Drzewka owocowe - Najlepsze na działkę

Drzewa pestkowe - wiśnie, czereśnie, morele, brzoskwinie i nektarynki dostarczają nam owoców, które najchętniej jemy na surowo, ale także przetwarzamy na konfitury, dżemy, kompoty, galaretki i fantastyczne nalewki. Które odmiany tych drzew warto posadzić w ogródku lub na działce? Jaka jest specyfika ich uprawy?

Cztery wymienione powyżej gatunki kwitną najwcześniej - morele i brzoskwinie na przełomie marca i kwietnia, a wiśnie i czereśnie - w kwietniu. W Polsce w tym okresie zdarzają się przymrozki, które mogą zniszczyć kwiaty tych drzew owocowych lub ich młodziutkie zawiązki. Drugim zagrożeniem są długotrwałe opady w okresie, gdy rozwinęła się większość kwiatów. W czasie deszczu raczej nie ma większych szans, by zapyliły je pszczoły - a to warunek wydania owoców.

Wiśnia

W Polsce uprawia się sporo odmian, różniących się siłą wzrostu, porą owocowania, smakiem owoców i ich przeznaczeniem. Dla sadownika amatora ważna jest też odporność wiśni na drobną plamistość drzew pestkowych, która atakuje drzewa masowo, niszcząc nie tylko liście ale i młode pędy oraz owoce, które zaatakowane przez ta chorobę, tracą przydatności do spożycia. I właściwie nie ma odmian odpornych na tę chorobę, są tylko mniej lub bardziej wrażliwe. Jeśli w danym rejonie choroba ta występuje powszechnie, to bez ochrony chemicznej naszych wiśni raczej się nie obejdzie.

Wiśnie nie maja dużych wymagań środowiskowych - najlepiej rosną na glebach lekkich, piaszczystych, a nawet dobrze znoszą suszę.

Do uprawy amatorskiej polecane są następujące odmiany, doskonałe do jedzenia i na przetwory:

'Gubińska Czerecha' - należy do najwcześniejszych, bo jej owoce - bardzo smaczne, duże (6-8 g) i w ciemnoczerwonym kolorze - dojrzewają już w trzeciej dekadzie czerwca. Jeśli przez jakiś czas pozostawimy na gałęziach - ich walory smakowe się nie zmienią.

Odmiana ta rośnie silnie, dość późno po posadzeniu zaczyna wydawać owoce, lecz stopniowo plon zwiększa się z roku na rok. 'Gubińska Cherecha' jest mało wrażliwa na drobną plamistość.

'Pendy 103' - także bardzo wczesna bo dojrzewająca już w drugiej dekadzie czerwca. Owoce ważą 6-7 g i mają charakterystyczny nerkowaty kształt, ciemnoczerwoną skórkę, pod którą kryje się smaczny różowy miąższ.

'Groniasta z Ujfenertoi' - jej owoce dojrzewają w II połowie lipca. Są one średniej wielkości, ciemnoczerwone od zewnątrz, a różowoczerwone wewnątrz o słodko kwaskowym dobrym smaku. Dobre jako deserowe i do przetworów. Drzewa tej odmiany rosną dość silnie, szybko po posadzeniu zaczyna owocować i plonuje obficie tylko wtedy, gdy w pobliżu rośnie zapylacz (np. 'Nefris' lub 'Kelleris' lub 'Łutówka'). Odmiana ta jest dość odporna na drobną plamistość!

'Kelleris 16' - owoce zbieramy w II połowie lipca. Mają one lekko wydłużony kształt i ważą 4-5 g. Są smaczne prosto z drzewa i w przetworach. Drzewa tej odmiany rośna średnio silnie, wcześnie owocują po posadzeniu, są plenne. Niestety łatwo zapadają na drobną plamistość, chociaż są dość odporne ma moniliozę.

'Łutówka' - owocuje dość późno, bo w III dekadzie lipca. Owoce są czerwone o kwaskowym, a nawet lekko cierpkim smaku - doskonałe na soki i nalewki. Drzewa rosną umiarkowanie silnie, wcześnie po posadzeniu zaczynają owocowanie i wydają obfite plony. Trzeba je jednak chronić przed drobną plamistością, bo łatwo jej ulegają.

Czereśnie

Najwcześniejszymi odmianami czereśni delektujemy się pod koniec maja, najpóźniejsze dojrzewają w lipcu. W ich uprawie napotykamy na kilka problemów. Jeśli nasza czereśnia jest wysokim drzewem (a takie są okazy zaszczepione na czereśni ptasiej), to trudno z niej zebrać owoce i trudno osłonić przed szpakami - ich wielkimi amatorami. Dlatego do ogrodów i na działki polecane są drzewa o mniejszej sile wzrostu, które w okresie dojrzewania owoców można dość łatwo okryć siatką ochronną. Ponieważ jednak większość amatorskich odmian ma tendencję do silnego wzrostu, najlepiej jest kupić czereśnię zaszczepioną na karłowej podkładce (takiej jak P-HLA lub GiSelA 5) bądź ze wstawką skarlającą (np. Frutana). Takie okazy nie tylko mają mniejszą siłę wzrostu, ale także bardzo wcześnie po posadzeniu zaczynają owocować. Ponadto łatwo je opryskać (np. przeciw owocnicy trześniówce)

Niemałym problemem w uprawie czereśni jest rak bakteryjny, który potrafi w krótkim czasie zniszczyć drzewo. Charakterystycznym objawem tej choroby jest wyciek gumowatej substancji z pnia lub gałęzi.

Do uprawy amatorskiej polecane są odmiany odporne lub mało wrażliwe na raka.

'Burłat' - rośnie silnie (zalecana podkładka skarlająca), ale wcześnie po posadzeniu zaczyna plonować. Jej ciemnoczerwonymi owocami o sercowatym kształcie i wspaniałym smaku możemy się delektować od około 10 czerwca. Odmiana ta jest mało podatna na raka bakteryjnego. Wada: jej owoce pękają przy silnych deszczach.

'Van' - dojrzewa pod koniec czerwca, wydaje bardzo smaczne czerwone owoce. Odmiana ta rośnie silnie, ale wcześnie po posadzeniu zaczyna owocować. Daje obfite plony. Owoce mają niestety tendencję do pękania, a odmiana jest wrażliwa na moniliozę.

'Vega' - należy do odmian o jasnych owocach: ich skórka jest żółta z czerwonym rumieńcem, osiągają wagę ok. 10 g i mają opinię smacznych. Dojrzewają w II połowie czerwca. Niestety, pękają przy deszczowej pogodzie. Odmiana ta rośnie silnie, wcześnie zaczyna owocowanie, ale jest dość wrażliwa na wszelki choroby kory i drewna.

'Summit' - tzw. dojrzałość konsumpcyjną osiąga w połowie lipca. Owoce są czerwone, duże, bardzo smaczne. Odmiana ta rośnie średnio silnie, owocuje obficie i wcześnie po posadzeniu. Jest mało wrażliwa na choroby, a jej owoce rzadko pękają.

Brzoskwinie

Te drzewa, rodzące latem soczyste pyszne owoce, u nas nie czują się zbyt komfortowo. Przy mrozach poniżej -20 st. C marzną ich gałęzie, a czasem całe egzemplarze. Wiosną w okresie kwitnienia, ich kwiaty często giną z powodu przymrozków, które na przełomie marca i kwietnia nie należą do rzadkości. Dlatego uprawa brzoskwiń udaje się na terenach , gdzie zimy są łagodniejsze i krótsze, tj, na zachodzie południowym zachodzie kraju.

Najbardziej odporne są odmiany wyhodowane w Polsce (np. 'Harnaś') lub w Kanadzie (np. 'Harrow Beauty')

Przy uprawie brzoskwiń problemem jest kędzierzawość liści brzoskwiń, którą można jednak opanować przez odpowiednie opryski.

Brzoskwinie sadzimy na stanowiskach dość ciepłych, w zacisznych miejscach ogrodu. Wymagają gleb żyznych, bogatych w wapń, ale nie znoszą ciężkich i podmokłych.

Brzoskwinie, to owoce głównie deserowe, ale można je oczywiście przetwarzać z dodatkiem cukru.

Do uprawy amatorskiej zalecane są następujące odmiany:

'Harnaś' - tworzy duże drzewa, plonuje obficie. Owoce dojrzewają w II połowie sierpnia, omszone, barwy pomarańczowej z czerwonym rumieńcem. Odmian a ta jest jedna z bardziej odpornych na mróz.

'Harrow Beauty' - tworzy smaczne, lekko omszone, żółte owoce z czerwonym rumieńcem, dojrzewające na przełomie sierpnia i września. Drzewa rosną silnie, są dość wytrzymałe na mróz.

'Inka' - rośnie silnie, daje obfite plony. Jej pomarańczowo - czerwone owoce dojrzewają pod koniec sierpnia lub na początku września.

'Redhaven' - rośnie silnie, plonuje obficie. Owoce są duże żółto-czerwone, soczyste, kwaskowato-słodkie, bardzo smaczne. Odmiana ta jest średnio odporna na mróz.

Morele

Charakterem wzrostu przypominają brzoskwinie i kwitną w podobnym okresie. Odmiany polecane dla amatorów rosną silnie. Zazwyczaj prowadzi się je w formie rozłożystej korony i prawie nie wymagają cięcia. Problemem w przypadku moreli jest to, że niektóre odmiany są obcopylne, co oznacza, że obok danej odmiany trzeba posadzić odpowiednią dla niej odmianę zapylającą. I tak: dla odmiany 'Harcot' zapylaczem może być 'Early Orange' lub 'Wczesna z 'Morgen', a dla odmiany 'Hargrand' - 'Goldrich' lub 'Harcot', natomiast sporo innych hodowlanych moreli - to odmiany samopylne.

Morele są bardziej wytrzymałe na mróz od brzoskwiń, ale i tak wiele osób okręca ich pędy wiązkami słomy, które pozostają na gałęziach aż do czasu kwitnienia i do pewnego stopnia chronią kwiaty przed przymrozkami.

Drzewka sadzimy na glebie żyznej i ciepłej, w miejscach osłoniętych, np. przy płocie. W okresie wegetacji morele muszą mieć pełne nasłonecznienie.

Zagrożeniem dla tych drzew jest tzw. szarka (szara zgnilizna drzew pestkowych), a na wiosnę mszyce - aby je wyeliminować, należy opryskać rośliny przed kwitnieniem i po raz drugi po kwitnieniu jednym z preparatów: Mospilan, Calypso lub Decis.

Odmiany polecane do uprawy amatorskiej - wszystkie są silnie rosnące:

'Early Orange' - plonuje obficie, wydając owoce średniej wielkości, pokryte pomarańczowa skórką, o smacznym, miąższu. Dojrzewają one od trzeciej dekady lipca, nierównomiernie.

Odmiana jest dość tolerancyjna na szarkę.

'Harcot' - plonuje obficie, wydając na przełomie lipca i sierpnia mnóstwo sporych owoców (ok. 60 g) w kolorze żółtopomarańczowym z wyraźnym czerwonym rumieńcem i ze smacznym miąższem. Jest obcopylna (patrz wyżej).

'Wczesna z Morden' - plonuje obficie. Jej owoce ma kształt i barwę cytryn i smaczny, słodki miąższ. Czas ich zbioru przypada na II połowę lipca.

'Somo' - ta polska odmiana jest, w porównaniu z innymi, bardziej odporna na mróz. Jej niewielkie, ale liczne owoce dojrzewają w III dekadzie sierpnia. Są żółtopomarańczowe z nakrapianym bordowym rumieńcem i mają doskonały smak.

Owoce wszystkich wymienionych powyżej odmiany są doskonałe do jedzenia na surowo i na przetwory.

Nektarynki

Jest to grupa odmian brzoskwini (nie mieszaniec brzoskwini z morelą, jak sądzą niektórzy). Kwitnie przed rozwojem liści, i tak jak brzoskwinia, jest narażona na przymrozki, które niszcza kwiaty. Podczas ostrych zim przemarzają też całe pędy, dlatego uprawę nektarynek warto prowadzić raczej w zachodnich rejonach kraju.

Owoce nektarynek różnią się od brzoskwiń na pierwszy rzut oka brakiem meszku na skórce. Są też bardziej soczyste.

W Polsce można bez większego ryzyka uprawiać dwie odmiany:

'Fantazja' - rośnie średnio silnie, ale owocuje obficie. Owoce (niebyt duże) mają pomarańczową barwę i zdobi je czerwony rumieniec. Miąższ jest zwięzły, o kwaskowo-słodkim smaku. 'Fantazję' zbieramy w I połowie września.

'Red Gold' - ma dużą siłę wzrostu, wydaje dużo owoców, dojrzewających w I połowie września. Są one dość duże, pomarańczowe z ciemnoczerwonym rumieńcem, maja kwaskowo- słodki smak.