Dom parterowy: wady i zalety

Paweł Artyfikiewicz, architekt i Marcin Śniegowski, właściciel pracowni HomeKONCEPT02-08-2022 08:02

Dom parterowy czy piętrowy?Decydując się na budowę domu, oczami wyobraźni już widzimy się w przestronnym salonie z przyjaciółmi lub w kuchni podczas wspólnej kolacji z rodziną. Ale zanim te marzenia staną się rzeczywistością, przed nami długa droga i wiele pytań. Na początek jedno z ważniejszych – jaki dom wybudować. Czy tańszy będzie dom parterowy czy piętrowy? Jaki dom będzie lepiej pasować do naszych potrzeb? Dom parterowy ma wiele atutów. Jednak niektóre jego cechy sprawiają, że często przegrywa z domami o co najmniej dwóch kondygnacjach.

dom parterowy, dach płaski, dom jednorodzinny — Jego główny minus to spore wymagania dotyczące powierzchni i lokalizacji działki, która powinna być rozległa i położona w cichej, raczej słabo zabudowanej okolicy.

bungalow, dom parterowy, dach spadzisty, dom jednorodzinny — Zaletami domu jednopoziomowego są brak schodów, rozległość domowych przestrzeni i ścisłe powiązanie z ogrodem. A także dość prosta konstrukcja, która sprawia, że dom można zbudować szybko i bez kłopotów.

dom parterowy, dach spadzisty, dom jednorodzinny — Stromy dach sprawdza się nad małym budynkiem

dom jednorodzinny, taras — Od południa dom jest otwarty na ogród. Podłużna sadzawka z płynącą wodą subtelnie izoluje część prywatną od tarasu

dom jednorodzinny, dom parterowy, dom z udogodnieniami dla niepełnosprawnych — Parterowy murowany dom otynkowano na biało i ozdobiono detalami z drewna, co nadało całości malowniczy charakter wiejskiego siedliska

dom jednorodzinny, domy zdjęcia — Zamiast przewidywalnej i monotonnej 'kostki' - ciekawa, współczesna architektura, w dodatku zyskującą na atrakcyjności w miarę nawiązywania z nią kontaktu

Do wejścia prowadzą szerokie stopnie-platformy

realizacja projektu gotowego, projekt gotowy — Realizacja projektu gotowego - parterowy dom na planie litery L

9102476 https bi — Fot.: Bartosz Makowski, proj.: Marek Wajzner, Monika Grostad

20554581 https bi — fot. Bartosz Makowski

20142814 https bi — Fot.: Marek Szymański

Projekt domu Franczi II G1 ECONOMIC (wersja A)

Wielkość i kształt działki a forma budynku

Przykład dobrze zaplanowanego domu parterowego - z częścią nocną oddzieloną od dziennej i z ograniczoną komunikacją

Długi, wąski i ciemny korytarz może dobrze łączyć pomieszczenia, ale szpeci wnętrze domu

Najprostszy sposób na skrócenie do minimum wąskiego korytarza prowadzącego do prywatnej części domu

Dom parterowy a piętrowy

Domy piętrowe nadal cieszą się w Polsce znacznie większą popularnością niż budynki parterowe. Wynika to przede wszystkim z przyzwyczajenia i powszechnego przekonania inwestorów, że te pierwsze są bardziej funkcjonalne i ekonomiczne w budowie. Za większą popularnością domów piętrowych przemawiają też rosnące z roku na rok ceny działek budowlanych. Za mniejszą działkę zapłacimy mniej i w ogólnym rozrachunku nasza inwestycja będzie tańsza. Rośnie jednak liczba osób, które doceniają komfort życia w domu jednokondygnacyjnym, bardziej rozłożystym i pozbawionym schodów. Są oni w stanie zainwestować w większą działkę, na której oprócz pięknego domu będzie miejsce na słoneczny taras i ogród.

Kto buduje dom parterowy?

Dom parterowy – z języka francuskiego par terre – to dom stojący na ziemi. Niski, wtopiony w otaczającą zieleń, potrafi zachwycić przestronnością wnętrza. Taki dom to świetne rozwiązanie dla rodzin z dziećmi, szczególnie jeśli są małe. Jest to dom, w którym nie ma schodów oraz okien i balkonów na piętrze – możemy więc bezpiecznie się po nim poruszać. Szczególnie najmłodsi mogą swobodnie biegać po całym budynku, a rodzice nie muszą stale ich pilnować. Sąsiedztwo strefy dziennej i nocnej ma także niezwykle praktyczne znaczenie dla osób starszych i niepełnosprawnych. Domownik, który ma trudności z poruszaniem się nie będzie bowiem wyłączony z rodzinnego życia przez brak możliwości samodzielnego pokonywania schodów. Dodatkowo budynek parterowy może być rozsądnym rozwiązaniem w sytuacji, kiedy planujemy mieszkać w nim do starości.

Dom piętrowy - dla kogo?

Domy piętrowe mają z kolei tę zaletę, że można je zbudować niemal w każdej okolicy i praktycznie na każdej działce. W zasadzie nieważna jest jej lokalizacja czy wielkość (mniej metrów wręcz zachęca do budowy kilkukondygnacyjnego domu o mniejszej podstawie). Inwestorzy często wybierają domy piętrowe lub z poddaszem użytkowym także ze względu na harmonijne bryły oraz mniejszą powierzchnię zabudowy w stosunku do domów parterowych. Innym czynnikiem decydującym o popularności domów piętrowych jest większa niezależność mieszkańców. Część dzienna, w której toczy się życie całej rodziny, jest w naturalny sposób odizolowana od pomieszczeń prywatnych, znajdujących się na piętrze. W domach z poddaszem użytkowym inwestorzy także zwracają uwagę na specyficzny klimat, jaki panuje w pomieszczeniach pod skosami. Są one wprawdzie trudniejsze do zagospodarowania od znajdujących się w domach z pełnym piętrem, ale za to bardziej klimatyczne. Decyzja o domu z piętrem bywa też podyktowana tym, że może w nim zamieszkać większa liczba osób – może to być dom wielopokoleniowy.

Jeśli decyzja o wzniesieniu parterowego domu zostanie dobrze przemyślana, będziemy się nim cieszyć całe życie. Niski, ładnie wtopiony w krajobraz budynek, z angielska zwany bungalowem, potrafi zachwycić bliskimi relacjami z otaczającym ogrodem, przestronnością wnętrz i ich integracyjnym charakterem, a także uniwersalnością - bo jest wygodny zarówno dla młodych rodziców, jak i dla najstarszych członków rodziny. W polskim krajobrazie domów parterowych jest jednak stosunkowo niewiele. Dzieje się tak z wielu obiektywnych przyczyn, ale także dlatego, że inwestorom po prostu nie przychodzi do głowy, że dom niekoniecznie musi mieć poddasze i spadzisty dach. Może warto zmienić to myślenie?

Budowa domu parterowy czy piętrowy - działka

Miejscowe wytyczne dotyczące kształtu budynku, jego wysokości czy ustawienia na działce są często sporym ograniczeniem dla formy budynku. Potrzebne informacje odnajdziemy w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, bądź w decyzji o warunkach zabudowy. Nie na każdej działce można postawić dom typu bungalow. Ale nawet jeśli okaże się, że nie ma formalnych przeciwwskazań co do takiej formy, trzeba wziąć pod uwagę także wielkość posiadanej parceli i jej sąsiedztwo. A wymagania domu parterowego są spore. I to jego największa wada.

Wielkość działki. Do postawienia jednopoziomowego budynku potrzebna jest większa działka, niż do zbudowania piętrowego tej samej wielkości. Decydują o tym duża powierzchnia zabudowy domu parterowego, a także konieczność zapewnienia silnie związanemu z ogrodem budynkowi atrakcyjnych otwarć i widoków. Nie warto budować rozległego domu w ciasnym miejscu, bo taki dom bez ogrodu - to pomyłka.

Kwestia sąsiedztwa. Kto pragnie mieć dom o charakterze bungalowu i nie chce, by sąsiedzi zaglądali mu w okna, powinien zrezygnować z szukania działki pośród willi miejskich, czy innego typu zabudowy o dwu lub więcej kondygnacjach, ponieważ sąsiedzi z wyższych pięter będą mieli łatwy wgląd przez okna i do ogrodu wokół niskiej bryły.

Forma domu. Zwykle ze względów ekonomicznych zależy nam na maksymalnym uproszczeniu bryły domu; niełatwo to zrealizować, gdy wszystkie funkcje chcemy rozlokować na jednym poziomie. O ile w małym domu parterowym, o ograniczonej liczbie pomieszczeń, powierzchnię ścian udaje się zwykle utrzymać w ryzach, o tyle już w większym - będzie to trudne.

Jednokondygnacyjny dom o dużej powierzchni z pewnością trzeba będzie rozbić na kilka połączonych ze sobą mniejszych brył, bo jeśli spróbujemy zachować zwarty kształt, pozbawimy centralną część budynku okien i światła dziennego. Dodatkowo, dom trudno będzie przekryć prostym dachem.

Skomplikowany plan domu nie pozostaje jednak bez wpływu na koszty utrzymania budynku. Duża powierzchnia ścian zewnętrznych oznacza bowiem większe straty ciepła w budynku i co za tym idzie - wzrost kosztów ogrzewania domu.

Dom parterowy pod płaskim czy spadzistym dachem?

Im większy ma być parterowy dom, tym trudniej będzie go przykryć dachem o spadzistych połaciach. Stromy dach narzuca bowiem utrzymanie w miarę zwartej formy i osiowej kompozycji - co z kolei wymusza dosyć sztywny układ wnętrza. A więc pole manewru w trakcie projektowania jest ograniczone. Wnętrza muszą być tak zaplanowane, aby wieńczący je dach mógł zachować w miarę prostą, kształtną formę, bo zbyt skomplikowany będzie brzydki i kosztowny.

Płaski dach pozwala na swobodniejsze kształtowanie bryły domu, w tym na rozbicie dużej kubatury budynku na kilka części, umożliwia stosowanie nietypowych rozwiązań przestrzennych, przydatnych, gdy trzeba się zmagać z takimi trudnościami, jak zacienienie czy działka o nietypowych wymiarach i kształcie, niekorzystna lokalizacja wobec stron świata.

Ponieważ płaskie zadaszenie można dowolnie kształtować, praktycznie w każdym miejscu da się w nim usytuować świetlik czy okno dachowe, które pozwalają doświetlić wybrany fragment wnętrza.

Zaletą płaskiego dachu jest też prosta konstrukcja i to, że przekryte w ten sposób domy zazwyczaj dość łatwo się rozbudowuje, jeśli zajdzie taka potrzeba.

Dom parterowy- zalety wnętrz na jednym poziomie

Można się sprzeczać, czy dom parterowy będzie lepszy, czy gorszy od piętrowego. Pewne jest jednak, że pod względem funkcjonalności, mały (do około 110 m2), jednopoziomowy budynek jest rozwiązaniem korzystniejszym niż dom piętrowy o takim samym metrażu. Dlaczego? Choćby dlatego, że wygodniej się po nim poruszać, a jego przestrzeń wydaje większa.

Komunikacja w domu parterowym. Tworzenie domu z nadmiernie rozbudowaną komunikacją jest jednym z poważniejszych i często popełnianych przez projektantów błędów.

Im większy i bardziej rozległy jest dom, tym trudniej jest ograniczać liczbę korytarzy i holi. W dużych parterowych domach korytarz musi się wydłużyć, a często rozgałęzia się w labirynt, pochłaniający znaczną powierzchnię i utrudniający orientację. Inaczej nie da się zapewnić dostępu do wszystkich pomieszczeń ulokowanych w rozciągniętym rzucie budynku. Dlatego parterowe domy o powierzchni powyżej 180 m2 pod względem układu komunikacyjnego przegrywają z kilkupoziomowymi.

W małym domu, gdzie niewielka liczba pomieszczeń nie wymaga rozbudowanej sieci połączeń, jest łatwiej - wystarczy wszystkie skupić wokół centralnego holu.
Dom dla juniorów i seniorów. Dom parterowy to idealne rozwiązanie dla rodziców małych dzieci. Daje on dużą gwarancję ich bezpieczeństwa, bo w domu nie ma żadnych schodów, z których można spaść, ani okien, przez które można wypaść. Opiekunowie mogą więc dać najmłodszym znacznie więcej swobody przy samodzielnym poruszaniu się po wnętrzach. Opiece nad najmłodszymi sprzyja też bliskie sąsiedztwo części prywatnej i dziennej. Rodzice, nawet sprzed telewizora, są w stanie przynajmniej częściowo kontrolować to, co się dzieje w pokoju dzieci.

Plusem jest też dostępność całej powierzchni domu dla osób niepełnosprawnych i starszych. W jednopoziomowym budynku osoba, która ma trudności z poruszaniem się, nie będzie wyłączona z życia domowników przez niemożność dostania się na piętro. To ważne nie tylko wtedy, gdy planujemy gościć w domu starszych rodziców, ale również wtedy, gdy myślimy o naszym domu jako o siedzibie "na całe życie".
Dom powiązany z ogrodem. Aby w pełni wykorzystać walory domu "przytulonego" do ogrodu, warto go łączyć oknami tarasowymi z jak największą liczbą pomieszczeń - na przykład z jadalnią, kuchnią czy sypialnią. Jednak tak oczywista w domu parterowym bliskość ogrodu może stać się wadą, jeśli nie zadbamy o ochronę intymności domowników, poprzez zastosowanie odpowiednich przegród (roślinność, ogrodzenie).

Warto też mieć świadomość, że są osoby, które źle się czują w pokojach z łatwym dostępem z zewnątrz. Wyobraźnia podsuwa im obraz stojącego nad łóżkiem włamywacza... Choć więc nie ma danych, które by potwierdzały słuszność tego rodzaju obaw, warto rozważyć ten aspekt przed ostateczną decyzją o zamieszkaniu w pięknym, rozległym parterowym budynku.

Zanim skupimy się analizie najważniejszych zalet „parterówek” i domów piętrowych, musimy wiedzieć, że na naszą decyzję mają wpływ nie tylko osobiste preferencje i potrzeby. Istotne są też wytyczne wynikające z miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego lub decyzji o warunkach zabudowy, a także parametry naszej działki (wielkość, kształt, położenie, najbliższe sąsiedztwo).

Jeżeli jednak jesteśmy już właścicielami dosyć obszernej parceli i nie ma żadnych przeciwwskazań formalnych dotyczących typu budynku, możemy śmiało zrealizować swoje marzenie o domu parterowym. Odpowiednio duża przestrzeń do mieszkania, brak barier architektonicznych (w postaci schodów wewnętrznych), możliwość ewentualnej rozbudowy oraz dostatecznie sporo miejsca na aranżację strefy zielonej wokół budynku – to niewątpliwie mocne strony domów parterowych. Tę ostatnią cechę docenią zwłaszcza miłośnicy zieleni. Dzięki usytuowaniu strefy dziennej i nocnej na jednym poziomie, budynek jest niejako osadzony w ogrodzie. Stanowi jego integralną część i odwrotnie – ten o każdej porze roku jest elementem przestrzeni mieszkalnej.

Dom piętrowy - zalety

Zalety domów piętrowych to w głównej mierze bardziej okazała bryła w porównaniu do niskich bungalowów, mniejsza powierzchnia zabudowy, większa powierzchnia użytkowa (metraż domu jest rozłożony na dwa poziomy) oraz – jak wspomnieliśmy – wyraźny podział na przestrzeń dzienną i pokoje prywatne domowników. Poza tym wszystkie pokoje w domach piętrowych mają jednakową wysokość, dzięki czemu można je łatwo zagospodarować. Nie ma też ścianek kolankowych, które ograniczają możliwość wstawienia wysokich mebli. I choć realizacja takiej inwestycji na stosunkowo niewielkiej działce nie pozostawia nam wiele miejsca na ogród, to zawsze możemy spróbować dobudować na piętrze balkon czy taras.

Jeśli liczymy się z każdym groszem, zdecydujmy się na dom piętrowy – nie zrujnuje nam kieszeni...

Dom parterowy czy piętrowy - który tańszy?

Wzniesienie domu parterowego, zwłaszcza niezbyt dużego (do 150 m2), jest z reguły tańsze niż budowa domu z kondygnacjami, i to mimo że pod dom jednokondygnacyjny trzeba wykonać wykopy oraz fundamenty o większej powierzchni, a także przewidzieć wydatki związane z dużą powierzchnią dachu.

Budowa domu parterowego jest jednak znacznie szybsza niż domu piętrowego. Dodatkowo, dom parterowy jest łatwy w realizacji, co zmniejsza niebezpieczeństwo popełnienia błędów wykonawczych. Słowem - to bardzo korzystne rozwiązanie dla wszystkich, którzy liczą się z każdym groszem. O ile oczywiście dysponują odpowiedniej wielkości działką.

Oszczędności podczas budowy. Ze względu na niewielkie obciążenia, mniejsze są wymagania wobec nośności fundamentów i ścian konstrukcyjnych; nie wykonuje się też ścian i stropu nad parterem, omija nas montowanie wielu okien dachowych (chociaż nie zawsze, bo przy dużej powierzchni może się okazać, że przydałoby się doświetlenie pomieszczeń w centralnej części domu); nie musimy ustawiać wysokich rusztowań podczas budowy a także wykonywać schodów.
Instalacje - na co zwrócić uwagę. W domu parterowym trudno zgrupować instalacje w jednym centralnym punkcie, bo na przykład kuchnia jest daleko od łazienki. Koszty zakupu i montażu rur oraz wydatki związane z większymi kosztami przesyłu ciepłej wody, mogą więc być wyższe niż w domu dwukondygnacyjnym. Warto też mieć świadomość, że w niskim domu trudno uzyskać właściwy ciąg kominowy, dlatego - jeśli nie przewidujemy wentylacji mechanicznej - trzeba pomyśleć o nasadach kominowych, poprawiających wypływ zużytego powietrza.
Wydatki na wykończenie. Prosta, jednopoziomowa bryła powinna mieć solidne wykończenie. Zwłaszcza że w takiej siedzibie wszystko jest w zasięgu wzroku. Niski budynek bez dopracowanych detali może wyglądać ubogo, jeśli domy w sąsiedztwie są bardziej okazałe. Sytuację poprawią klinkierowe, kamienne lub drewniane okładziny i pokrycie dachowe dobrej jakości.

Dom parterowy czy piętrowy? - Koszty budowy

Trudno jednoznacznie ocenić, który rodzaj domu jest droższy w budowie. Wiele zależy między innymi od technologii budowy, materiałów czy stopnia skomplikowania projektu i jego wielkości. Można przyjąć, że budowa domu parterowego będzie sumarycznie droższa niż domu piętrowego o tym samym metrażu. Po pierwsze na początku inwestycji musimy ponieść większe koszty związane z wykopami oraz większą powierzchnią fundamentów. Wyższe będą również koszty budowy dachu, który ma bardzo dużą powierzchnię. Wprawdzie nie musimy ocieplać połaci, ale konieczna będzie izolacja stropu nad parterem, który jest znacznie większy niż w budynku piętrowym. W parterówce nie musimy montować okien dachowych, żeby doświetlić pomieszczenia na górnej kondygnacji, jednak znacznie większe wydatki poniesiemy na zakup przeszkleń do wszystkich pomieszczeń znajdujących się na parterze. Droższe będą również wszystkie instalacje, ponieważ takie pomieszczenia jak kuchnia czy łazienki znajdują się w różnych częściach budynku i trudno je scalić w jednym miejscu. Ze względu na mniejszą powierzchnię ścian zewnętrznych w parterówce zapłacimy mniej za wykończenie elewacji. Oszczędzimy również na budowie schodów, które mogą być znaczącym wydatkiem w ogólnych kosztach budowy. Kolejną dobrą wiadomością dla budujących dom parterowy jest fakt, że zbudujemy go szybciej niż piętrowy. Dzięki temu będziemy w stanie zaoszczędzić na kosztach wynajęcia pracowników potrzebnych do wykonania poszczególnych etapów budowy.

Dom piętrowy a parterowy. Porównanie

Porównajmy raz jeszcze oba typy budynków, czyli parterówkę i piętrowy. W zależności od tego, jakie elementy weźmiemy pod uwagę, szala zysków i strat przechyla się raz w jedną, a raz w drugą stronę.

Domy piętrowe mają eleganckie i zrównoważone bryły. Poza tym musimy wiedzieć, że bardziej kompaktowa bryła jest łatwiejsza do ogrzania (choć utrzymanie jednakowej temperatury na obydwu poziomach nie jest proste, ponieważ latem górna kondygnacja bardzo szybko się nagrzewa, zimą z kolei na dole jest chłodniej).
Zestawiając ze sobą domy parterowe i piętrowe o niewielkim metrażu – do 150 m², okazuje się, że te pierwsze są bardziej funkcjonalne. Przede wszystkim dzięki temu, że nie musimy części powierzchni przeznaczać na schody (to miejsce możemy wykorzystać np. na spiżarnię lub pomieszczenie gospodarcze). Ponadto użytkowanie takiego domu będzie wygodniejsze. W budynku piętrowym różne pomieszczenia znajdują się na różnych poziomach, schody utrudniają komunikację między dołem a górą, co może być problematyczne zarówno dla dzieci, jak i osób starszych.
Jeśli jednak dom parterowy ma mieć około 200 m² i więcej sprawa nieco się komplikuje – taki projekt to prawdziwe wyzwanie dla architekta. Trudno bowiem na jednym poziomie zadbać o zwartą bryłę budynku, wygospodarować założone pomieszczenia i jednocześnie pamiętać o właściwej ilości światła dziennego - nie unikniemy wtedy ciągnących się korytarzy i holi. Ale chcąc zapewnić dostęp do wszystkich pomieszczeń, musimy się z tym pogodzić. Do tego dochodzi jeszcze finansowy aspekt budowy dachu, który może zaangażować znaczne środki pieniężne. Podobnie jest z fundamentami, ich mniejsza powierzchnia w domu piętrowym, to mniej kosztownych prac ziemnych. Analizując sytuację z tej strony, pojedynek zdecydowanie wygrywa dom piętrowy.
Warunki zabudowy danego terenu też mogą sprawić nam niespodziankę. Powierzchnię dostępną pod zabudowę mogą ograniczać takie czynniki, jak linia zabudowy albo minimalne odległości od granicy z sąsiadem czy od ulicy. W niektórych przypadkach należy też zostawić część terenu w postaci biologicznie czynnej. W praktyce oznacza to, że na wielu działkach wybudowanie domu parterowego o większej powierzchni nie będzie po prostu możliwe. Czyli ponownie plus dla piętrowego.
Z kolei w przypadku domów piętrowych konieczne jest zaprojektowanie stropu, który utrzyma kolejną kondygnację (lub choćby poddasze użytkowe). Do tego dochodzą schody, okna w dachu itd. To wszystko generuje wydatki, które mogą pochłonąć sporą część domowego budżetu przeznaczonego pierwotnie na wykończenie całego budynku.
Jednak na korzyść domu parterowego bez wątpienia przemawia pełna integracja wnętrza budynku z najbliższym otoczeniem. Możemy praktycznie z każdego pomieszczenia podziwiać zmieniające się pory roku na zewnątrz. Aby w pełni cieszyć się tym widokiem, warto wybrać projekt domu parterowego z dużymi oknami lub nawet częściowo przeszklonymi ścianami. Taki zabieg dodatkowo doświetli budynek naturalnym światłem.

Zapisz się na NEWSLETTER. Co tydzień najnowsze wiadomości o budowie, remoncie i wykańczaniu wnętrz w Twojej poczcie e-mail:

Więcej o: