Żonkil, czyli narcyz (Narcissus jonquilla L.). Najpiękniejsze odmiany do ogrodu. Uprawa i pielęgnacja

Żonkil symbol

Jako że żonkile pojawiają się jako jedne z pierwszych wiosną w naszych ogrodach przypisuje się im znaczenie odrodzenia, nowego początku, przebaczenia i zmiany.

Żonkil encyklopedia

Żonkil kwiat czyli narcyz

Narcyzy, zwane też żonkilami to jedne z piękniejszych wiosennych kwiatów. Dobrze rosną w miejscach zacisznych, słonecznych lub lekko ocienionych. Powinno się je sadzić w grupach z innymi gatunkami cebulowymi albo wśród bylin w sąsiedztwie niskich krzewów. Duży wybór odmian sprawia, że kwitnące narcyzy można podziwiać przez kilka tygodni - od początku kwietnia do połowy maja. Można je również ścinać do wazonu; nie osłabia to roślin tak jak w przypadku tulipanów.

Dzikie odmiany żonkili

Spośród prawie 40 dziko rosnących gatunków narcyzów (Narcissus) większość występuje w krajach basenu Morza Śródziemnego. Są to rośliny trwałe, rosnące na tym samym stanowisku przez wiele lat. Mają wąskie, szarozielone liście i bezlistne pędy zakończone jednym lub kilkoma kwiatami. Kwiat narcyza składa się z sześciu płatków i charakterystycznej rurki zwanej przykoronkiem. Barwy kwiatów u narcyzów nie są zbyt urozmaicone. Płatki przyjmują kolor biały lub różne odcienie żółtego. Przykoronek może być biały albo żółty, choć bywa zabarwiony bardziej intensywnie, np. na pomarańczowo, różowo, a nieraz nawet na czerwono.

Cebule żonkili

Narcyzy tworzą wieloletnią cebulę złożoną z kilkunastu mięsistych łusek okrytych suchą brązową tuniką. Wielkość i kształt cebuli jest cechą gatunku i odmiany, ale zależy także od warunków uprawy. Korzenie są grube, mięsiste i osiągają długość nawet 20 cm. Wegetacja tych roślin uprawianych w gruncie trwa od czterech do pięciu miesięcy. Gdy zima jest łagodna, liście pojawiają się już w lutym. Kwitnienie przypada na koniec marca i kwiecień, a u późnych odmian dopiero na maj. Część nadziemna obumiera w końcu czerwca i na początku lipca. Przez całe lato trwa spoczynek roślin, ale już w tym czasie cebule tworzą korzenie na rok następny. Nowe liście pojawią się dopiero wiosną następnego roku.

Zimowanie żonkilki

W Polsce wszystkie narcyzy wymagają okrywania na zimę gałązkami świerku, suchymi łodygami bylin bądź słomą

Narcyz, żonkil znaczenie - kwiat ozdobny

To gatunek roślin z rodziny amarylkowatych. Nazwa pochodzi od francuskiego słowa jonquille (żonkil, żółty narcyz), które to słowo wywodzi się z kolei od hiszpańskiego junquillo - zdrobnienia od junco (trzcina, sitowie). Na naturalnych stanowiskach rośnie dziko w Portugalii i Hiszpanii

Jak wyglądają kwiaty żonkila

Zwykle pachnące, z przykoronkiem w środku, do czasu rozwinięcia się chronione żółtawą pochwą. Wyrastają pojedynczo, lub po 2-6 na jednej łodydze.

Kolor kwiatów żonkila

Żółte, kremowe, białe. Liście równowąskie. Przykoronek ma najczęściej intensywniejsze zabarwienie niż listki okwiatu.

Rozmiary żonkila

Narcyz osiąga wysokość od 20 -50cm

Ciekawe odmiany żonkili

Narcyz Bulbocodium Conspicuus, Narcyz Donau Park, Narcyz Irene Copeland, Narcyz Smiling Twins, Narcyz White Marvel, Narcyz Apricot Whirl,Narcyz Bridial Crown, Narcyz Rosy Cloud, Narcyz Trilune, Narcyz Wave,Narcyz Orangery

Kiedy kwitną żonkile

Od końca III do połowy V.

Jaka gleba najlepsza dla żonkila

Stanowiska półcieniste.Gleby: wilgotne. Przepuszczalna, żyzna próchniczno-gliniasta ziemia o odczynie lekko zasadowym.Nie ma specjalnych wymagań co do gleby i można go uprawiać na każdej glebie ogrodowej, najlepiej jednak rośnie na glebie próchnicznej i stale wilgotnej.

Uprawa i pielęgnacja

Oprócz nawożenia i odchwaszczania nie wymaga innych zabiegów pielęgnacyjnych.

Rozmnażanie żonkili

Rozmnażanie z cebul przybyszowych, Cięcie nadaje się na kwiat cięty Podlewanie i nawożenie Żonkil jest łatwy w uprawie - nie wymaga specjalnych zabiegów.

Rozmnażanie i sadzenie narcyzów

Gdzie posadzić żonkile

Żonkile uprawia się jako rośliny ozdobne - w ogrodach, na kwietnikach lub przyspieszane w okresie jesienno-zimowym pod osłonami, na kwiaty cięte.

Żonkil w doniczkach - odmiany żonkili

Obecnie zarejestrowanych jest ponad 10 tys. odmian narcyzów. Pochodzą od różnych gatunków i dlatego mają odmienny wygląd: wysokość, wielkość liści i kwiatów, barwę oraz kształt kwiatów, porę kwitnienia, a także siłę wzrostu cebul. W 1998 r. opracowano nową klasyfikację odmian narcyzów. Zostały one podzielone na 13 grup.
Wyjątkowo liczna jest grupa tzw. narcyzów trąbkowych. Mają one pędy zakończone jednym kwiatem o bardzo dużym przykoronku, tej samej długości co płatki lub dłuższym.

Do najbardziej znanych w tej grupie należą

• odmiany o kwiatach żółtych - 'Dutch Master', 'Golden Harvest' i 'Unsurpassable'.
• Z nowszych odmian warto zwrócić uwagę na 'Ballade' i 'Primeur'.
• Znacznie rzadziej uprawiane są odmiany o białych lub kremowych płatkach i żółtym przykoronku, jak 'Early Glory' czy 'Queen of Bicolors', a z nowszych 'Las Vegas'.
• Warto polecić narcyzy o olbrzymich białych kwiatach, np. 'Beersheba' i 'Mount Hood' oraz nowszą 'White Ideal'.

Narcyzy wielkoprzykoronkowe

Podobne do narcyzów trąbkowych są narcyzy wielkoprzykoronkowe (nieraz trudno je od siebie odróżnić). Tworzą one pędy zakończone jednym kwiatem z szerokim przykoronkiem nie krótszym niż 1/3 długości płatków, ale też nie dłuższym niż płatki. Rozrastają się silnie, kwitną obficie. Najbardziej rozpowszechniona jest żółta odmiana 'Carlton' oraz podobne do niej 'Gigantic Star' i 'Yellow Sun'. Atrakcyjne odmiany o białych płatkach i pomarańczowym przykoronku to 'Flower Record' czy 'Johann Strauss'. Do najładniejszych białych narcyzów z tej grupy należy 'Ice Follies'. Krótkim przykoronkiem sięgającym 1/3 długości płatków (po tym najłatwiej je rozpoznać) charakteryzują się niezwykle wdzięczne, wcześnie kwitnące odmiany 'Barret Browning' i 'Verger'. Obydwie wyróżniają się białymi płatkami i pomarańczowoczerwonymi przykoronkami. Wytwarzają pędy zakończone typowo - jednym kwiatem.

Ciekawe i oryginalne odmiany żonkili

Pośród narcyzów znajdziemy coraz więcej odmian o kwiatach pełnych. Do tej grupy należą rośliny z jednym lub z wieloma kwiatami na pędzie.

Warto polecić często uprawiane żółte odmiany 'Tahiti', 'Texas' oraz 'Dick Wilden', a także białą 'Ice King'. Narcyzy wielokwiatowe, które na jednym pędzie mają po kilka niewielkich, silnie wypełnionych kwiatów, to białe 'Cheerfulness' i 'Sir Winston Churchill'. Ciekawostką dla amatorów czy kolekcjonerów roślin będzie żółto kwitnąca, pełna odmiana 'Rip van Winkle', której środek kwiatu zajmują wyjątkowo liczne, dodatkowe wąskie i długie płatki.
Narcyzy z grupy triandrus mają na jednym pędzie od dwóch do sześciu kwiatów. Jedną z najwdzięczniejszych odmian w tej grupie jest 'Thalia' o wąskich, płatkach i długim przykoronku. Jej kwiaty są śnieżnobiałe. Podobnym kształtem kwiatów wyróżnia się żółto kwitnąca 'Hawera'. Po kilka kwiatów, ale dość małych, mają narcyzy jonquilla - są zawsze żółte i dość intensywnie pachną. Do nowszych odmian w tej grupie należą 'Sun Disc' i 'Suzy'.

Niezwykła budowa żonikla przykoronkowego

Przykoronek w kształcie wąskiej rurki skierowanej w dół i płatki odginające się do góry mają narcyzy z grupy cyclamineus. Do najbardziej znanych odmian należy żółto kwitnąca 'Te^te a` Te^te'. Doskonale wygląda uprawiana w dużych grupach, ale może też rosnąć samotnie w doniczkach.

W Holandii jej cebule produkowane są na powierzchni prawie 600 ha! Do mniej znanych odmian należy żółta 'February Gold', 'Jetfire' (żółta z pomarańczowym przykoronkiem) oraz 'Jack Snipe' (biała z ciemno-żółtym przykoronkiem). Niezwykłą budowę mają narcyzy o rozszczepionym przykoronku (z angielskiego split-corona). Ich kwiaty są duże, osadzone pojedynczo na pędzie, a przykoronek jest rozczłonowany i tworzy jakby drugi okółek płatków. Najczęściej spotyka się odmiany 'Orangery', 'Cassata' i 'Parisienne'.
Na wczesnowiosennej rabacie nie powinno zabraknąć odmian pachnących. Silny aromat ma odmiana 'Minnow' z szerokimi, jasnożółtymi płatkami i ciemnożółtym przykoronkiem oraz uprawiany od dawna żółtopomarańczowy narcyz 'Cragford'. Ich małe kwiaty są zebrane po 3-12 na pędzie. Przyjemnie pachną również narcyzy poeticus o białych płatkach i krótkim, barwnym przykoronku - najbardziej rozpowszechniona jest kwitnąca dopiero w maju odmiana 'Actaea'.

Letnie narcyzy - jak to możliwe?

Rośliny cebulowe odznaczają się sezonowością kwitnienia. Oznacza to, że następuje ono w konkretnym czasie, poza tym u większości gatunków trwa krótko.
Aby rośliny te zakwitły, ich cebule muszą przejść okres spoczynku oraz zostać poddane działaniu odpowiednich temperatur, w określonej kolejności. Gdy rosną one w gruncie, proces ten jest samoczynny.
Po wiosennym kwitnieniu gatunki te rozwijają się przez krótki okres, a następnie ich liście zamierają i cebule zapadają w stan spoczynku. Wtedy cebulki wykopujemy i przechowujemy na sucho (niektóre gatunki można pozostawić w gruncie). Jesienią zaś sadzimy je ponownie w ziemi, gdzie się ukorzeniają, a wiosną znów zakwitają.
Poznanie okresów rozwojowych roślin cebulowych stało się podstawą do opracowania zasad przyspieszania bądź opóźniania ich kwitnienia. Proces ten ogrodnicy nazywają pędzeniem.
W warunkach domowych mamy ograniczone możliwości takiego działania. Natomiast nowoczesne technologie uprawowe pozwalają tak precyzyjnie sterować procesem kwitnienia roślin cebulowych, że następuje ono z dokładnością niemal do dnia. Nie dziwi więc, że w handlu pojawiły się cebule "preparowane", które posadzone wiosną do doniczek lub gruntu zakwitną latem.

Kiedy sadzić narcyzy

Narcyzy sadzimy na przełomie sierpnia i września. Gleba powinna być odchwaszczona, niezbyt ciężka i niepodmokła, o odczynie lekko kwaśnym lub obojętnym. Przed sadzeniem cebul przekopujemy ją. Wiosenne kwiaty cebulowe lubią słońce. Można je sadzić pod drzewami, które wiosną długo są bezlistne. Cebule zwykle umieszczamy na głębokości równej ich trzykrotnej wysokości. Przed sadzeniem cebulki moczymy w Kaptanie Zawiesinowym 50 WP i Miedzianie 50 WP dla ochrony przed chorobami

Narcyzy ozdobią wielkanocny stół

Żółte i białe, pięknie pachnące cięte kwiaty narcyzów (zwanych powszechnie żonkilami) najlepiej kupować w pąkach tuż przed Świętami. W mieszkaniu ustawiamy je w chłodzie, dzięki czemu będą trwalsze. Zamiast ciętych wielkokwiatowych, możemy kupić miniaturowe narcyzy w doniczkach, które dużej będą zdobić mieszkanie, bo ich pąki rozwijają się stopniowo.
Rośliny podlewamy, dopóki utrzymują się na nich liście. Gdy zżółkną, cebulki zasuszamy, a we wrześniu sadzimy na rabacie.