Lilie ogrodowe, lilie drzewiaste i lilie wodne. Uprawa i pielęgnacja lilii w przydomowym ogrodzie

Lilie nie są wymagające, ale trzeba poświęcić im trochę czasu – odwdzięczą się wspaniałym wyglądem i aromatem. To prawdziwe arystokratki wśród kwiatów.

Lilia symbole

Lilia jako roślina ozdobna znana jest od 5 tys. lat. W starożytnej Grecji wierzono, że kwiat ten powstał z kropli mleka bogini Hery. Chrześcijanie uznają lilię za symbol czystości i niewinności, jest ona również atrybutem Marii Panny, Jana Chrzciciela i św. Antoniego. Lilia symbolizuje też majestat i godność królewską.

Kiedy kwitną lilie

Jeśli zapewnimy im dobre warunki, będą kwitły od czerwca do końca sierpnia. A najwcześniejsze odmiany kwitną nawet w maju. 

Kiedy sadzić lilie

Gdy przedwiośnie jest ciepłe, cebule lilii można sadzić już od marca,kwietnia do początku maja, a także jesienią – od września do drugiej połowy października (posadzone później nie zdążą się ukorzenić).

Lilie zimą

Przed mrozami dobrze okryć je torfem,  słomą i liśćmi.

Choroby lilii

Niestety, żerują na nich różne chrząszcze – jeśli pogryzą zawiązki kwiatów na wierzchołkach pędów, nie dojdzie do kwitnienia. Rośliny trzeba więc codziennie kontrolować.

Lilie drzewiaste, czyli orienpety

Niektóre odmiany tych niezwykle efektownych lilii osiągają wysokość nawet 2,5 m i kwitną przez cały miesiąc, olśniewając wielkimi, pachnącymi kwiatami.

Skąd wzięły się te oryginalne, szalenie efektowne odmiany lilii drzewiastej?

Lilie trafiły do Europy w XVII wieku z Japonii i Chin. Z czasem zaczęto je mnożyć. W rezultacie powstało wiele ciekawych odmian o różnym wyglądzie i wymaganiach. Pierwszy orienpet, mieszaniec o nazwie 'Black Beauty', powstał na skutek skrzyżowania lilii trąbkowej z orientalną.Obecnie na świecie w sprzedaży znajduje się już około 300 niezwykłych odmian tej grupy.

Ile kosztuje cebulka lilii drzewiastej i gdzie można kupić

Niestety w naszych ogrodach lilie drzewiaste nie są jeszcze zbyt popularne. Być może z powodu ceny - cebule tych roślin nie są tanie, za sztukę trzeba zapłacić od kilkunastu do kilkudziesięciu złotych. Są sprzedawane w centrach ogrodniczych i szkółkach, ale taniej można kupić je w sklepach internetowych (np. lilypol.pl, ogrodkroton.pl), zwłaszcza przy okazji promocji.

Jak wygląda lilia drzewiasta

Jednak gdy ktoś raz zainwestuje w te efektowne rośliny, na pewno nie będzie żałował. Orienpety są mało wymagające i po kilku latach niektóre tak się rozrastają, że tworzą małe drzewka nawet z 30 kwiatami na jednej łodydze! Ale nie wszystkie są aż tak potężne. Poszczególne odmiany mogą osiągać od 1,5 do 2,5 m, więc niektóre można sadzić również na mniejszych rabatach.

Lilie wodne, czyli grzybienie

Grzybienie (Nymphaea), nazywane liliami wodnymi, to najpiękniejsze z roślin w jeziorkach. Ich wielkie kwiaty codziennie rano rozchylają płatki, a o zmierzchu ponownie je tulą. Ładne są też pływające liście, u niektórych odmian purpurowo nakrapiane lub pręgowane. Odgrywają one w oczkach rolę parasola, chroniąc wodę przed nagrzewaniem się.

Gdzie posadzić lilie wodne

Lilie to rośliny głębin, idealne do obsadzania podwodnych dołków. Niektórym odmianom wystarczy słup wody o wysokości 40 cm. Są też okazy na zupełną płyciznę (ok. 20 cm), jak miniaturowy grzybień Nymphaea tetragona i jego odmiany, np. 'Pygmaea Helvola' czy 'Pygmaea Rosea'.
Grzybienie najdłużej kwitną tam, gdzie przez większą część dnia dociera słońce. W cieniu kwiaty rozwijają się słabo i nigdy w pełni nie otwierają. O kwiatach lilii nie ma co marzyć w zbiornikach z fontannami lub w pobliżu kaskad czy ujść strumienia. Jeśli woda mocno faluje, a kwiaty są zraszane, nie będą się otwierać. Receptą na obfitość kwitnienia jest też żyzne podłoże. W naturze kłącza grzybieni są przykryte warstwą organicznych namułów.

Jakie podłoże dla lilii wodnych

W warunkach sztucznych odpowiednie podłoże uzyskamy, mieszając glinę, piasek, torf oraz dojrzały kompost w jednakowych proporcjach.

Jak posadzić lilie wodne

Dla roślin wybieramy miejsce głębokie (stosownie do wybranej odmiany), najlepiej wykorzystując dołki w dnie. Gromadzą się tam różne osady będące źródłem składników pokarmowych. Kłącze lilii umieszczamy w podłożu płytko, prawie na jego powierzchni, poziomo lub lekko na skos. Korzonki zasypujemy, pozostawiając na wierzchu wyrastające z kłącza pąki liściowe i kwiatowe. Kłącze trzeba przywiązać do dna kosza lub kamienia, który umieszczamy na dnie niecki (drutem w plastikowej izolacji, by zabezpieczyć je przed wyrwaniem). Żyzną ziemię z wierzchu przykrywamy piaskiem, a jeśli w oczku są ryby, to również żwirem. Zwierzęta nie będą wtedy rozgrzebywać podłoża.

Lilie ogrodowe

Dzięki okazałym kwiatom o wykwintnym kształcie zyskały miano ogrodowych arystokratek. Zachwycają też bogactwem barw - od bieli poprzez żółć, pomarańcz, róż, czerwień po brąz i fiolet, nierzadko w fantazyjnych zestawieniach
Wśród cebulek lilii sprzedawanych w sklepach ogrodniczych najwięcej jest tzw. odmian na kwiat cięty, czyli na bukiety. Do ogrodu szukamy natomiast roślin nie tylko o niespotykanych barwach i oryginalnym kształcie kwiatów, ale również długowiecznych i odpornych. Na szczęście przy odrobinie wysiłku znajdziemy lilie, które będą odpowiednie pod każdym względem.
Sadząc lilie, warto je odpowiednio wyeksponować. Może to być np. duża nieregularna grupa na trawniku lub rodzaj szpaleru wzdłuż prostej ścieżki czy murka. Ich niezwykłe kolory znakomicie podkreśla tło z ciemnozielonych krzewów.

Z jakimi roślinami sadzić lilie ogrodowe

A jeśli chcemy zapewnić im towarzystwo, to najlepiej innych bylin, jak ostróżki, wiązówki, peonie, funkie.
Lilie można również sadzić w donicach. Należy tylko wybrać odmiany o niskim wzroście, a podczas niesprzyjającej pogody przenosić pojemnik na werandę lub do domu. Przede wszystkim jednak warto tak dobrać odmiany, by ich kwiaty zdobiły ogród jak najdłużej - od czerwca aż do jesieni.

Pielęgnacja lilii

Stanowisko dla lilii

Dla większości lilii powinno być słoneczne. W cieniu mogą rosnąć odmiany z grupy Martagon. Półcień znosi lilia biała, bulwkowata i niektóre mieszańce (informacje są na opakowaniu cebul).

Jaka ziemia dla lilii

Powinna być przepuszczalna, dobrze uprawiona i oczyszczona z chwastów. Po posadzeniu cebul przysypujemy ziemię kilkucentymetrową warstwą kompostu, by stworzyć dobre warunki do wzrostu tzw. korzeni pędowych, formujących się w ziemi, ale ponad cebulą. Wymagania lilii co do odczynu podłoża są różne dla różnych grup.

Kiedy i jak sadzić lilie

Cebule lilii można sadzić od połowy września do połowy października, a także w kwietniu. Umieszczamy je na głębokości równej obwodowi cebuli (co najmniej 5 cm) co 30-50 cm (zależnie od wielkości cebul).

Nawożenie lilii

Wiosną lilie zasilamy nawozem do roślin cebulowych lub nawozem do gatunków kwitnących. W okresie zawiązywania pąków wskazany jest sam nawóz potasowy (1 łyżeczkę rozpuszczamy w 10 l wody i tym roztworem podlewamy podłoże o pow. 1 m2).

Pielęgnowanie lilii

Ciężkie od kwiatów łodygi lilii warto podeprzeć palikiem, by się nie wyłamały. Przekwitłe kwiaty trzeba obrywać, aby nie dopuścić do zawiązywania się nasion (to osłabia cebule).

Przesadzanie lilii

Lilie lubią się zadomowić w jednym miejscu przez kilka lat. Gdy jednak zauważymy, że kwitną coraz słabiej, trzeba je przesadzić wczesną jesienią na nowe miejsce.
Podlewanie. Rośliny te wystarczy nawodnić dość obficie raz w tygodniu (jeśli długo nie pada deszcz).

Rozmnażanie lilii

Rozmnażanie lilii nie jest trudne. Lilie tworzą cebulki przybyszowe (w ziemi), a niektóre gatunki także cebulki pędowe. Z jednych i drugich w prosty sposób otrzymamy nowe rośliny, które po 2-3 latach powinny zakwitnąć. Od dużych cebul możemy oddzielić zewnętrzne łuski z kawałkiem piętki. Z nich także wyrosną nowe cebulki, lecz ten sposób wymaga więcej zabiegów. Można je też wysiewać.

Kiedy i jak wysiewamy lilie

Wysiewanie nasion wiąże się zawsze z miłym oczekiwaniem: „co z tego wyrośnie”. Jeśli nie wiadomo, z jakiej odmiany lilii pochodził pyłek, który przeniosły owady, zawsze możemy się spodziewać, że z nasion uzyskamy rośliny o nowych, ciekawych kwiatach.
Do siewu przystępujemy wiosną. Nasiona lilii umieszczamy na zagonie w płytkich rowkach albo w skrzynkach czy doniczkach. W tym drugim wypadku siewki wraz z pojemnikami dołujemy jesienią w gruncie, w zacisznym zakątku ogrodu

Lilie - mnogość odmian

Lilia (Lilium) to roślina iście królewska - dostojna i obrosła symboliką. Od wieków wzbudzała ogromne zainteresowanie, zwłaszcza te jej gatunki (w naturze jest ich ok. 120), które mają wyjątkowo duże i pachnące kwiaty. Przez setki lat wiele lilii krzyżowano ze sobą, dążąc do uzyskania tej najwspanialszej. Do dziś powstało kilka tysięcy odmian.
Taka mnogość skłoniła botaników do podzielenia tego rodzaju na grupy. Jedne z nich w naszych warunkach klimatycznych mogą rosnąć w gruncie, inne zaś ze względu na wrażliwość na mróz uprawiane są w szklarniach i sprzedawane jako kwiaty cięte.
Głównym atrybutem lilii są kwiaty.

Lilia kwiaty

Najbardziej cenimy te w kształcie długich trąbek lub lejków (jak u np. u lilii królewskiej), ale ciekawe są także turbanowe (jak u lilii złotogłów) i dzwonkowate (jak u bulwkowatej). Na pędzie tworzą kwiatostan - grono albo baldachogrono. Najwcześniejsze lilie zakwitają pod koniec maja, najpóźniejsze w sierpniu. Dobierając odpowiednio odmiany, można się więc długo cieszyć ich kwiatami.
Łodygi pokryte wąskimi liśćmi u najwyższych odmian (np. z grupy Orienpetów) osiągają nawet ponad 2 m, podczas gdy u lilii drobnej i przepysznej mają tylko kilkadziesiąt centymetrów.

Lilia liście

U podstawy rośliny wyrasta rozeta liściowa, a pod ziemią znajduje się cebula złożona z łusek. Warto zadbać o stworzenie dobrych warunków dla lilii, bo to kwiaty długowieczne i rozrastając się w kępy, z roku na rok kwitną coraz obficiej.

Gatunki botaniczne lilii

W Polsce można uprawiać cztery gatunki botaniczne, w tym dwa pochodzące z naszej rodzinnej flory. Są raczej odporne na mrozy.

Lilia biała (Lilium candidum)

Jest jedną z najdłużej uprawianych roślin ozdobnych. Kwitnie w czerwcu na pędach o długości 80-120 cm. Lubi miejsca słoneczne i półcieniste. Wymaga przepuszczalnej gleby, bogatej w wapń.

Lilia królewska (L. regale).

Osiąga 80-120 cm wzrostu. Na jednym pędzie może powstać do 25 kwiatów roztaczających intensywny zapach. Cebule tego gatunku sadzimy w miejscach nasłonecznionych, w przepuszczalnej, żyznej ziemi.

Lilia złotogłów (L. martagon)

to nasz krajowy gatunek (w naturze jest pod ochroną), rośnie głównie w górskich lasach, lubi więc półcień, a także wapienną glebę. W czerwcu i lipcu podziwiamy jej lekko różowe kwiaty w kształcie turbana, zebrane po kilkanaście w groniastych kwiatostanach. Wyrastają one na pędach długości 60-100 cm.

Lilia bulwkowata (L. bulbiferum)

rośnie dziko na Podhalu i Dolnym Śląsku. Rozpoznamy ją po ciemnych bulwkach, które powstają na pędzie w kątach liści. Na końcach pędów (długości 60-120 cm) w czerwcu i lipcu otwierają się pomarańczowe kwiaty o odgiętych płatkach. Rośnie na przeciętnych glebach.

Lilie w polskich ogrodach

Mieszańce azjatyckie

To bardzo liczna grupa i łatwa w uprawie. Należące do niej odmiany powstały ze skrzyżowania m.in. lilii dahurskiej, tygrysiej i bulwkowatej. Ich różnobarwne, liczne kwiaty mają dzwonkowaty kształt i są trwałe, ale zazwyczaj nie pachną. Zależnie od odmiany kwitną od maja do połowy lipca. Rośliny te są odporne na mrozy, a także na choroby. Sprzyja im słoneczne stanowisko i przepuszczalna gleba o odczynie lekko kwaśnym.

Mieszańce trąbkowe

Są krzyżówkami lilii królewskiej z innymi gatunkami. Mają pachnące kwiaty najczęściej w kształcie lejka. Rośliny tworzą ich bardzo wiele na pędach o wysokości do 180 cm. Tym odmianom odpowiada pełne słońce i żyzna gleba o odczynie lekko zasadowym. Młodym pędom szkodzą przymrozki - w razie potrzeby warto je więc okryć włókniną. Późną jesienią ściółkujemy miejsce, w którym rosną cebule.

Mieszańce Martagon

Matką tej grupy jest lilia złotogłów, którą skrzyżowano z innymi gatunkami. Rozpoznamy je po kwiatach w kształcie turbanów, które w czerwcu i lipcu zdobią pędy o wysokości 100-170 cm. Odmiany te dobrze rosną w miejscach półcienistych, w próchnicznym podłożu o odczynie obojętnym. Ich cebule są odporne na mróz, ale pąki mogą zostać uszkodzone przez wiosenne przymrozki.

Mieszańce międzygatunkowe

Największą popularnością cieszą się mieszańce lilii orientalnych z trąbkowymi, zwane popularnie Orienpetami (OT). Wyrastają one do 250 cm, od lipca do września tworzą wielkie dwu- lub trójbarwne pachnące kwiaty. Ta grupa jest odporna na mróz i w znacznym stopniu na choroby. Najobficiej kwitną po 3-4 latach od posadzenia. Lubią słońce i glebę gliniasto-piaszczystą, bogatą w wapń, o odczynie lekko zasadowym.

Mieszańce orientalne i longiflorum

Obie grupy tworzą piękne, pachnące kwiaty, lecz ich cebule są wrażliwe na mróz. W ogrodzie sadzimy je wiosną w dużych doniczkach, a na zimę wnosimy do pomieszczenia.

Mieszańce amerykańskie i candidum

Są u nas mało znane, a mieszańce candidum uchodzą za kłopotliwe w uprawie, chociaż wywodzą się od lilii białej.