachować ostrożność w obecności szerszeni europejskich, ale nie należy ich bezpodstawnie obawiać się. Jeżeli ich gniazdo znajduje się w nieodpowiednim miejscu, należy skonsultować się z lokalnymi służbami, które mogą podjąć działania mające na celu przeniesienie gniazda w bezpieczne miejsce.

Czym się różni osa od szerszenia?>>>

Ugryzienie szerszenia

Szerszenie z natury są  mniej agresywne niż ich kuzynki osy, ale są za to bardzo terytorialne i atakują intruzów w obronie gniazda. Dlatego jeżeli zauważymy gniazdo tych owadów, najlepiej powoli się wycofać, by nie prowokować ataku.

Pojedyncze ugryzienie nie przyniesie nam poważnego uszczerbku na zdrowiu. W przypadku ugryzienia osoby dorosłej i nie uczulonej na jad błonkoskrzydłych incydent skończy się na opuchlizną i zaczerwienieniem.

Do poważnych powikłań może dojść przy ugryzieniu aż… kilkuset szerszeni.  Jeden szerszeń potrafi wstrzyknąć mniej niż 0,2 mg jadu za każdym użądleniem. Dawka śmiertelna jadu to od 10 do 90 mg jadu na każdy kilogram ciała.

U ludzi uczulonych na jad szerszeni może dojść do groźnego dla życia wstrząsu anafilaktycznego. Osłabienie, duszność, wysypka, obrzęk szyi i twarzy to znak, że użądloną osobę trzeba szybko zawieźć do szpitala (warto też od razu podać leki przeciwalergiczne).

Uwaga: podobne w skutkach bywa użądlenie przez większą liczbę tych owadów!

Gdzie można się spodziewać szerszeni?

Odpowiedź brzmi: wszędzie. Typowym siedliskiem szerszeni europejskich są lasy liściaste, gdzie zakładają gniazda w dziuplach drzew. Jednak znikające z roku na rok siedliska naturalne zmuszają je do szukania nowych miejsc. Nie przeszkadza im bliskość ludzkich zabudowań, a często są one idealnym miejscem do założenia nowego gniazda. Wszystkie bezpieczne zakamarki pod dachami, opuszczone ule czy też budki lęgowe dla ptaków są dla ich atrakcyjnym adresem zamieszkania. Nie rzadko się zdarza, że potrafią zbudować swoje gniazda nawet na balkonach w centrum miasta. Na terenach zurbanizowanych szerszenie korzystają również ze skrzynek lęgowych dla ptaków (zwykle opuszczonych, ale zdarza się, że koegzystują w skrzynce lęgowej razem z ptakami). Dlatego, jeżeli zauważysz gniazdo szerszeni zgłoś ten fakt do specjalistycznych firm zajmujących się ich usuwaniem.

Kiedy szerszenie zakładają gniazda?

Szerszenie budzą się ze snu zimowego wiosną i to właśnie wtedy zaczynają się ich "podróże zwiadowcze". Zimę tylko przeżywają królowe, czyli to właśnie one szukają nowego lokum. Jeśli właśnie wiosną zauważymy pojedynczego szerszenia oblatującego okolicę waszego domu natychmiast dajcie mu znać o swojej obecności, żeby wiedział, że ta okolica nie jest odpowiednim miejscem zamieszkania. Jeśli jednak wasz dom został wybrany - niechybnie rozpocznie się budowa gniazda. Najpierw zapłodniona królowa sama zabiera się do budowy swojego celulozowego królestwa. Jest ono niewielkie, ale wystarcza by mogła złożyć tam pierwsze jaja. Pierwszym pokoleniem opiekuj się sama, ale gdy ono tylko podrośnie do roli robotnic, królowa już tylko ogranicza się do powiększania szerszeniej populacji. Od tej pory wszystkie pozostałe prace wykonywać będą kolejne pokolenia robotnic. Gniazdo zaczyna się potężnie rozrastać - może pomieścić nawet 700 szerszeni.

Kiedy szerszenie śpią?

Szerszenie są aktywne głównie w okresie letnim, gdy temperatura jest odpowiednia dla ich aktywności. Jednak nie "śpią" w pełnym tego słowa znaczeniu, jak robią to niektóre inne owady.

Podczas chłodniejszych miesięcy, zwłaszcza zimą, szerszenie przechodzą w stan spoczynku lub hibernacji. W tym okresie ich aktywność zmniejsza się i spędzają większość czasu wewnątrz swoich gniazd. Zimą gniazda szerszeni opuszczają, a populacja rozprasza się. Niektóre samice zapładniają się jesienią i pozostają w hibernacji przez całą zimę, by następnie zakładać nowe kolonie wiosną.

Podczas spoczynku szerszenie mogą obniżać swoje funkcje życiowe, takie jak metabolizm i aktywność ruchowa. Jednak nie ma wyraźnie określonego okresu, w którym można powiedzieć, że szerszenie śpią regularnie i w sposób zbliżony do jakiegoś cyklu sen-czuwanie. Zachowanie szerszeni zależy od wielu czynników, takich jak temperatura, dostępność pożywienia i etap ich życiowego cyklu.

Co jedzą szerszenie?

Szerszeń żywi się owadami, w tym muchówkami, osami czy również pożytecznymi pszczołami oraz owocami i sokami niektórych drzew.

Jak się zachowywać, gdy spotka się szerszenia

Najbezpieczniej unikać ich towarzystwa. Jak znajdziemy się w zasięgu większej grupy należy spokojnie się wycofać. Nie wykonywać gwałtownych ruchów i nie wymachiwać rękami oraz jeśli to możliwe szybko zakryć najbardziej wrażliwe miejsca na ciele.

Jak pozbyć się gniazda szerszeni?

Jeżeli wiosną zauważymy pojedynczego szerszenia, który kręci się blisko budynku mieszkalnego, najprawdopodobniej jest to królowa, która poszukuje miejsca na nowe gniazdo. To jedyny moment, w którym możemy poradzić sobie sami poprzez eliminację tego owada przeznaczonymi do tego preparatami.

Gdy gniazdo odnajdziemy dopiero latem, oznaczać to będzie, że mieszka już w nim nawet kilkaset szerszeni i wtedy nie mamy już szans na samodzielne pozbycie się gniazda. Należy wtedy skorzystać z odpłatnej pomocy firm, które specjalizują się w tego typu zabiegach.

Straż pożarna wyjeżdża do zgłoszeń dotyczących bezpośredniego zagrożenia zdrowia i życia w miejscach użyteczności publicznej.

Do czasu przyjazdu służb najważniejsze, to nie ruszać gniazda. Należy je omijać i do niego nie podchodzić, bo rozdrażnione owady będą bronić swego domu i mogą nas zaatakować. Jeżeli jest w pobliżu okna bądź balkonu, to drzwi trzeba trzymać cały czas zamknięte. Owady są aktywne głównie rano i wieczorem - radzi Anna Ciok z firmy usuwanieos.pl

Ile kosztuje usunięcie gniazda szerszeni?

Za usunięcie gniazda trzeba zapłacić od 100 do 300 zł - w zależności od wielkości gniazda. Za darmo usuwa je straż pożarna, ale ta jedzie tylko tam, gdzie owady stwarzają zagrożenie dla życia i zdrowia ludzi. Są to miejsca publiczne, np. szpitale, urzędy, szkoły. Raczej mało prawdopodobnie, by przyjechała na prywatną posesję.

Każdy taki wyjazd jest kosztowny a oprócz szerszeni mamy też inne interwencje, jedziemy więc tam gdzie jest niebezpiecznie - wyjaśnia rzecznik prasowy podkarpackiej straży pożarnej Mariusz Wójcicki.

Najprostsze jest wezwanie specjalnej firmy zajmującej się dezynfekcją i deratyzacją. Specjaliści odpowiednimi środkami wybiją cały rój i wywiozą pozostałości. Na ich przyjazd zazwyczaj trzeba czekać do trzech dni.