Ogrody
Porady
Dziwne plamy na owocach i liściach malin [Porada eksperta]

Dziwne plamy na owocach i liściach malin [Porada eksperta]

dr Wojciech Słomka, specjalista chorób roślin14-07-2025 08:05

Mam problem z malinami 'Polana'. Nie wiem, czy to, co na nich występuje to jedna choroba, w różnych stadiach rozwoju, czy różne przypadłości. Pierwsze to odbarwione, białe cząsteczki na dojrzałej malinie, drugie, to na dojrzałej malinie miękkie wodniste plamy. Taka malina ma smak sfermentowany. Największe nasilenie objawów jest na szczytach pędów, gdzie jest najwięcej słońca. Zofia Kopczyńska

Odbarwienia obejmują część owocu, szypułka i liście są zdrowe.

Odpowiada dr Słomka: Po zdjęciach widzę, że maliny dość dobrze owocują i na pewno smakują wyśmienicie. Za przesłane zdjęcia dziękuję w swoim imieniu, a za maliny podziękuję w imieniu...much!!! Tak, tak. To one są winne całemu zdarzeniu. Opisała Pani problem ze stanem malin w wyczerpujący sposób i dzięki temu można było dość sprawie postawić diagnozę.

Plamy na owocach malin - dużo cukrów

Dojrzewające owoce takie jak maliny, truskawki i niektóre odmiany śliw wytwarzają znaczne ilości cukrów owocowych. W obecnym czasie, kiedy w Polsce panuje prawie tropikalne lato, proces dojrzewania nabrał prędkości. Wraz z przyspieszonym dojrzewaniem, w owocach pojawia się nadmierna ilość tych cukrów, co może wiązać się z kolejnym procesem czyli przemianami w alkohol etylowy przez aktywność drożdży lub organizmów grzybowych. A muchy, w szczególności muszki owocówki na to czekają. Zapach rozkładającego się cukru w alkohol przywabia je do dojrzewających owoców. To taki sam proces jak w domu, kiedy na pozostawionym owocu zaczynają pojawiać się muszki owocówki. Siadają na taki owoc i przystępują do żerowania - zlizują wyciekający odżywczy sok. Reakcja rośliny to spotęgowany i przyspieszony proces fermentacji cukrów (takie owoce w smaku są kwaśne i nie zachęcają do konsumpcji). Tym samym muszek przybywa. Potrafią nawet składać jaja, ale rzadko.

Jak poprawić jakość owoców

Porada na poprawę jakości owoców malin? Jest jedna: często zrywać owoce, konsumując na bieżąco lub przetwarzając je termicznie. Takie owoce nie są trujące i nie są toksyczne, proszę o tym pamiętać. Na rynku nie ma środków ochrony roślin zatrzymujących taki proces. Odstraszanie muszek przy pomocy chemii, też nie jest wskazane ze względu na szybki czas dojrzewania owoców i długi czas karencji środka ochrony roślin. Po prostu...delektujmy się smakami lata. Ponadto...na zdjęciach wypatrzyłem pojedyncze ślady obecności żerowania kwieciaka malinowca. To on wpływa między innymi na pojawianie się małych otworków w liściach, nadgryzionych podstaw kielicha kwiatowego, a w efekcie obecności nie w pełni wykształconych owoców. Wiosną, w momencie związywania się kwiatów proszę maliny opryskać insektycydem, np. Decis 2,5 EC lub Decis Ogród. Objawów szarej pleśni na chwile obecną nie widzę. Może się ona jednak pojawić, kiedy na krzewach będą zbyt długo zalegały nadtrawione owoce przez muszki. Dlatego trzeba usunąć wszystkie zmienione owoce, aby nie dopuścić do ewentualnej infekcji.

🟩Jakie plamy pojawiają się na malinach?

Plamy na malinach mogą mieć różne kształty, kolory i rozmiary. Zazwyczaj występują na liściach, pędach lub bezpośrednio na owocach. Najczęściej spotykane to:

Brunatne plamy z żółtą obwódką – mogą świadczyć o plamistości liści.
Szare, puszyste naloty – charakterystyczne dla szarej pleśni.
Małe, czarne kropeczki – często to zarodniki grzybów, np. antraknozy.
Czerwone lub rdzawobrązowe przebarwienia – objaw rdzy malinowej.
Białe, suche plamy – mogą wskazywać na przymrozki lub poparzenia słoneczne.

Dokładne rozpoznanie typu plamy to pierwszy krok do skutecznego leczenia i ochrony krzewów.

🟩Co powoduje plamy na liściach i owocach malin?

Plamy na malinach najczęściej są skutkiem działania patogenów chorobotwórczych – grzybów, bakterii lub wirusów – ale mogą też być efektem błędów uprawowych lub warunków atmosferycznych. Najczęstsze przyczyny to:

Choroby grzybowe – np. szara pleśń, plamistość liści, antraknoza.
Choroby bakteryjne i wirusowe – rzadsze, ale trudne do zwalczenia.
Przędziorki i inne szkodniki – ich żerowanie zostawia ślady podobne do plam.
Nieodpowiednie stanowisko lub przesadna wilgotność – sprzyjają rozwojowi grzybów.
Uszkodzenia mechaniczne i poparzenia słoneczne – mogą wyglądać jak choroba.
Rozpoznanie źródła problemu pozwala dobrać odpowiedni sposób leczenia – chemiczny lub naturalny.

🟩 Czy plamy na malinach są groźne dla owoców i zdrowia?

Plamy na liściach i owocach malin nie zawsze oznaczają zagrożenie dla zdrowia człowieka, ale mogą wpływać na jakość, trwałość i bezpieczeństwo spożycia owoców. Kluczowe jest rozróżnienie, co wywołuje zmiany – choroby grzybowe, warunki atmosferyczne, czy może szkodniki.

Plamy a jakość owoców

Jeśli plamy występują tylko na liściach, a owoce wyglądają zdrowo – najczęściej nadają się do spożycia.
Owoce z miękkimi, gnijącymi miejscami (np. szara pleśń) nie nadają się do jedzenia, nawet po obróbce termicznej.
Plamy mogą powodować szybsze psucie się owoców i pogorszenie smaku.

Czy owoce z plamami są niebezpieczne dla zdrowia?

Nie każda choroba roślinna jest groźna dla ludzi, ale niektóre grzyby (np. Botrytis cinerea) mogą produkować mykotoksyny.
Spożycie nadpsutych, sfermentowanych owoców może powodować problemy żołądkowe.
Dla osób z alergiami lub obniżoną odpornością – zanieczyszczone owoce mogą być ryzykowne.

Co robić z owocami, na których pojawiły się plamy?

Nie spożywać owoców z widoczną pleśnią lub śluzem – należy je wyrzucić.
Owoce z lekkimi przebarwieniami, ale bez oznak gnicia, można:

dokładnie umyć,
usunąć podejrzane fragmenty,
wykorzystać do przetworów (kompot, dżem), ale tylko jeśli są świeże i jędrne.

Zapobieganie = ochrona zdrowia

Regularna kontrola krzewów, usuwanie porażonych owoców i dbanie o przewiewność plantacji to podstawowe metody ograniczające ryzyko.
Nawożenie, opryski i higiena ogrodu wpływają nie tylko na wygląd roślin, ale i na bezpieczeństwo konsumpcji.

Więcej o: