Narcyzy pełne wdzięku i radości

Narcyzy to jedne z piękniejszych wiosennych kwiatów. Dobrze rosną w miejscach zacisznych, słonecznych lub lekko ocienionych. Powinno się je sadzić w grupach z innymi gatunkami cebulowymi albo wśród bylin w sąsiedztwie niskich krzewów. Duży wybór odmian sprawia, że kwitnące narcyzy można podziwiać przez kilka tygodni - od początku kwietnia do połowy maja. Można je również ścinać do wazonu; nie osłabia to roślin tak jak w przypadku tulipanów.

Spośród prawie 40 dziko rosnących gatunków narcyzów (Narcissus) większość występuje w krajach basenu Morza Śródziemnego. Są to rośliny trwałe, rosnące na tym samym stanowisku przez wiele lat. Mają wąskie, szarozielone liście i bezlistne pędy zakończone jednym lub kilkoma kwiatami. Kwiat narcyza składa się z sześciu płatków i charakterystycznej rurki zwanej przykoronkiem. Barwy kwiatów u narcyzów nie są zbyt urozmaicone. Płatki przyjmują kolor biały lub różne odcienie żółtego. Przykoronek może być biały albo żółty, choć bywa zabarwiony bardziej intensywnie, np. na pomarańczowo, różowo, a nieraz nawet na czerwono.

Narcyzy tworzą wieloletnią cebulę złożoną z kilkunastu mięsistych łusek okrytych suchą brązową tuniką. Wielkość i kształt cebuli jest cechą gatunku i odmiany, ale zależy także od warunków uprawy. Korzenie są grube, mięsiste i osiągają długość nawet 20 cm. Wegetacja tych roślin uprawianych w gruncie trwa od czterech do pięciu miesięcy. Gdy zima jest łagodna, liście pojawiają się już w lutym. Kwitnienie przypada na koniec marca i kwiecień, a u późnych odmian dopiero na maj. Część nadziemna obumiera w końcu czerwca i na początku lipca. Przez całe lato trwa spoczynek roślin, ale już w tym czasie cebule tworzą korzenie na rok następny. Nowe liście pojawią się dopiero wiosną następnego roku.

W Polsce wszystkie narcyzy wymagają okrywania na zimę gałązkami świerku, suchymi łodygami bylin bądź słomą

Narcyzowy zawrót głowy

Obecnie zarejestrowanych jest ponad 10 tys. odmian narcyzów.

Pochodzą od różnych gatunków i dlatego mają odmienny wygląd: wysokość, wielkość liści i kwiatów, barwę oraz kształt kwiatów, porę kwitnienia, a także siłę wzrostu cebul. W 1998 r. opracowano nową klasyfikację odmian narcyzów. Zostały one podzielone na 13 grup.

Wyjątkowo liczna jest grupa tzw. narcyzów trąbkowych. Mają one pędy zakończone jednym kwiatem o bardzo dużym przykoronku, tej samej długości co płatki lub dłuższym. Do najbardziej znanych w tej grupie należą odmiany o kwiatach żółtych - 'Dutch Master', 'Golden Harvest' i 'Unsurpassable'. Z nowszych odmian warto zwrócić uwagę na 'Ballade' i 'Primeur'. Znacznie rzadziej uprawiane są odmiany o białych lub kremowych płatkach i żółtym przykoronku, jak 'Early Glory' czy 'Queen of Bicolors', a z nowszych 'Las Vegas'. Warto polecić narcyzy o olbrzymich białych kwiatach, np. 'Beersheba' i 'Mount Hood' oraz nowszą 'White Ideal'.

Barwne przykoronki

Podobne do narcyzów trąbkowych są narcyzy wielkoprzykoronkowe (nieraz trudno je od siebie odróżnić). Tworzą one pędy zakończone jednym kwiatem z szerokim przykoronkiem nie krótszym niż 1/3 długości płatków, ale też nie dłuższym niż płatki. Rozrastają się silnie, kwitną obficie. Najbardziej rozpowszechniona jest żółta odmiana 'Carlton' oraz podobne do niej 'Gigantic Star' i 'Yellow Sun'. Atrakcyjne odmiany o białych płatkach i pomarańczowym przykoronku to 'Flower Record' czy 'Johann Strauss'. Do najładniejszych białych narcyzów z tej grupy należy 'Ice Follies'. Krótkim przykoronkiem sięgającym 1/3 długości płatków (po tym najłatwiej je rozpoznać) charakteryzują się niezwykle wdzięczne, wcześnie kwitnące odmiany 'Barret Browning' i 'Verger'. Obydwie wyróżniają się białymi płatkami i pomarańczowoczerwonymi przykoronkami. Wytwarzają pędy zakończone typowo - jednym kwiatem.

Ciekawe i oryginalne

Pośród narcyzów znajdziemy coraz więcej odmian o kwiatach pełnych. Do tej grupy należą rośliny z jednym lub z wieloma kwiatami na pędzie. Warto polecić często uprawiane żółte odmiany 'Tahiti', 'Texas' oraz 'Dick Wilden', a także białą 'Ice King'. Narcyzy wielokwiatowe, które na jednym pędzie mają po kilka niewielkich, silnie wypełnionych kwiatów, to białe 'Cheerfulness' i 'Sir Winston Churchill'. Ciekawostką dla amatorów czy kolekcjonerów roślin będzie żółto kwitnąca, pełna odmiana 'Rip van Winkle', której środek kwiatu zajmują wyjątkowo liczne, dodatkowe wąskie i długie płatki.

Narcyzy z grupy triandrus mają na jednym pędzie od dwóch do sześciu kwiatów. Jedną z najwdzięczniejszych odmian w tej grupie jest 'Thalia' o wąskich, płatkach i długim przykoronku. Jej kwiaty są śnieżnobiałe. Podobnym kształtem kwiatów wyróżnia się żółto kwitnąca 'Hawera'. Po kilka kwiatów, ale dość małych, mają narcyzy jonquilla - są zawsze żółte i dość intensywnie pachną. Do nowszych odmian w tej grupie należą 'Sun Disc' i 'Suzy'.

Niezwykła budowa

Przykoronek w kształcie wąskiej rurki skierowanej w dół i płatki odginające się do góry mają narcyzy z grupy cyclamineus. Do najbardziej znanych odmian należy żółto kwitnąca 'Te^te

a` Te^te'. Doskonale wygląda uprawiana w dużych grupach, ale może też rosnąć samotnie w doniczkach. W Holandii jej cebule produkowane są na powierzchni prawie 600 ha! Do mniej znanych odmian należy żółta 'February Gold', 'Jetfire' (żółta z pomarańczowym przykoronkiem) oraz 'Jack Snipe' (biała z ciemno-żółtym przykoronkiem). Niezwykłą budowę mają narcyzy o rozszczepionym przykoronku (z angielskiego split-corona). Ich kwiaty są duże, osadzone pojedynczo na pędzie, a przykoronek jest rozczłonowany i tworzy jakby drugi okółek płatków. Najczęściej spotyka się odmiany 'Orangery', 'Cassata' i 'Parisienne'.

Na wczesnowiosennej rabacie nie powinno zabraknąć odmian pachnących. Silny aromat ma odmiana 'Minnow' z szerokimi, jasnożółtymi płatkami i ciemnożółtym przykoronkiem oraz uprawiany od dawna żółtopomarańczowy narcyz 'Cragford'. Ich małe kwiaty są zebrane po 3-12 na pędzie. Przyjemnie pachną również narcyzy poeticus o białych płatkach i krótkim, barwnym przykoronku - najbardziej rozpowszechniona jest kwitnąca dopiero w maju odmiana 'Actaea'.