Psiząb - miniaturowa lilia

Psiząb wywinięty (Erythronium revolutum)

Już w marcu, kiedy zakwita najwcześniejszy gatunek - psiząb wywinięty (Erythronium revolutum) - przekonamy się, że kwiaty tej rośliny kształtem przypominają miniaturowe lilie. Zaraz potem, w kwietniu, będziemy podziwiać psiząb liliowy (E. dens-canis), który nazwę zawdzięcza kolorowi kwiatów, a także mieszaniec 'Pagoda' - o kwiatach intensywnie żółtych. Ich niebanalną urodą można się cieszyć jeszcze w maju, a dekoracyjne liście pokryte marmurkowym wzorem utrzymują się do czerwca. One także budzą ciekawe skojarzenia, np. popularna angielska nazwa tej rośliny to Adder's tongue - język żmii albo Trout lily - lilia pstrągów (ze względu na wzorek).

Na zdjęciu powyżej: Psiząb wywinięty (E. revolutum)  'Knightshayes Pink' na rabacie pośród szafirków. Ta odmiana dorasta do ok. 30 cm

Fot. Ibulb.ogr

Na zdjęciu powyżej: 'Pagoda' to piękna odmiana mieszańcowa osiągająca wysokość ok. 30 cm. Jak widać, doskonale sprawdza się na cienistej rabacie pośród ciemierników i narcyzów

Psizęby w naturze występują w Japonii, w Ameryce Północnej (w USA i w Kanadzie) oraz w Europie - na Półwyspie Iberyjskim, na Bałkanach, w Turcji, a nawet u naszych południowych sąsiadów, gdzie w rezerwacie Kras Słowacki rośnie psiząb liliowy.

Zobacz inne rośliny, które kwitną wczesną wiosną

Fot. Shutterstock

Psizęby do ogrodu

W naszych ogrodach możemy uprawiać kilka gatunków (spośród ok. 20), np. psiząb wielkokwiatowy (Erythronium grandiflorum), wywinięty (E. revolutum) czy oregoński (E. oregonum). Najlepiej sadzić je na obrzeżach rabat w towarzystwie niskich bylin i krzewinek, które także lubią cień: miodunek, barwinków, kopytnika, skalnicy cienistej, a także szafirków i cebulic. Psizęby można także sadzić pod drzewami lub krzewami. Rośliny te dobrze się czują i ladnie wyglądają również na skalniakach. Warto wyznaczyć im stanowisko pośród roślin później rozpoczynających okres wegetacji (np. funkii), które zakryją miejsca po zanikających już w czerwcu liściach psizębu.

Na zdjęciu powyżej: Psiząb liliowy (Erythronium dens-canis) kwitnie w kwietniu i w maju, osiągając wysokość ok. 15 cm. Lubi półcieniste miejsca i podłoże bogate w wapń

Fot. Wikimedia commons

Na zdjęciu powyżej: Psiząb wywinięty (E. revolutum) 'White Beauty' przy sprzyjającej pogodzie może zakwitnąć już w marcu. Jego łodyżki osiągają ok. 40 cm wysokości

Zobacz kwiatowe aranżacje z wiosennych roślin w doniczkach

Fot. Shutterstock/Ibulb.ogr/Flora Press

Kiedy kupić cebule psizębu?

Cebule psizębu kupujemy na przełomie sierpnia i września, po czym zaraz je sadzimy. Do zimy zdążą się ukorzenić i w uśpionej formie przetrwają do wiosny. W kwietniu i maju następuje apogeum kwitnienia tych roślin. W tym czasie psizęby wydają też nowe cebule, a ich kępy się rozrastają. W czerwcu liście żółkną i zasychają, w glebie pozostają cebulki. Psizęby można pozostawić na tym samym stanowisku przez 4-5 lat. Dopiero po tym czasie wykopujemy cebule. Zabieg ten wykonujemy w czerwcu. Przez lato przechowujemy je pod dachem w skrzynkach, lekko przysypane wilgotnym torfem. We wrześniu wyznaczamy im nowe lokum w ogrodzie i sadzimy do gruntu.

Na zdjęciu powyżej: Cebulki psizębów mają kilka centymetrów długości i wyglądają jak kły. Przechowujemy je w wilgotnym torfie. Co ciekawe, można je jeść na surowo bądź gotowane

Fot. Flora Press

Na zdjęciu powyżej: Mieszaniec 'Winifred Loraine'

Rośliny w odcieniach błękitu i fioletu - w stylu śródziemnomorskim

Fot. Shutterstock

Jak uprawiać psiząb?

Psizęby warto uprawiać przez kilka lat w jednym miejscu, by utworzyły spore kępy - wtedy kwitną bardzo efektownie.

Termin sadzenia: Bulwy sadzimy we wrześniu, na głębokość 5-7 cm, w odstępach 10-15 cm.

Stanowisko: Psizęby najlepiej rosną w półcieniu lub w cieniu.

Podłoże: Powinno być żyzne, bogate w próchnicę, o odczynie obojętnym (pH 6,5-7,2).

Podlewanie: W okresie kwitnienia i wzrostu roślin gleba powinna być stale lekko wilgotna. Dlatego w razie suszy psizęby musimy podlewać. Także latem, chociaż rośliny te trwają w uśpieniu, nie wolno dopuścić, by podłoże zupełnie wyschło.

Nawożenie: Rośliny zasilamy dwukrotnie: w kwietniu i w maju, rozsypując wokół nich granulowany nawóz dla gatunków kwitnących.

Okrywanie: Jesienią, przed nadejściem mrozów, miejsce, gdzie rosną psizęby, okrywamy kilkucentymetrową warstwą rozdrobnionej kory lub torfu.

Rozmnażanie: W czerwcu wykopujemy rośliny i oddzielamy cebulki przybyszowe, które we wrześniu sadzimy w gruncie.

Na zdjęciu powyżej: Psiząb syberyjski (E. sibirica) wyróżnia się intensywną barwą kwiatów i niskim (ok. 10 cm) wzrostem. Zakwita w kwietniu.

Fot. Lilianna Sokołowska

Na zdjęciu powyżej: Psiząb hendersona (E. hendersonii)

Gdzie można kupić psiząb?

Wczesną jesienią cebulki tych roślin bywają w sklepach ogrodniczych oraz internetowych, np. zasiej.pl, cebule.pl, swiatcebul.pl, rosliny.urzadzamy.pl, w cenie 3-8 zł za sztukę.

Zobacz długo kwitnące jednoroczne, które warto posadzić na balkonie i w ogrodzie

Fot.Wikimedia commons/Shutterstock