Ile kosztuje ogrzewanie domu i wody, czyli co zamiast gazu: różne rozwiązania

Co zamiast gazu: jakie źródło ciepła wybrać

Najbardziej ekonomicznym - biorąc pod uwagę cenę instalacji i opłaty - źródłem ciepła w domu jest gaz, a konkretnie nowoczesny kocioł kondensacyjny. Czasem jednak chcemy dodatkowo obniżyć regularne koszty ogrzewania albo w uniezależnić się od jednego surowca, którego ceny są nieprzewidywalne.

Można oczywiście to zrobić - tak na wszelki wypadek... I choć z reguły wiąże się to ze sporymi kosztami i dużym zakresem prac - pokazujemy, jakie są możliwości.

Czym ogrzewać dom i ciepłą wodę użytkową

Wybór i zastosowanie dodatkowego źródła ciepła do ogrzewania domu oraz przygotowania ciepłej wody do mycia to dość trudne zadanie. Nie chodzi bowiem o to, by kupić jakieś proste urządzenie na paliwa stałe i podgrzewacz elektryczny. Problem w tym, by zastosowane rozwiązanie zapewniło nam

- odpowiedni komfort cieplny,

- racjonalny poziom kosztów eksploatacji

- bezpieczeństwo energetyczne.

- dla niektórych (zwłaszcza tych zapracowanych) istotna będzie również informacja o tym, czy działanie dodatkowego urządzenia można w pełni zautomatyzować.

Dla innych ważniejsze mogą być jak najniższe koszty użytkowania, więc świadomie godzą się na pewne niedogodności związane z obsługą, nawet codzienną. Warto również dokładnie ustalić cel naszych działań - czy chcemy jedynie zredukować koszty eksploatacji, czy też dążymy do uniezależnienia się od gazu z sieci.

W obu tych sytuacjach nie ma jednego uniwersalnego rozwiązania. Podejmując decyzję, przyjrzyjmy się zaletom i wadom poszczególnych rozwiązań. Sprawdźmy, z jakimi szacunkowo wydatkami musimy się liczyć, oraz jakie będą orientacyjne koszty eksploatacji danego systemu.

1. Kominek z płaszczem wodnym

4-9 tys. zł netto - cena kominka z płaszczem wodnym. Moc kominka ok. 16 kW, cena bez kosztów obudowy; koszt zależy od wyposażenia wkładu, zastosowanego sterowania i zabezpieczeń)

2 tys. zł rocznie - tyle w sezonie grzewczym zapłacimy za ogrzewanie dobrze ocieplonego domu o powierzchni 150 m2 i wody do mycia. Do tego należy doliczyć koszty przeglądu wkładu oraz komina

Kominek z płaszczem wodnym nie tylko cieszy widokiem żywego ognia, ale też umożliwia ogrzanie całego domu oraz przygotowanie ciepłej wody do mycia. Na rynku znajdziemy urządzenia różniące się mocą, gabarytami oraz sposobem otwierania szyby. Poza tym, doprowadzenie powietrza do spalania oraz umiejscowienie odpływu spalin może być u poszczególnych producentów rozwiązane nieco inaczej.

Kominek z płaszczem wodnym: jaki wkład wybrać?

Inwestycji w kominek z płaszczem wodnym nie należy rozpoczynać od samodzielnego zakupu urządzenia, które najbardziej nam się podoba. Trzeba to skonsultować z fachowcami, którzy będą go podłączać. Zdaniem wielu z nich najlepiej zastosować urządzenie, które spala drewno w izolowanej komorze z wielopunktowym (jak w samochodzie) dopływem powietrza. Ma to związek z tym, że około 74 proc. składników palnych w drewnie to części lotne, które początkowo zostają tylko uwolnione. Potem spaliny powinny zostać dopalone, aby energia cieplna w nich zawarta została maksymalnie wykorzystana. Dzięki temu wkład kominkowy osiągnie wysoką sprawność (nawet 87 proc.), a gorące spaliny oddadzą dużo ciepła do wody krążącej w systemie grzewczym, połączonym z grzejnikami lub ogrzewaniem podłogowym.

Instalacja kominka z płaszczem wodnym

Najczęściej kominek z płaszczem wodnym ustawia się w salonie. Aby jak najprościej włączyć go w istniejący system grzewczy, najlepiej ustawić go jak najbliżej pomieszczenia, gdzie znajduje się kocioł. Poza tym, do odprowadzenia spalin potrzebny jest oddzielny przewód dymowy o odpowiedniej średnicy i wysokości (parametry te podane są w danych technicznych wkładu). Jeśli nie mamy wolnego komina lub jest on za mały bądź za krótki, konieczne będzie postawienie komina na zewnątrz. Oprócz tego należy wykonać kanał nawiewny, doprowadzający powietrze do paleniska. W domu podpiwniczonym można go ukryć pod stropem piwnicy. Natomiast w domu bez piwnic prowadzi się go zwykle wzdłuż jednej ze ścian i po zaizolowaniu wełną mineralną, obudowuje płytą gipsowo-kartonową.

Ważne informacje: parametry kominka z płaszczem wodnym

Kominek z płaszczem wodnym nie może mieć za dużej mocy. Przekazuje bowiem ciepło nie tylko do wody krążącej w instalacji, ale także wypromieniowuje je przez szybę. Wskutek tego w pomieszczeniu będzie za ciepło, a do tego może dojść do zagotowania się wody w rurach i grzejnikach. Aby temu zapobiec, część instalatorów zaleca montaż bufora. Jest to zbiornik, który magazynuje gorącą wodę, aby potem przekazywać ją stopniowo do instalacji. Pojemność bufora powinna wynosić co najmniej 20-30 l na jeden kilowat mocy kominka. Pozwala to na zmagazynowanie energii, jaką kominek dostarcza w trakcie 1-2 godzin palenia. Niektóre wkłady mają już fabrycznie zamontowane dodatkowe systemy zabezpieczeń, takie jak wężownica schładzająca i zawór termiczny.

2. Kocioł na drewno

5-11 tys. zł (netto) - orientacyjne koszty, jakie trzeba ponieść na zakup kotła zgazowującego drewno o mocy od 9 do 20 kW. Na cenę ma wpływ między innymi zastosowane sterowanie

1,8 tys. zł - szacunkowy koszt eksploatacji kotła zgazowującego drewno, który w sezonie grzewczym będzie zapewniał ogrzewanie domu o powierzchni 150 m2 oraz dostarczał ciepłą wodę do mycia

Kocioł na drewno: jaki model wybrać

Najprostszą konstrukcję ma tradycyjny kocioł komorowy (można palić w nim również węglem kamiennym, a nawet miałem). Sprawność spalania drewna w takim urządzeniu jest jednak dość niska - z reguły nie przekracza 50 proc. Dlatego znacznie lepiej wybrać specjalny kocioł zgazowujący drewno (w trakcie procesu spalania powstaje gaz drzewny), który osiąga sprawność dochodzącą nawet do 90 proc.

Uwaga!Kocioł zgazowujący drewno w eksploatacji podobny jest do kominka z płaszczem wodnym. Jedyna różnica jest taka, że kominek można postawić w salonie, a kocioł zgazowujący drewno (zgodnie z prawem budowlanym) należy umieścić w osobnym pomieszczeniu technicznym.

Kocioł na drewno: zakres prac instalacyjnych

Podobnie jak w instalacji grzewczej z kominkiem, spaliny z kotła zgazowującego drewno muszą być odprowadzane przez oddzielny komin. W razie potrzeby można go wymurować z pełnej cegły, albo zastosować gotowe przewody z kształtek ceramicznych. Innym rozwiązaniem jest montaż komina ze stali żaroodpornej. Ponadto, pomieszczenie kotłowni powinno być wyposażone w nawiew o przekroju minimum 200 cm2 oraz wywiew, czyli oddzielny kanał wentylacyjny o przekroju co najmniej 14 x 14 cm.

Kocioł na drewno z buforem

Ze względu na to, że większość kotłów zgazowujących drewno pracuje z przerwami (trzeba je ponownie rozpalić, gdy wygasną) oraz na ograniczone możliwości regulacji ich mocy, większość producentów zaleca podłączenie tych urządzeń do instalacji grzewczej poprzez bufor. Dobór jego pojemności jest analogiczny, jak dla kominka wodnego. Zatem najmniejszy bufor, jaki powinniśmy kupić np. dla kotła o mocy 15 kW, to co najmniej 500-litrowy zbiornik. Trzeba więc w kotłowni zaplanować dla niego odpowiednią ilość miejsca.

3. Kocioł na pelety

6-13 tys. zł (netto) - tyle kosztuje kocioł na pelety o mocy od 7 do 22 kW. Cena zależy między innymi od wielkości pojemnika na paliwo, rodzaju sterowania, oraz palnika i wyposażenia

4 tys. zł - tyle w sezonie grzewczym zapłacimy za ogrzewanie dobrze ocieplonego domu o powierzchni 150 m2 oraz wody do mycia. Przyjęliśmy cenę peletów na poziomie 800 zł za tonę

Jak działa kocioł na pelety?

Pelety to sprasowane odpady drewniane mające postać granulatu. Wsypuje się je do zbiornika, który jest integralną częścią kotła. Stąd w określonej ilości podawane są automatycznie na palenisko. Jeden pełny załadunek zbiornika paliwa - zależnie od jego wielkości, temperatury na zewnątrz - wystarcza na kilka dni palenia. Dzięki temu kocioł na pelety jest wygodniejszy w użytkowaniu niż kominek czy kocioł zgazowujący drewno, zarówno pod względem codziennej obsługi, jak i utrzymania odpowiedniej temperatury w pomieszczeniach.

Uwaga! Jedynie przy silnych mrozach i jednocześnie dużym poborze ciepłej wody może być konieczne codzienne uzupełnianie paliwa. Pelety zwykle kupuje się w 15-, 20- lub 25-kilogramowych workach. Można je też kupować luzem lub w big-bagach ważących tonę. Taniej za pelety zapłacimy latem niż tuż przed sezonem grzewczym. Zawsze trzeba je magazynować w suchym miejscu.

Kocioł na pelety: zakres prac instalacyjnych

Również w tym przypadku zaleca się montaż bufora. Ale dzięki możliwości płynnej regulacji mocy kotła na pelety, wystarczy zastosować zbiornik o pojemności 15-20 l na kilowat mocy urządzenia. Kocioł z automatycznym dozowaniem pelet może być - podobnie jak gazowy kocioł kondensacyjny - zamontowany w układzie grzewczym zabezpieczonym zamkniętym naczyniem wzbiorczym. Trzeba wówczas koniecznie zamontować zawór termiczny lub wężownicę schładzającą, aby nie doszło do przegrzania kotła.

Uważajmy na jakość peletów

Jeśli pelety będą zawierały jakieś domieszki (zmieloną korę, lepiszcza, piasek) spowoduje to powstanie na palniku twardego osadu (nagaru). W efekcie może dojść do uszkodzenia palnika. Oprócz tego warstwa osadu może pojawić się na wymienniku ciepła w kotle. Jeśli nie zostanie w porę usunięta, przyczyni się do spadku sprawności urządzenia.

Uwaga! Niektóre kotły z automatycznym dozowaniem paliwa przystosowane są także do spalania węgla w postaci ekogroszku. Ale wtedy musimy liczyć się z większym brudem i pyłem w kotłowni.

4. Kocioł elektryczny

2-3 tys. zł (netto) - cena kotła elektrycznego o mocy do 8 kW. Do tego należy doliczyć osprzęt hydrauliczny i elektryczny. W zależności od zakresu prac, łączne koszty mogą wynieść 5-10 tys. zł

9 tys. zł - tyle zapłacimy za ogrzewanie domu prądem, przy założeniu, że ma on powierzchnię 150 m2, a cena prądu wynosi 0,60 zł/kWh. Do tego należy jeszcze doliczyć koszty podgrzania wody do mycia

Kocioł elektryczny: jaki model wybrać

Kocioł elektryczny o małej mocy (4-9 kW) może być zasilane prądem jednofazowym, a o większej (do 24 kW) - wymaga prądu trójfazowego. Z reguły jest to kocioł jednofunkcyjny, czyli przystosowany do zasilania instalacji centralnego ogrzewania. Może on również zapewnić nam przygotowanie ciepłej wody do mycia, jeśli zostanie wyposażony w dodatkowy zasobnik c.w.u. oraz zawór przełączający. Innym polecanym rozwiązaniem, jest zastosowanie kotła elektrycznego połączonego z powietrzną pompą ciepła, służącą wyłącznie do przygotowania ciepłej wody. Dzięki temu, szczególnie w okresie od wiosny do jesieni, można obniżyć koszty podgrzewania wody.

Wszystkie dostępne na rynku kotły elektryczne to urządzenia wiszące. Poza tym są nieduże, więc nie ma problemu ze znalezieniem miejsca na ich montaż

Kocioł elektryczny: zakres instalacji

Przeróbka instalacji grzewczej będzie raczej nieduża i wiąże się z montażem takiego osprzętu jak zawory przełączające i termostat zasobnika ciepłej wody. Gdy zdecydujemy się na ogrzewanie domu prądem, wówczas wzrasta zapotrzebowanie na energię elektryczną, a w konsekwencji konieczna będzie modernizacja istniejącej instalacji elektrycznej. To, jakie zmiany będą potrzebne w okablowaniu i w zamontowanych zabezpieczeniach w rozdzielnicy (tablicy), powinniśmy ustalić z doświadczonym elektrykiem.

Trzeba też będzie wystąpić do zakładu energetycznego o zwiększenie przydziału mocy. Zakłady mają też specjalne oferty dla osób planujących ogrzewać dom prądem. Zazwyczaj wybierana jest taryfa dwustrefowa - G12. Wtedy taniej można pobierać prąd nocą (w godzinach 22-6) oraz w ciągu dnia (13-15). Odpowiednio do tej taryfy zostanie zamontowany drugi licznik - dwustrefowy. Chociaż kocioł elektryczny ma bardzo wysoką sprawność, sięgającą nawet 99,4 proc., to ze względu na wysoką cenę prądu nie jest on tani w użytkowaniu. Dlatego jego montaż jako awaryjnego źródła ciepła polecany jest jedynie w domach niedużych i do tego bardzo dobrze ocieplonych.

Jaka powinna być moc kotła elektrycznego

Dobierając moc kotła elektrycznego, nie należy się sugerować wielkością gazowego kotła kondensacyjnego. Z reguły jest on nieco przewymiarowany w stosunku do zapotrzebowania budynku na ciepło. Jednak przy jego odpowiedniej konstrukcji nie ma to większego wpływu na koszty eksploatacji. Inaczej jest z kotłem elektrycznym, gdyż część opłat, jakie będziemy ponosili, zależy od zamówionej mocy. Im jest ona wyższa, tym wyższe opłaty stałe. Dlatego w praktyce dobiera się kocioł o mocy równej zapotrzebowaniu na ciepło.

5. Powietrzna pompa ciepła

30-40 tys. zł (netto) - na takie wydatki należy się przygotować, jeśli panujemy zakup powietrznej pompy ciepła. Do tego dojdą koszty montażu wahające się (zależnie od modelu) od 3 do 6 tys. zł

3,5 tys. zł - tyle zapłacimy za użytkowanie powietrznej pompy ciepła typu split wykorzystywanej zarówno do ogrzewania domu o powierzchni 150 m2, jak i przygotowania ciepłej wody

Powietrzna pompa ciepła: odnawialne źródła energii

Powietrzna pompa ciepła zalicza się do odnawialnych (ekologicznych) źródeł ciepła. Do ogrzewania domu i wody wykorzystuje energię cieplną, którą czerpie z otaczającego nas powietrza. Ale do działania pompy ciepła powietrznej potrzebny jest jeszcze prąd (do napędu sprężarki). Jednak koszty jej eksploatacji nie będą wysokie, gdyż na 1 kWh zużytego prądu pobiera ona z otoczenia nawet 2-3 kWh "darmowego" ciepła. Zatem sprawność powietrznej pompy ciepła jest bardzo wysoka. Niestety, parametr ten i powiązana z nią moc ulega znacznym wahaniom w ciągu roku, gdyż zależy od temperatury powietrza zewnętrznego. Gdy ona spada, sprawność i moc pompy ciepła obniżają się.

Uwaga! Większość powietrznych pomp ciepła wyposażona jest już fabrycznie w automatykę pogodową, więc ich działanie jest w pełni bezobsługowe.

Powietrzna pompa ciepła: zakres prac instalacyjnych

Aby zamontować powietrzną pompę ciepła, trzeba wcześniej na zewnątrz wykonać fundament lub zawiesić na ścianie odpowiednie wsporniki, na których zostanie umieszczona jednostka zewnętrzna urządzenia. W trakcie pracy doprowadza ona do skraplania wilgoci z powietrza. Skropliny te wymagają ciągłego odprowadzania. Można do tego wykorzystać instalację drenażową; jeśli wokół domu mamy grunt przepuszczalny, wystarczy zakopać w ziemi rurę, którą skropliny będą spływały i wsiąkały w warstwę żwiru. Podczas srogich mrozów zaleca się sprawdzać co jakiś czas, czy pod jednostką zewnętrzną pompy ciepła nie powstała zbyt gruba warstwa lodu, która czasami może doprowadzić do jej uszkodzenia.

Jednostkę zewnętrzną łączy się z modułem wewnętrznym za pomocą rur (nie powinny być zbyt długie, aby nie powiększać strat ciepła do otoczenia), a następnie z instalacją grzewczą.

Pompa ciepła a ochrona przed hałasem

Powietrzne pompy ciepła podczas działania w różnym stopniu hałasują. Niektóre pracują tak cicho jak nowoczesna domowa lodówka, co oznacza hałas na poziomie 40 dB. W innych urządzeniach hałas osiąga poziom dochodzący do 60 dB.

Z tego względu głośniejsze jednostki zewnętrzne zaleca się montować z dala od okien sypialni. Na sprawność powietrznej pompy ciepła ma wpływ również temperatura, jaką urządzenie musi utrzymywać w instalacji grzewczej. Dlatego najlepiej łączyć ją z ogrzewaniem płaszczyznowym (zwykle ogrzewaniem podłogowym).

6. Gruntowa pompa ciepła

50-70 tys. zł (netto) - szacunkowy koszt zakupu i montażu gruntowej pompy ciepła o mocy około 10 kW oraz wykonania dolnego źródła w postaci 2 odwiertów o głębokości dochodzącej do 100 m

2,6 tys. zł - tyle zapłacimy za ogrzanie domu o powierzchni 150 m2 oraz przygotowanie ciepłej wody. Koszty eksploatacyjne możemy ograniczyć, gdy prąd będziemy rozliczać według drugiej taryfy

Gruntowa pompa ciepła: duży koszt na start

Pod względem nakładów, jakie należy ponieść, gdy już mieszkamy w domu, montaż gruntowej pompy ciepła to najdroższe rozwiązanie. Do ceny urządzenia należy bowiem doliczyć jeszcze koszt wykonania dolnego źródła, czyli instalacji czerpiącej ciepło z gruntu. Poza tym należy liczyć się z tym, że podczas wykonywania tych prac ziemnych zniszczymy część ogrodu.

Jednak warto też wiedzieć o tym, że stosując gruntową pompę ciepła w połączeniu z wodnym ogrzewaniem podłogowym, możemy latem wykorzystać ten system do chłodzenia budynku. Jest to więc znacznie tańsza opcja niż montaż klimatyzacji. Wynika to stąd, że działają wtedy tylko pompy obiegowe o małej mocy (150 W), a moc klimatyzatora to nawet 1,5 kW.

Na rynku dostępne są powietrzne pompy monoblokowe w wersji zewnętrznej lub wewnętrznej oraz typu split. Gruntowa pompa ciepła nie wymaga specjalistycznego pomieszczenia do montażu. Z powodzeniem można ją ustawić na przykład w pralni.

Gruntowa pompa ciepła: zakres prac instalacyjnych

W kotłowni lub pomieszczeniu technicznym musimy znaleźć miejsce na gruntową pompę ciepła, ewentualnie też na zbiornik buforowy i osobny zasobnik ciepłej wody. Może to być jednak tylko jedno urządzenie (wygląda jak szafa), które zawiera wszystkie elementy niezbędne do zasilania instalacji grzewczej, przygotowania ciepłej wody i chłodzenia budynku.

Trudniejszy etap prac jest do wykonania na zewnątrz domu. Tutaj wierci się z reguły od jednego do 3-4 odwiertów (sond gruntowych) o głębokości nieprzekraczającej najczęściej 100 m, do których wprowadzane są przewody z tworzywa sztucznego wypełnione niezamarzającym płynem (glikolem). Następnie rury z poszczególnych sond łączy się z kolektorem zbiorczym i doprowadza do pompy ciepła. Można też zamiast kilku otworów w różnych miejscach działki, wykonać kilka w tym samym miejscu, ale pod pewnym kątem. Dzięki temu czerpiemy energię cieplną ze znacznego obszaru, mimo że odwierty rozpoczynają się w tym samym miejscu.

Innym rozwiązaniem, stosowanym na działce o dużej powierzchni, jest poziome układanie rur do pozyskiwania energii z niewielkich głębokości.

Nie warto oszczędzać na odwiertach przy instalacji pompy ciepła

Aby instalacja dolnego źródła była efektywna i niezawodna, nie wolno robić żadnych nierozsądnych oszczędności, na przykład ułożyć kolektora poziomego na mniejszej niż to jest przewidziane powierzchni czy wykonać płytszych odwiertów, bądź mniejszą ich liczbę. Gdy zdecydujemy się na wykonanie odwiertów, należy dodatkowo przygotować odpowiednią dokumentację i zgłosić zamiar ich wykonania w powiatowym wydziale ochrony środowiska co najmniej 30 dni przed rozpoczęciem prac.

7. Grzejniki elektryczne

6-10 tys. zł (netto) - to orientacyjny koszt zakupu i montażu grzejników elektrycznych oraz przebudowy instalacji elektrycznej

9 tys. zł - tyle w sezonie zapłacimy za ogrzewanie domu prądem o powierzchni 150 m2 (bez kosztów ciepłej wody)

Jakie grzejniki elektryczne wybrać?

Grzejniki elektryczne to miejscowe źródła ciepła montowane osobno w każdym pomieszczeniu. Wyposażone są w termostat cyfrowy z możliwością sterowania. Do wyboru są grzejniki konwektorowe oraz promieniujące. Pierwsze oddają ciepło bezpośrednio do powietrza, które krąży w pomieszczeniu. Natomiast przy zastosowaniu grzejników promieniujących - najpierw nagrzewają się ściany, stropy, a dopiero od nich powietrze.

Zanim zdecydujemy się na takie rozwiązanie, musimy skonsultować z elektrykiem wymagany zakres modernizacji instalacji elektrycznej. Zwykle konieczne jest poprowadzenie przewodów o odpowiednim przekroju żył (na przykład 2,5 mm2) oraz przebudowa instalacji zasilającej budynek. Oprócz tego trzeba będzie w zakładzie energetycznym zamówić wyższy przydział mocy.

Jak podgrzewać ciepłą wodę użytkową

W tak ogrzewanym domu do przygotowania ciepłej wody można zastosować elektryczny podgrzewacz pojemnościowy lub podgrzewacze przepływowe (na przykład jeden w łazience, a drugi w kuchni). Bardziej polecaną opcją, ze względu na koszty eksploatacji (nawet 3 razy mniejsze), jest montaż powietrznej pompy ciepła do c.w.u.

Ogrzewanie domu: co się najbardziej opłaca?

Ogrzewanie domu: co jest najlepszą alternatywą dla gazu

Trudno znaleźć najlepszą alternatywę dla gazu, gdyż nie wiadomo jak będą kształtować się ceny różnych paliw. Gdyby wziąć pod uwagę jedynie koszty eksploatacji, najtaniej jest ogrzewać dom drewnem. Ale jeśli spędzamy większość czasu poza domem i jesteśmy przyzwyczajeni do bezobsługowych urządzeń, to rozwiązanie nie będzie dla nas satysfakcjonujące. Biorąc to pod uwagę, warto się przyjrzeć pompie ciepła (choć należy przygotować się na wysokie nakłady inwestycyjne). Inny wariant to montaż kotła lub grzejników zasilanych prądem. Ale tu opłaty za energię znacznie przewyższą rachunki za gaz.