Dynie. Jaką odmianę wybrać?

Dynia

Jako warzywo wykorzystuje się kilka gatunków dyni (Cucurbita). Najbardziej typowa jest dynia olbrzymia, ale popularność zdobyła sobie też dynia zwyczajna i piżmowa. Ich odmiany mogą mieć różne kształty i rozmiary oraz barwy skórki i miąższu.

Dynia - wartości odżywcze

Miąższ jest niskokaloryczny (20–30 kcal/100 g), zawiera dużo karotenu (prowitaminy A) – tym więcej, im bardziej jest pomarańczowy – oraz witamin B1, B2 i PP. Obfituje także w fosfor, żelazo, wapń, potas i magnez. Nie kumulują się w nim metale ciężkie pobierane przez roślinę z gleby.

Dynia - właściwości

Z miąższu dyni można robić przeróżne pyszności, a pestki są zdrową, smaczną przekąską, składnikiem sałatek i pieczywa. Korzystne dla zdrowia właściwości ma także uzyskiwany z nich olej.
Nieuszkodzone, w pełni dojrzałe owoce (uderzone wydają głuchy dźwięk) odmian jadalnych dają się przechować w chłodnej piwnicy (o temp. ok. 10°C) niemal do wiosny, a dynie ozdobne długo nie psują się nawet w ciepłym pomieszczeniu.

Dynia - rodzaje, odmiany

Dzięki coraz cieplejszym warunkom możemy w Polsce uprawiać coraz więcej odmian dyn. Oto najpopularniejsze z nich:

Dynia zwyczajna (C. pepo)

występuje w różnych formach (z niej wywodzą się też kabaczki, cukinie i patisony). Rarytasem są odmiany makaronowe, np. ‘Pyza’. Ich włóknisty miąższ po ugotowaniu podaje się jak spaghetti. Wiele odmian uprawia się na nasiona, np. z owocu odmiany ‘Danka Polka’ uzyskuje się aż pół tysiąca nasion okrytych łupiną. Są też odmiany bezłupinowe, np. 'Miranda’.

Dynia piżmowa (C. moschata)

miewa podłużne, niemal wężowate owoce, ale mogą być one także w kształcie spłaszczonej kuli z charakterystycznymi głębokimi bruzdami. Wewnątrz kryje się gruba warstwa delikatnego miąższu, w którym nie wyczuwa się włókien ani ziarnistości. Gdy mają jeszcze miękką skórkę, używa się ich do faszerowania i zapiekanek, a z miąższu dojrzałych owoców w Ameryce wypieka się tradycyjne ciasta.
Przez smakoszy ceniona jest odmiana ’Musquee de Provence’ (fot. 1 ) wchodząca na nasz rynek jako tzw. dynia prowansalska, ale jak dotąd bardziej popularna jest równie smaczna odmiana ’Butternut’ (fot. 2), której owoce przypominają wielką gruszkę.

Dynia olbrzymia (C. maxima),

np. jej odmiana 'Atlantic Giant' (fot. 1), potrafi tworzyć monstrualne owoce (polski rekord to okaz ważący ponad pół tony!). Zwykle jednak są znacznie mniejsze, np. te plennej odmiany 'Otylia' ważą 10–15 kg. Wykorzystuje się głównie ich miąższ. Można go przyrządzać na setki sposobów: w zupach, zapiekankach, ciastach, warzywnych „gulaszach”, marynatach. Wyjątkowo dużo prowitaminy A zawierają odmiany karotenowe, np. ‘Justynka’ (jej owoce ważą ok. 1 kg). Smaczniejsze od dyń pomarańczowych bywają odmiany zielone, np. 'Ambar' (fot. 2),
ale prawdziwym hitem jest czerwonawa ’Red Hokkaido’ (fot. 3) o małych (ok. 1 kg), twardych owocach w kształcie pękatej łzy. Mają jędrny, smaczny i delikatnie pachnący miąższ. Dynia ta należy do grupy odmian japońskich tzw. kuri.

Dynie ozdobne (m.in. C. argyrosperma)

mają drobne owoce o zaskakującym wyglądzie: kul, czasem w „turbanie”, albo gruszek, miewają gruzełki, bruzdy, prążki lub cętki. Młode jada się jako warzywo, a dojrzałe są źródłem nasion. Te dojrzałe, mocno stwardniałe, często wykorzystuje się na jesienno-zimowe dekoracje.

Dynia Hokkaido

Dynia Hokkaido to właściwie dynia olbrzymia, typ Hokkaido (Cucurbita maxima). Pochodzi z Japonii, ale uprawiana jest  głównie w Kalifornii, na Florydzie, w Kolorado, Meksyku, Tasmanii, Nowej Zelandii, Chile oraz w Prowansji i Południowej Afryce. Dynia Hokkaido jest znana na całym świecie  pod różnymi nazwami. Japończycy nazywają ją Uchiki Kuri , co oznacza czerwony kasztan i świetnie oddaje pomarańczowo-czerwony kolor miąższu dyni i jego kasztanowy posmak.  

Dynia Hokkaido - więcej>>>

Dynia Muskat

Dynia Muscat de Provence (Musquée de Provence), zwana również dynią prowansalską, francuską lub muszkatułową, jest odmianą dyni piżmowej (Cucurbita moschata Duchesne) z rodziny dyniowatych (Cucurbitaceae). Ta stosunkowo nowa odmiana wywodzi się z Francji, ale jej korzenie sięgają Nowego Świata.

Dynia Muskat - więcej >>>

Dynia - uprawa

Dynia jest roślina łatwą w uprawie i świetnie się nadaje do  uprawy ekologicznej. Dynię pozyskuje się z nasion lub rozsady, które wysiewamy w połowie maja. Czym lepsze warunki glebowe (ziemia żyzna, przepuszczalna i bogata w próchnice) tym możemy się spodziewać większych plonów. Dynie lubią stanowiska dobrze nasłonecznione. Nie można zapominać o podlewaniu dyń przez cały sezon. Dynie dobrze rosną w ziemi zmieszanej z kompostem. Dobrze wybarwione i dojrzałe owoce możemy zbierać jesienią - koniecznie przed pojawianiem się pierwszych przymrozków.

Dynia - przepisy

W sieci jest mnóstwo ciekawych przepisów na dynię, ale poza zupą ostatnio moim ulubionym daniem z dyni jest smoothy dyniowe. Idealnie nadaje się na szybką i zdrową przekąskę między posiłkami.

Składniki:

• 3 łyżki stołowe upieczonej dyni
• 1/2 obranego banana
• 1/2 szklanki soku z pomarańczy, manadrynek, jabłek lub winogron.
• 1/2 łyżeczki cynamonu
• 1/2 łyżeczki imbiru
• 1 łyżka soku z cytryny
• 1 i 1/2 łyżki syropu klonowego, miodu lub brązowego cukru
• 250 ml mleka kokosowego albo innego

Sposób wykonania:

Surową dynię przepoławiam, oczyszczam z pestek i wrzucam do piekarnika na 180 st na 30 minut. W trakcie pieczenia trzeba sprawdzić widelcem czy dynia już zmiękła - jeśli nie (zależy od odmiany) trzeba piec trochę dłużej. Potem wrzucam 2-3 łyżki do blendera i resztę składników i smoothy jest już gotowy.

Dynia pieczona

Nie ma szybszej przekąski niż pieczona dynia. Surową dynię czyścimy z nasion kroimy na ósemki i kładziemy na blaszce do pieczenia razem ze skórką. Każdy kawałek skrapiamy oliwą z oliwek i oprószamy ulubionymi przyprawami np. bazylia, oregano, rozmaryn. Całość wstawiamy do piekarnika rozgrzanego do 200 st. C na ok 30 minut. Po wyjęciu każdy już samodzielnie na swoim talerzu częstuje się miękkim miąższem dyni oddzielając go od skórki.