Bataty (Ipomoea batatas) – uprawa, właściwości i przepisy

Co to są bataty? (Ipomoea batatas)

Roślina znana jako batat, patat lub słodki ziemniak, po angielsku sweet potato, to wilec ziemniaczany (Ipomoea batatas) - bylinowe pnącze pochodzące z Ameryki Środkowej. Jego płożące się po ziemi pędy łatwo się ukorzeniają i dorastają do 5 m. Tworzą kobierce okazałych liści oraz niezbyt licznych kwiatów podobnych do tych u wilca trójbarwnego.

W rejonach tropikalnych słodkawe bulwy, a właściwie zgrubiałe korzenie batata, są tak popularne jak w chłodnym klimacie ziemniaki. Na talerze trafiają tam również jego liście. Bataty je się, podobnie jak kartofle, gotowane lub pieczone. W kuchni latynoskiej stanowią dodatek do ostrych dań (przekrojone wzdłuż na pół) i zup. Jako egzotyczne warzywo zyskują zwolenników także w Europie.

Właściwości batatów – dlaczego warto je jeść?

• bogate w beta-karoten (prowitaminę A),
• źródło błonnika, potasu i witamin z grupy B,
• mają niski indeks glikemiczny,
• wspierają układ odpornościowy i wzrok,
• świetnie sprawdzają się w diecie lekkostrawnej.

Wilec Ipomoea - stanowisko, uprawa, zastosowanie

Uprawa batatów w Polsce

Stanowisko i podłoże

Bataty najlepiej rosną w miejscach słonecznych i ciepłych, w glebie żyznej, lekkiej i przepuszczalnej o odczynie lekko kwaśnym do obojętnego.

Sadzenie batatów krok po kroku

W marcu bulwy batatów można posadzić do doniczek w ciepłym pomieszczeniu.
Po pojawieniu się pędów wysadzamy je do gruntu w drugiej połowie maja.
Zalecany rozstaw: 90×30 cm.

Podlewanie i nawożenie

Rośliny podlewamy umiarkowanie, ale regularnie. Najlepiej stosować nawozy płynne w małym stężeniu, bo trudno podsypać granulatem gęste liście.

Zbiór i przechowywanie batatów

Bulwy wykopujemy jesienią po pierwszych przymrozkach. Przechowuje się je trudniej niż ziemniaki – łatwo się psują, dlatego warto je zużyć w ciągu kilku miesięcy.

Jak rozmnażać bataty?

Najczęściej przez sadzonki pędowe lub przez bulwy, które zimą można przechować i ponownie wysadzić wiosną.

Odmiany batatów – jadalne i ozdobne

Jadalne – bulwy o miąższu pomarańczowym, fioletowym lub białym.
Ozdobne (Ipomoea batatas ‘Sweet Caroline’) – uprawiane dla efektownych liści, sadzone w pojemnikach i skrzynkach balkonowych.

Jak samodzielnie rozmnażać warzywa i zioła?

Jak przechowujemy bataty przez zimę

Jeśli chcemy zachować rośliny do wiosny, możemy pod koniec lata odciąć fragmenty łodyg (o dł. 5-7 cm) z parą pączków liściowych. Układamy je poziomo w ciepłym i wilgotnym podłożu. Po kilku dniach, kiedy się ukorzenią, przycinamy wyrastające z nich młode pędy, by się rozgałęziły. Sadzonki trzymamy do wiosny w bardzo jasnym pomieszczeniu, w temperaturze 13°C (podobnie jak pelargonie). Inny sposób to przechowanie bulw (niestety, łatwiej się psują niż ziemniaki). Jeśli się nam to uda, to wczesną wiosną zdrowe bulwy wysadzamy do doniczki. Można też ukorzenić część wyrosłych z nich pędów.

Japońskie warzywa w polskim ogrodzie

Przepisy z batatów - lepszy od kartofla

Gulasz z serc z batatami

Na patelni zeszklij drobno posiekaną cebulę, dodaj 1/2 kg kurzych serc, dopraw solą, pieprzem oraz słodką lub ostrą papryką, 1/2 połową szklanki bulionu i duś ok. 30 min. Obrane i pokrojone na kawałki 2 bataty skrop oliwą i piecz ok. 30 min w 180°C. Zrumienione posyp słodką papryką i solą. Dodaj do mięsa, wymieszaj. Podawaj na gorąco posypane kolendrą.

Bataty zapiekane z kiełbasą

Nieduże bataty dokładnie wyszoruj, przekrój wzdłuż na pół i nieco wydrąż. Posmaruj oliwą, oprósz solą i piecz ok. 30 min w piekarniku rozgrzanym do 200°C, po czym wyjmij blachę. Na bataty nałóż plasterki paprykowej kiełbasy (np. chorizo), posyp startym żółtym serem i zapiekaj 20 min. Podawaj na gorąco przybrane zieleniną.

Zupa z batatów i jabłek

Obrane ze skórki, pokrojone drobno 2 bataty i jabłko oraz zeszkloną na patelni posiekaną cebulę zalej szklanką wody i gotuj, aż zmiękną. Zupę zmiksuj na krem, dopraw do smaku solą, czerwonym pieprzem i cynamonem. Na talerzu udekoruj świeżymi liśćmi tymianku i kawałeczkami jabłka ze skórką.

Wilec ziemniaczany - ozdobne odmiany

Wilec ziemniaczany ma sporo odmian o pięknych liściach przeznaczonych do dekoracji pojemników. Rosną bujnie, ale tylko niektóre z nich u nas kwitną, i to dość słabo. Roślina ta bowiem zawiązuje pąki, gdy dni trwają 9-10 godzin. Uwaga, odmiany ozdobne mogą mieć gorzką skórkę i zawierać szkodliwe związki.