Oranżerie - ogród zimowy

Oranżerie ogrodowe - przedłużenie salonu

Oranżeria - szklany salon pełen zieleni, z widokiem na ogród - to marzenie wielu z nas. Zanim jednak podejmiemy decyzję o jej budowie, zastanówmy się, do czego ma służyć: być lokum dla ciekawych roślin czy całorocznym przedłużeniem salonu, chroniącym dom przed nadmiernym nagrzewaniem w lecie, zimą zaś - przed wychładzaniem? A może tylko sezonową przechowalnią ogrodowych okazów nieznoszących mrozów? Od odpowiedzi na podobne pytania zależy wybór rodzaju konstrukcji, jej umiejscowienie i koszt. Aby oranżeria dobrze spełniała swą funkcję, powinna być nie tylko efektowna, ale też praktyczna. Na panujący w niej mikroklimat ogromny wpływ mają warunki świetlne i temperatura. Ważna jest też odpowiednia wentylacja. Na szczęście dzięki nowoczesnym urządzeniom i technologiom możemy dzisiaj stworzyć w naszym "szklanym domu" taki klimat, jaki tylko nam się zamarzy.

Na zdjęciu powyżej: Dach oranżerii powinien mieć nachylenie minimum 10-15°, żeby zsuwał się po nim śnieg

Oranżeria przydomowa. Jakie kwiaty uprawiać w oranżerii

Na zdjęciu powyżej: Efekt przenikania wnętrz oranżerii i ogrodu uzyskamy, stosując w nich te same materiały (np. na podłodze)

Oranżerie przydomowe - gdzie wybudować

Decydując się na oranżerię, przede wszystkim jednak starannie wybierzmy dla niej miejsce. Bardzo istotne jest położenie względem stron świata. Najlepiej, żeby konstrukcja przylegała do wschodniej, południowo-wschodniej lub zachodniej ściany domu (będzie wówczas odpowiednio oświetlona). Ściany oranżerii wystawionej na południe są intensywnie nasłonecznione, latem trzeba ją więc koniecznie zacieniać i wentylować jej wnętrze. W przeciwnym wypadku w gorące dni zapanują w niej wręcz tropikalne upały, a liście umieszczonych w niej roślin mogą zostać poparzone przez słońce. Lokalizacja ogrodu pod szkłem od północy jest najmniej korzystna, oznacza bowiem prawie całkowity brak promieni słonecznych. O ile latem może to być nawet przyjemne, o tyle już jesienią i zimą w takiej oranżerii będzie zbyt ciemno zarówno dla nas, jak i dla uprawianych roślin. Można tu co najwyżej urządzić sztucznie doświetlany gabinet do pracy. Nieco lepsze warunki świetlne panują w "szklanych domach" o ekspozycji północno-wschodniej lub północno-zachodniej. Ale również tam dobrze się będą czuć jedynie amatorzy półcienia i gatunki cienioznośne.

Na zdjęciu powyżej: Ogrzewana oranżeria może służyć za salon. Tutaj rosną szeflera i palma kencja

Salon: domowa oranżeria

Na zdjęciu powyżej: W oranżerii - podobnie jak w ogrodzie - można zaaranżować mały staw z egzotycznymi rybkami i roślinami oraz kaskadkę.

Oranżerie ogrody zimowe - salon na cztery pory roku

Tak naprawdę na miano ogrodów zimowych zasługują całoroczne ogrzewane oranżerie, z których w mroźne dni mogą korzystać nie tylko rośliny, ale i domownicy. Pamiętajmy jednak, że ich solidne ściany chroniące przed mrozem, deszczem i wiatrem przesądzają o masie konstrukcji - szklany "klosz" o powierzchni 20 m2 waży 1,5-2 tony! Dlatego takie oranżerie wymagają mocnych fundamentów i nie mogą być wznoszone jako zadaszenia balkonów. Są bardzo szczelne, wymagają więc również wentylacji. Wymiana powietrza ma duży wpływ na zdrowie roślin i nasz komfort, pozwala bowiem obniżyć temperaturę, która w słoneczne dni może wzrosnąć tutaj nawet do 50°C. Specjalistyczne urządzenia i automatyka zapewniające wygodę podwyższają jednak koszty inwestycji. W efekcie oranżeria, z której korzystamy przez cały rok, jest droższa od sezonowej. Dzięki niej jednak maleją wydatki związane z ogrzewaniem domu. W noce czy w chłodne dni drzwi do domu pozostają zamknięte, ale kiedy oranżeria nagrzeje się w słońcu, wystarczy je uchylić, by ciepło przeniknęło do sąsiednich pomieszczeń. Szklana przybudówka odgrywa więc rolę akumulatora ciepła i dodatkowego kaloryfera. Aby skuteczniej pełniła tę funkcję, powinna być oddzielona od reszty domu ścianą z betonu, cegieł ceramicznych lub klinkierowych łatwo chłonących ciepło.

Ogrody zimowe zgodnie z prawem budowlanym

Jakie rośliny do ciepłej oranżerii

Aby uniknąć rozczarowań, początkujący ogrodnicy powinni zacząć od gatunków łatwych w uprawie (np. popularnych kwiatów doniczkowych).

Półcień lubią: aglonema, aspidistra, fatsja, fatsjobluszcz, filodendron, kalatea, maranta, monstera, pandan, peperomia, skrętnik, strelicja, syngonium, widliczka.

Światło rozproszone: aukuba, begonia, bromelie, cissus, cibora, difenbachia, dracena, figowiec, fiołek afrykański, fitonia, hoja, kroton, większość palm, passiflora, protea, storczyki.

Pełne słońce: aloes, ananas, grubosz, hatiora, jatrofa, kalanchoe, kroton, nolina, pachypodium, pokrzywiec, róża chińska.

Na zdjęciu powyżej: Protea, strelicja

Na zdjęciu powyżej: Kroton, pachypodium

Jaki model oranżerii wybrać?

Oranżerię można zbudować na planie kwadratu, prostokąta lub wielokąta, nadając jej prostą formę z jednospadowym dachem lub wybrać bardziej skomplikowany model z dachem łamanym. Można ją ulokować na wysokości gruntu, "zawiesić" (np. nad garażem) lub wybrać piętrową konstrukcję. Jej powierzchnia nie powinna być mniejsza niż 10 m2 (pełen komfort zapewnia 15-25 m2). Pozwolenie na budowę oranżerii o powierzchni mniejszej niż 25 m2 nie jest wymagane. Wystarczy zgłoszenie w starostwie powiatowym lub urzędzie miasta.

Na zdjęciu powyżej: Oranżeria oparta o ścianę domu, z jednospadowym dachem (lewa strona). Oranżeria na planie wielokąta o wyrafinowanej formie (prawa strona)

Typy oranżerii

Na zdjęciu powyżej: Model na planie prostokąta, z dwuspadowym dachem (lewa strona). Konstrukcja na planie wielokąta, wysunięta w ogród (prawa strona)

Zimna oranżeria

Oranżeria typu zimnego to bardziej królestwo roślin niż ludzi. Kwiaty mogą z niej bowiem korzystać przez cały rok, my zaś - głównie w sezonie (o ile nie dogrzejemy jej wnętrza). Ściany takiej oranżerii często wznosi się z szyb pojedynczych, niekiedy z poliwęglanu. Zaletą tych ostatnich jest mały ciężar: 1m2 szklanego dachu waży ok. 40 kg, podczas gdy z poliwęglanu - tylko ok. 4 kg. Można więc nimi zabudowywać tarasy, a nawet balkony. Ściany zimnych oranżerii często nie są szczelną barierą dla chłodu i wiatru, we wnętrzu temperatura może więc spaść nawet poniżej zera. Wprawdzie w słoneczny dzień pomieszczenie dosyć szybko się nagrzewa, ale równie łatwo schładza, a dodatkowo zimne powietrze dostaje się przez szczeliny (tzw. mostki termiczne). W mroźne wieczory takie zimowe ogrody nie nadają się więc do relaksu dla domowników (chyba że je dogrzejemy), ale dla roślin jak najbardziej. Zimna oranżeria to wymarzone miejsce dla gatunków śródziemnomorskich (np. oleandrów, oliwek) oraz wielu innych uprawianych w donicach na tarasie, wymagających zimą okresu spoczynku w chłodzie. W zimnej szklarni panują idealne ku temu warunki (jest sporo światła, wilgoci, średnia temp. to 5-10°C). Należy wówczas ograniczyć podlewanie roślin, a jeśli oranżeria nie jest dogrzewana, w mroźne dni chronić korzenie przed przemarzaniem, otulając donice matami czy agrowłókniną. Również większość sukulentów (np. kaktusów) oraz innych roślin lubi wypoczywać w chłodzie.

Rośliny do zimnej oranżerii

Na zdjęciu powyżej: Azalia (1), opuncja (2). laur (3), sundavilla (4)

Dobór roślin w dużej mierze zależy od panujących w oranżerii warunków świetlnych.

Półcień lubią: bluszcze (o zielonych liściach), cissus australijski, datura, fuksja, paprocie.

Światło rozproszone: azalia indyjska, araukaria chilijska, brunfelsia, cyklamen, granatowiec, kamelia japońska, kolumnea, kordylina australijska, pierwiosnek kubkowaty, sansewieria, solejrolia, oleander.

Słońce: agawa, bugenwilla, cytrusy (cytryna, mandarynka, kumkwat), kaktusy, kawa, laur, oleander, oliwka, ruskus, wilczomlecz, wawrzyn szlachetny, granatowiec, zaślaz (klonik).