Golteria (Gaultheria procumbens). Borówka odporna na mrozy

Golteria rozesłana (gaultheria procumbens)

Pochodząca z bezkresnych północnoamerykańskich lasów golteria rozesłana (Gaultheria procumbens) na pierwszy rzut oka wygląda jak rodzima borówka brusznica. Jest krzewinką z rodziny wrzosowatych o wysokości do 15 cm, rozrastającą się przez rozłogi. W lipcu i sierpniu tworzy liczne drobne dzbanuszki obupłciowych kwiatów. Owoce golterii - torebki otoczone mięsistym kielichem - podobne są do jagód brusznicy, ale po dojrzeniu pękają na wierzchołku. Pierwsze czerwienieją we wrześniu, a ostatnie w listopadzie.

Na zdjęciu powyżej: Liście golterii płożącej mają do 3 cm długości. Zimą przebarwiają się na intensywnie czerwony kolor. Czerwonawe są też nowe przyrosty.

Golteria opis

Golteria pełzająca

Długo utrzymują się na pędach, nawet do kwietnia. W naturze są pokarmem leśnej zwierzyny. Upodobały je sobie m.in. orły, niedźwiedzie i dzikie indyki. Obecnie ta maleńka krzewinka zdobywa popularność jako ozdoba skalnych i wrzosowiskowych ogrodów, a jesienią i zimą - pojemników na tarasach i balkonach. W okresie Bożego Narodzenia bywa też używana do domowych dekoracji. Nazwa rodzaju, do którego należy, pochodzi od nazwiska Jeana-François Gaultiera, kanadyjskiego botanika z XVIII w. Jej polski odpowiednik - starzęśla, zupełnie się nie przyjął.

Nietypowe wrzosowate

Golteria w mieszkaniu

W ciepłych pomieszczeniach słabnie i ginie, może jednak zimować na chłodnych werandach. Łatwo rozmnaża się wiosną przez podział kęp. Ma odmiany o dużych owocach ('Gaubi', 'Big Berry') i obficie owocujące ('Kieverber', 'Winter Pearls', inaczej 'Red Baron').

Na zdjęciu powyżej: W małych pojemnikach krzewinka wymaga więcej troski niż w gruncie. Grozi jej zasychanie i zalanie korzeni, łatwiej też przemarza

Rośliny Bożego Narodzenia

Golteria uprawa

Golteria płożąca wymaga gleb kwaśnych, próchnicznych, lekko wilgotnych, ściółkowanych korą lub kompostem liściowym. Rośnie w słońcu i w cieniu, jednak obficie owocuje tylko wtedy, gdy ma sporo światła. W gruncie i w dużych pojemnikach świetnie sobie radzi, jedynie w czasie mroźnej, bezśnieżnej pogody wymaga lekkiej osłony.

Golteria chilijska

Zimozielona golteria chilijska, inaczej pernecja chilijska lub spiczasta (G. mucronata, Pernettya mucronata), jest ponad metrowym krzewem. Ma drobne liście o ostrych wierzchołkach. W maju i czerwcu tworzy białe lub jasnoróżowe dzbanuszki kwiatów o długości 6 mm. Późną jesienią na żeńskich okazach i nielicznych jeszcze odmianach obupłciowych (np. czerwonoowocowej 'Bell's Seedling') dojrzewają perliście błyszczące owoce o średnicy około 1 cm.

Na zdjęciu powyżej: Kwitnący i owocujący pęd golterii płożącej

Golteria odmiany

Najbardziej atrakcyjne są odmiany powtarzające kwitnienie i owocowanie. Wczesna 'Linnea' pierwszy raz rozwija pąki już w maju, a owocuje w lipcu i we wrześniu. Jagody późnych odmian, np. 'Koralle' oraz plennej 'Ida' dojrzewają w sierpniu i powtórnie w październiku.

Na zdjęciu powyżej: Golteria chilijska najefektowniej prezentuje się prowadzona w formie niskich (zwykle  do 80 cm wysokości) drzewek

Rodzima borówka brusznica, zwyczajowo nazywana borówką czerwoną (Vaccinium vitis-idaea), dorasta do 25 cm wysokości, jej owoce - mięsiste jagody - szybko opadają, a liście nie mają czerwonych odcieni. Ale i ona nadaje się na zimozielone kobierce.

Na zdjęciu powyżej: Borówka brusznica

Golteria chilijska w mieszkaniu

Ostre mrozy jednak niszczą roślinę, dlatego polecana jest ona do pojemników przenoszonych po przymrozkach do pomieszczeń. Niestety, okazy żeńskie, by ponownie owocowały, w okresie kwitnienia muszą rosnąć z odmianą tworzącą pyłek. Jedynie obupłciowe zapylają się same.

Na zdjęciu powyżej: Golteria chilijska 'Crimsonia'

Golteria chilijska ma jadalne owoce

Jagody golterii płożącej są jadalne, mają oryginalny odświeżający smak i zapach, świetnie nadają się do sałatek i deserów (w Kanadzie dodaje się je także do lodów). Herbatka z liści golterii działa przeciwbólowo i odkażająco.

Na zdjęciu powyżej: 'Crimsonia' to odmiana żeńska. Owocuje tylko w sąsiędzctwie innej odmiany golterii chilijskiej. która mocno pyli