Budowa

Ogród

Wnętrza

Design

Architektura

DIY

HGTV

Różane nowości

Podbiał (Tussilago farfara). Pierwsze kwiaty zimą

Tekst: dr Magdalena Narkiewicz
Boże liczka - fot. Kreuzschnabel

Pierwsze kwiaty podbiału (Tussilago farfara) pojawiają się, gdy tylko lutowe lub marcowe słońce nieco ogrzeje ziemię. Powracających opadów śniegu rośliny się nie boją, a swoim ciepłem potrafią nawet stopić jego "pierzynkę". Natomiast w czasie deszczu ich koszyczki stulają się i trudno je zauważyć, zamykają się też na noc. Rośliny te od dawna towarzyszą ludziom. O tym, że zawsze dobrze je znano, ceniono za ich właściwości i darzono sympatią, świadczą potoczne nazwy podbiału.

Kwiaty podbiału w śniegu - Bob Gibbons / Alamy Stock Photo / Alamy Stock Photo

Podbiał. Boże liczka

Budowa kwiatostanów, czyli koszyczków, jest typowa dla  rodziny astrowatych, do której podbiał należy. Tworzą je zewnętrze kwiaty języczkowate, otaczające lekko wypukły środek złożony z kwiatów rurkowatych. Być może owa złocista aureola sprawiła, że na wsiach rośliny te nazywano "bożymi liczkami". Zwykle kwitną gromadnie, połączone szeroko rozrastającym się podziemnym kłączem. Po przekwitnięciu koszyczki stulają swoje okrywy i zwieszają się, co sprawia, że mają nieco smutny wygląd.
W kwietniu ich łodyżki znów prostują się, wznosząc puchate "główki" z owocami wyposażonymi w puszyste włoski, które szybko rozwiewa wiatr. Podbiał, choć na przedwiośniu ślicznie się prezentuje, nie zrobił kariery jako roślina ozdobna. W ogrodach zwykle traktowany jest jak chwast, uporczywy i wszędobylski.

Odwar na kaszel z liści lub kwiatów podbiału przygotowujemy, gotując 3 minuty pół łyżki ziela zalanego 200 ml ciepłej wody. Pozostawiamy pod przykryciem 10 minut i przecedzamy. Pijemy 3 razy dziennie po pół szklanki. W postaci okładu na skórę leczy stłuczenia. - LianM/Shutterstock

Podbiał. Ośle stópki przepędzające kaszel

Dopiero po ukazaniu się kwiatostanów z kłączy wyrastają liście. Młode przypominają ślad kopyta, stąd kolejne ludowe nazwy tej rośliny - "ośla stópka" lub "końskie kopytko". Liście osiągają długość 20 cm. Pierwsze są dwustronnie owłosione, później zaś ich wierzch zielenieje i tylko spód pozostaje pokryty jasnym kutnerem, na co wskazuje botaniczna nazwa rośliny - podbiał.
Z kolei łacińska - Tussilago farfara, oznaczająca "przepędzający kaszel" - odnosi się do jego leczniczych zalet.
Na przedwiośniu kępkę podbiału można przesadzić do doniczki, by zdobiła balkon. - Ragnar Jensen

Leczniczy podbiał

Podbiał jest cenionym ziołem, co w głównej mierze zawdzięcza liściom. Zawierają one bowiem znaczne ilości śluzów i garbników, które pomagają leczyć kaszel. Osłaniają śluzówki układu oddechowego, a przy tym powodują rozrzedzenie zalegającej je wydzieliny i pobudzają  odruch wykrztuśny. Ponadto zawarte w liściach flawonoidy obniżają napięcie mięśni oddechowych, dzięki czemu ułatwiają odkrztuszanie, a kaszel staje się łagodniejszy.
W kwiatach podbiału śluzów jest mniej, więcej zaś flawonoidów, karotenoidów i fitosteroli. Mają one silne działanie rozkurczowe; kaszel też łagodzą, ale mniej efektywnie niż liście. Ponieważ czasami zdarza się, że w podbiale tworzy się niewielka ilość szkodliwych alkaloidów, nie powinny go nadużywać kobiety w ciąży i małe dzieci.
Podbiał lubi rosnąć wśród kamieni. Na skalniak lepiej go jednak nie wpuszczać, bo nim zawładnie. - fot. Kreuzschnabel

Podbiał. Uprawa, zbiór, suszenie

Stanowisko w naturze: słoneczne, na lekko wilgotnej, gliniasto-żwirowej glebie o obojętnym lub lekko zasadowym odczynie, często na przydrożnych i nadrzecznych skarpach.
Uprawa w ogrodzie: roślina zwykle pojawia się z wiatrem, który roznosi jej nasiona. Można też posadzić fragmenty kłączy.
Uwaga: podbiał jest bardzo ekspansywny, trudny do usunięcia.
Podlewanie: nie jest konieczne (kłącza wytrzymują okresową suszę).
Nawożenie: na średnio żyznej ziemi nie wymaga.
Zbiór: w miejscach oddalonych od dróg i kopcących kominów, w pogodne dni; w marcu-kwietniu zbieramy kwiaty razem z łodyżkami (na napar lub syrop); w maju i czerwcu - młode liście, niezabrudzone i bez chorobowych plam (do suszenia - bez ogonków).
Suszenie: roślin nie myjemy; rozkładamy je luźno w cieniu, w temp. 35-40°C (np. w piekarniku).
Pędy kwiatostanowe, pokryte łuskowatymi liśćmi, ukazują się najwcześniej. Pierwsze mogą rozkwitnąć po osiągnięciu zaledwie 2-3 cm długości. - fot. Lamiot

Etapy rozwoju podbiału

1. Pędy kwiatostanowe, pokryte łuskowatymi liśćmi, ukazują się najwcześniej. Pierwsze mogą rozkwitnąć po osiągnięciu zaledwie 2-3 cm długości.

Maslov Dmitry/Shutterstock

2. Koszyczki  podbiału  otwierają się przy słonecznej pogodzie. Mają średnicę ok. 3 cm. Zlatują się do nich obudzone na przedwiośniu owady.

R. Maximiliane/Shutterstock

3. Przekwitłe łodygi wydłużają się do 15-25 cm. Z setek drobnych owoców wyposażonych w lotny puch powstają małe "dmuchawce".

Vahan Abrahamyan/Shutterstock

4. Po rozsianiu rośliny rozrastają się i zmieniają w gęste kobierce liści.
Udostępnij

Przeczytaj także

Kiedy przesadzać hortensje? Szczegółowy poradnik
Kiedy sadzić maliny i jak zrobić to dobrze? Kompletny poradnik
Hamak do ogrodu i na balkon. Jak wybrać i zamocować?

Polecane

Pierwsze kwiaty w lutym. Zwiastuny wiosny
Pierwiosnki - pierwsze wiosenne kwiaty do domu i na balkon
Nowalijki i pierwsze kwiaty w wiosennym ogrodzie

Skomentuj:

Podbiał (Tussilago farfara). Pierwsze kwiaty zimą

Ta strona używa ciasteczek w celach analitycznych i marketingowych.

Czytaj więcej