Grubosz - drzewko szczęścia. Pielęgnacja i uprawa

Tekst dr Magdalena Narkiewicz, Katarzyna Jodłowska15-07-2024 08:00

Grubosz, znany również jako drzewko szczęścia lub Crassula, to popularna roślina doniczkowa z rodziny gruboszowatych (Crassulaceae). Pochodzi z Afryki Południowej, gdzie naturalnie występuje w suchych, skalistych obszarach. Roślina jest ceniona za swoje mięsiste, zielone liście i elegancki wygląd. A jeśli wierzymy w magię roślin, wybierzmy drzewko szczęścia, może dzięki niemu będziemy mieć też wielki fart?

Grubosz jajowaty, czyli drzewko szczęścia

Wiele osób doskonale wie, jak wygląda drzewko szczęścia, choć nazwa grubosz jajowaty, a tym bardziej łacińska Crassula ovata, z niczym im się nie kojarzy. Oto przykład, jak działa dobry marketing. A roślina ta ma świetną reklamę na całym świecie. Wszystkie jej zwyczajowe określenia mają sprzyjać pomyślności lub fortunie, np. angielskie Money Plant lub Dollar Plant. Na Dalekim Wschodzie, dla odróżnienia od pachiry (też uważanej tam za talizman szczęścia), określa się ją jako Jade Plant (jade to nefryt lub jadeit, uznawany za amulet zielony kamień, do którego podobne są liście tego grubosza). Natomiast dawniej w Polsce popularnie zwana była bożym drzewkiem.

Grubosz jajowaty

Grubosz jajowaty jest sukulentową, wiecznie zieloną byliną. W warunkach naturalnych osiąga, bagatela, wysokość 4 m. Uprawiane w doniczce okazy zwykle dorastają jedynie do metra, ale i tak czekać na to trzeba długo, bo co roku przybywa im tylko kilka centymetrów. Jednak już małe ukorzenione sadzonki prezentują się urodziwie, zupełnie jak miniaturowe drzewka o grubym pniu. Ich koronę tworzą niezbyt liczne, jajowate, mięsiste liście, ciemnozielone, czasem czerwonawe na brzegach. W domach zakwitają tylko wieloletnie egzemplarze, zwykle te, które lato spędzają na balkonie.

Grubosz drzewko szczęścia

Grubosze są wyjątkowo zróżnicowaną grupą. Zadziwia zwłaszcza rozmaitość kształtów oraz faktur ich liści. Ale mają pewien swoisty styl, często bowiem tworzą wałeczkowate pędy. Charakterystyczne jest też dla nich naprzeciwległe krzyżowe ułożenie liści, które często są zrośnięte szerokimi podstawami. Jedne gatunki pokrojem przypominają niskie drzewka lub krzewy, tak jak najokazalszy w tej grupie grubosz jajowaty, inne płożą się lub rozrastają poduchowato.

Grubosz odmiany

Drzewko szczęścia może się prezentować różnie. Odmiana 'Californian Red Tip' w słonecznym miejscu ma na liściach jaskrawoczerwone obrzeżenie, 'Tricolor' - kremowe, zielone i różowe smugi, 'Variegata' zaś - kremowe i jasnozielone. Jeszcze bardziej oryginalnie wyglądają odmiany o mocno zgrubiałych, wałeczkowatych liściach z wgłębieniem na końcach. U 'Horn Tree' są łopatkowato zakończone i kojarzą się z porożem łosia, a u odmiany 'Hobbit' - spiczaste na kształt uszu Tolkienowskiego bohatera. Rośliny jednak nie trzymają się ściśle wzorca i różnice między nimi się zacierają. W dodatku podobne są do nich także odmiany 'Gollum' i 'Coral', zapewne uzyskane przez inne firmy hodowlane.

Grubosz występuje także i kilku innych odmianach:

Grubosz Crassula Perforata, dorasta do 60 cm i wygląda jak minikrzaczek. Jego mięsiste liście układają się naprzemiennie wzdłuż pędów, tworząc charakterystyczne, piętrowe struktury. Liście są zielone z delikatnym, czerwonym brzegiem, co dodaje roślinie dekoracyjnego uroku. Crassula Perforata jest łatwa w uprawie, preferuje jasne stanowiska i dobrze przepuszczalne podłoże. Doskonale nadaje się do doniczek i aranżacji sukulentowych.
Grubosz Crassula Multicava - znana jest jako Fairy Crassula, bo jej kwiatostany (do 30 cm wys.) przypominają różdżkę czarodziejki (ang. fairy) z fajerwerkiem gwiazdek. W sprzyjających warunkach roślina wytwarza drobne, różowe lub białe kwiaty zebrane w baldachy, które dodają jej uroku. Crassula Multicava jest łatwa w uprawie, preferuje jasne stanowiska i przepuszczalne podłoże. Jest doskonałym wyborem do wnętrz oraz ogrodów skalnych, dobrze znosi krótkie okresy suszy.
Grubosz Sierpowaty (C. falcata) w domu dorasta do 1 m. Łatwo go poznać po łódeczkowatych szarych liściach o długości 10 cm. W okresie letnim wytwarza efektowne, czerwone kwiatostany, które dodają jej dekoracyjnego uroku. Crassula Falcata jest łatwa w uprawie, preferuje stanowiska dobrze nasłonecznione i przepuszczalne podłoże. Jest doskonałym wyborem zarówno do wnętrz, jak i ogrodów sukulentowych, znosząc krótkie okresy suszy.
Grubosz Crassula Tetragona - ma mięsiste lub nieco zdrewniałe pędy z długimi (ok. 8 cm) wygiętymi do góry liśćmi. Rośliny są spore - dorastają do metra wysokości. Tworzy gęste, rozgałęzione pędy i w sprzyjających warunkach może kwitnąć białymi lub kremowymi kwiatami. Crassula Tetragona jest łatwa w uprawie, preferuje jasne stanowiska i przepuszczalne podłoże. Jest doskonałym wyborem do wnętrz oraz ogrodów sukulentowych, dobrze znosi okresy suszy.
Grubosz 'Buddha's Temple' - po skrzyżowaniu C. pyramidalis i C. perforata powstała odmiana o liściach tworzących kolumnę jak buddyjska świątynia. Dorasta do 30 cm. Tworzy gęste, zwężające się pędy. 'Buddha's Temple' preferuje jasne, słoneczne stanowiska i dobrze przepuszczalne podłoże. Jest to wyjątkowy sukulent, który świetnie sprawdza się w uprawie doniczkowej, dodając egzotycznego uroku każdemu wnętrzu.

Grubosz jajowaty a grubosz drzewiasty

Grubosze łatwo pomylić z przedstawicielami innych rodzajów sukulentów, a i z określeniem ich przynależności do poszczególnych gatunków są problemy. Nawet specjaliści mają na temat różne zdania, co prowadzi do zmian nazewnictwa i potężnego zamieszania. I tak na przykład z gruboszem jajowatym często bywa mylony grubosz drzewiasty (C. arborescens) o okrągławych, matowych liściach w srebrzystym odcieniu, z czerwonym brzegiem u odmiany 'Blue Bird' lub lekko pofałdowanych u 'Blue Wave'. Podobieństwo obu roślin jest duże, więc część ekspertów sądzi, że należą do jednego gatunku. W dodatku występują też pod nazwami: C. argentea, C. obliqua i C. portulacea. Nic dziwnego, że jedni doliczają się około 150 gatunków gruboszy, a inni ponad 300. Niemniej jednak kolekcje tych roślin są bardzo interesujące, a kilka ich okazów wystarcza, by okienny parapet nabrał egzotycznego wyglądu.

Grubosze (Crassula) to jeden z rodzajów należących do wielkiej rodziny gruboszowatych (Crassulaceae). Większość pochodzi z półpustynnych terenów południowej Afryki i, jak wszystkie sukulenty, doskonale przystosowana jest do przetrwania długich okresów suszy. Liście mają zwykle niewielkie i pokryte warstwą wosku lub meszku, która ogranicza parowanie wody. W czasie suszy bez podlewania często czerwienieją. Tworzą gwiazdkowate białe, różowe lub purpurowe małe kwiaty, przeważnie zebrane w dekoracyjne kwiatostany podobne do biedermeierowskich bukiecików.

Grubosz - przycinanie

Drzewku szczęścia wystarczy kilka razy skrócić gałązki, by powstał rodzaj zgrabnego bonsai.

Z kolei zimą rośliny lubią temperaturę 8-10°C. Jeśli grubosze o formach drzewkowatych lub krzewiastych nadmiernie się wyciągną albo stracą sporo liści, warto wiosną nieco je przyciąć. Nowe rozgałęzienia przywrócą im urodę.

Grubosz - wymagania glebowe

Rośliny przystosowane są do piaszczysto-gliniastego podłoża z dodatkiem próchnicy. Odpowiada im też w ziemia uniwersalna zmieszana z gruboziarnistym piaskiem. Wskazana jest warstwa drenażu na dnie doniczki.

Grubosze - nawożenie

Zasilamy je umiarkowanie - najlepiej wiosną nawozem długodziałającym.

Grubosze - podlewanie

W upały podłoże powinno być lekko wilgotne. Z podlewaniem należy zawsze poczekać do podeschnięcia ziemi. Zimą ograniczamy je do minimum. Lepiej pozwolić, by liście nieco się pomarszczyły, niż przedobrzyć z nawadnianiem, bo korzenie łatwo gniją.
Woda prosto z kranu jest za twarda, więc trzeba ją przegotować i poczekać, aby opadł wapienny osad, lub zakwasić ją kroplą soku cytrynowego.
Dobrze znoszą suche powietrze. Grubosz nie wymaga zraszania liści nawet w zimie gdy jest sucho w mieszkaniu. Prysznic można im zrobić, ale tylko po to, by zmyć z liści kurz (osłonięcie doniczki od góry folią uchroni podłoże przed nadmiernym zawilgoceniem).

Grubosz - oświetlenie

Grubosze potrzebują dużo światła. W upały na południowym parapecie bywa ono jednak za ostre i powoduje silne czerwienienie, a następnie blaknięcie liści. Trzeba wówczas rośliny częściej podlewać albo odsunąć od szyby. Latem grubosze dużo lepiej rosną na balkonie niż w mieszkaniu, gdyż nocny chłód (do ok. 10°C) stymuluje ich kwitnienie. Deszczówka nie może się jednak zbierać na podstawce doniczki. Lepiej więc, żeby w słoty stały pod zadaszeniem.

Choroby atakujące grubosze

Bywa, że zimą pojawiają się na nich białawe kłaczki - są to wełnowce. Szkodniki te zwalczymy, wkładając do doniczki pałeczki Provado Combi Pin lub tabletki Tarcznik BR. Grubosze są także atakowane przez wełnowce, opuchlaki, tarczniki. Czarna zgnilizna powodująca czernienie i opadanie liści, oraz gnicie łodygi i korzeni.

Grubosz przesadzanie

Młode rośliny przesadzamy, kiedy ich korzenie nie mieszczą się w doniczce, a starsze okazy dopiero wtedy, gdy się łatwo przewracają. Jednak co jakiś czas trzeba im dosypywać trochę świeżego, żyznego podłoża. Zaleca się przesadzanie co roku, na wiosnę, w większą doniczkę. Starszym wymieniamy wierzchnią warstwę ziemi.

Grubosz rozmnażanie

Zwykle rozmnaża się je w lekko wilgotnym piasku z fragmentów pędów, najlepiej starszych, nieco zdrewniałych. U wielu gatunków łatwo też oddzielić odrosty. Porą na rozmnażanie jest wiosna lub lato. Obcięte części pozostawiamy kilka dni na powietrzu, by rany zaschły. U gruboszy często ukorzeniają się też liście, które opadły na podłoże. Natomiast entuzjaści wysiewają ich nasiona.

Więcej o: