Rekuperacja w zamieszkałym domu. System wentylacji centralnej i decentralnej

Wentylacja grawitacyjna – punkt wyjścia

Wentylacja grawitacyjna to system wymiany powietrza oparty na naturalnym przepływie wynikającym z różnicy temperatur, a co za tym idzie gęstości powietrza i jego ciśnienia między wnętrzem budynku a otoczeniem zewnętrznym. W tradycyjnych domach, szczególnie tych starszych, jest to dominujący układ wentylacji, który działa na zasadzie nawiewników w oknach w pomieszczeniach czystych, takich jak salon, sypialnie i kominów wentylacyjnych rozmieszczonych w pomieszczeniach tzw. brudnych, takich jak kuchnia, łazienka i toaleta. Wentylacja grawitacyjna ma jednak swoje ograniczenia, zwłaszcza jeśli chodzi o efektywność energetyczną i komfort użytkowania.

Jak działa?

Jak wspomniałem, wentylacja grawitacyjna działa na zasadzie różnicy gęstości powietrza wynikającej z jego temperatury. W chłodniejszych miesiącach powietrze wewnątrz budynku jest cieplejsze i lżejsze od powietrza zewnętrznego, co powoduje jego unoszenie się w górę i wydostawanie przez kominy wentylacyjne. Świeże, chłodniejsze powietrze z zewnątrz napływa do budynku przez nieszczelności, drzwi lub specjalnie zamontowane nawiewniki.

Dlaczego warto ją zastąpić?

W wentylacji grawitacyjnej powietrze ciepłe, które wydostaje się na zewnątrz, jest pozbawione jakiegokolwiek odzysku energii. Efektem tego jest ciągła utrata ciepła z wnętrza budynku, co powoduje wzrost kosztów ogrzewania. Przyjrzyjmy się bliżej, dlaczego jest to nieekonomiczne i niekomfortowe.

Brak kontroli nad intensywnością wymiany powietrza. Wentylacja grawitacyjna działa niezależnie od zapotrzebowania na wymianę powietrza, co może prowadzić do nadmiernej wentylacji i jeszcze większych strat ciepła, zwłaszcza przy silnych wiatrach czy dużej różnicy temperatury między wnętrzem a otoczeniem. W efekcie ciepłe powietrze jest intensywnie wyciągane na zewnątrz przez komin, powodując znaczne straty energii cieplnej.

Wyższe koszty ogrzewania. Im większe straty ciepła przez wentylację grawitacyjną, tym więcej energii potrzeba do ogrzania budynku. W praktyce oznacza to wyższe rachunki za ogrzewanie w sezonie zimowym. W skali roku może to prowadzić do znaczących strat finansowych, zwłaszcza w starszych budynkach o dużej powierzchni i słabej izolacji.

Brak odzysku ciepła. W przeciwieństwie do systemów wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła, gdzie energia jest odzyskiwana z powietrza wywiewanego i przekazywana do powietrza nawiewanego, w wentylacji grawitacyjnej ciepło jest tracone bezpowrotnie. Natomiast rekuperacja może odzyskać nawet 85-95% ciepła z powietrza wywiewanego, co znacząco zmniejsza zapotrzebowanie na energię zużywaną na ogrzewanie w porównaniu z wentylacją grawitacyjną.

Wpływ warunków atmosferycznych. Wentylacja grawitacyjna jest wrażliwa na warunki atmosferyczne – w ciepłe dni, gdy różnica temperatury jest mała, system praktycznie przestaje pracować, co prowadzi do braku wymiany powietrza. Zimą, podczas mroźnych dni, wymiana powietrza może być natomiast zbyt intensywna, powodując nadmierne wychładzanie wnętrza i zwiększenie kosztów ogrzewania.

Potrzeba dodatkowego źródła ciepła. W budynkach z wentylacją grawitacyjną, zwłaszcza w tych budowanych wiele lat temu, często stosuje się dodatkowe źródła ogrzewania, takie jak grzejniki elektryczne czy kominki, aby szybko ogrzać wnętrze po intensywnym wychłodzeniu. Jest to nieefektywne rozwiązanie, które dodatkowo podnosi koszty eksploatacyjne budynku.

Biorąc pod uwagę wymienione wcześniej argumenty, wydaje się zrozumiałym, że w momencie termomodernizacji budynków zastąpienie wentylacji grawitacyjnej systemem rekuperacji to zdecydowanie korzystna opcja, która może przynieść znaczne oszczędności w dłuższym okresie i poprawić komfort cieplny mieszkańców.

Dobry projekt – pierwszy krok

Po podjęciu decyzji o zamianie wentylacji grawitacyjnej na mechaniczną powinniśmy porozmawiać z dobrym projektantem wentylacji. Specjalista, opierając się na swojej wiedzy i doświadczeniu, podpowie nam, czy w domu mamy warunki techniczne (dotyczy to m.in. wysokości pomieszczeń, miejsca na umieszczenie czerpni i wyrzutni oraz miejsca na rozłożenie kanałów wentylacyjnych), aby zamontować wentylację centralną, czy pozostaje nam decentralna. Przygotuje także bilans powietrza i wszystkie niezbędne obliczenia oraz opracuje projekt.

Wentylacja centralna z odzyskiem ciepła

Rekuperator – serce systemu

To główny element systemu wentylacji centralnej, który wymaga odpowiedniego umiejscowienia w domu, szczególnie w budynku już zamieszkałym. Montaż rekuperatora powinien być przemyślany pod kątem dostępności do urządzenia, łatwości konserwacji, minimalizacji hałasu oraz efektywnego przepływu powietrza.

Zacznijmy jednak od początku. Rekuperator, czyli centrala wentylacyjna z odzyskiem ciepła, to urządzenie wyposażone w wymiennik ciepła, który umożliwia przekazywanie ciepła z powietrza wywiewanego do nawiewanego, przy jednoczesnym braku lub minimalnym (do 2,5%) podmieszaniu strumieni powietrza.

Najważniejsze elementy rekuperatora w dużym skrócie to:

Wymiennik ciepła – najważniejszy element rekuperatora wykonany najczęściej z aluminium lub tworzywa sztucznego. Wyróżniamy cztery dominujące na rynku typy wymienników: przeciwprądowe, przeciwprądowe entalpiczne, obrotowe, obrotowe II generacji sorpcyjne-entalpiczne. To temat na osobny artykuł, więc tutaj na tym zakończę.

Wentylatory – rekuperator wyposażony jest w dwa wentylatory, które zapewniają równomierny przepływ powietrza: jeden do wyciągania powietrza z budynku, drugi do nawiewu świeżego. Wysokiej jakości wentylatory EC (elektronicznie komutowane) są energooszczędne i ciche.

Filtry powietrza – element obowiązkowy każdej centrali. Wychwytują zanieczyszczenia z powietrza zewnętrznego i wywiewanego. Mogą mieć różne klasy skuteczności (od podstawowych klasy G4, na filtrach dokładnych F7 i F9 kończąc). To ich jakość i klasa wpływa bezpośrednio na zdrowie domowników i czystość wymiennika.

Sterowanie i automatyka – nowoczesne rekuperatory z wysokiej półki dają pełne możliwości regulacji i ustawiania parametrów ich pracy. Webserwer, wi-fi, sterowanie przez aplikację na smartfonie to już w nich standard. Harmonogram pozwala na programowanie pracy urządzenia, dostosowując ją do cyklu dnia mieszkańców.

Gdzie umieścić rekuperator?

W domach jednorodzinnych najczęściej centralę wentylacyjną montuje się na nieużytkowym, ale ocieplonym poddaszu, w piwnicy, garażu lub w specjalnie wydzielonym pomieszczeniu technicznym bądź w kotłowni. Ważne jest, aby lokalizacja zapewniała swobodny dostęp do urządzenia dla serwisu i konserwacji, a także aby nie były to miejsca sąsiadujące bezpośrednio z sypialniami dla zapewnienia komfortu akustycznego.

Poddasze – to wygodne miejsce na instalację, szczególnie w domach z niewykorzystywanym poddaszem. Jeśli mamy dom parterowy, to w zasadzie posiadanie poddasza rozwiązuje nam temat – wówczas rekuperator oraz kanały wentylacyjne mogą być zamontowane na poziomie poddasza bez ingerencji w wysokość pomieszczeń. Trzeba jednak stanowczo podkreślić – aby rekuperator mógł dobrze pracować – musi być to poddasze ocieplone. Zawsze też przed wyborem konkretnego urządzenia sprawdźmy, czy nadaje się ono w ogóle do montażu w nieogrzewanym pomieszczeniu. Bardzo ważne – wręcz kluczowe będzie tutaj odpowiednie zaizolowanie także kanałów wentylacyjnych.
Piwnica – również nadaje się na lokalizację centrali wentylacyjnej, ale i tutaj trzeba zadbać o odpowiednie zaizolowanie przewodów wentylacyjnych na drodze do pomieszczeń mieszkalnych, szczególnie jeśli piwnica nie jest ogrzewana. Problemem może też być zbyt wysoka wilgotność w pomieszczeniu – sprawdźmy, czy wybrane przez nas urządzenie może pracować w takich warunkach.
Pomieszczenie techniczne – w nowoczesnych domach często wydziela się specjalne tego typu pomieszczenie, które przeznacza się do montażu systemów grzewczych, wentylacyjnych i klimatyzacyjnych. Jeśli dostępna jest taka przestrzeń, jest to optymalne miejsce na instalację centrali wentylacyjnej.
Garaż – jeśli nasz dom jest wyposażony w garaż, podobnie jak pomieszczenie techniczne, może to być bardzo dobre miejsce na montaż rekuperatora. Z reguły są to pomieszczenia suche i dość ciepłe, co przekłada się na niezawodną pracę urządzenia.

Rekuperator powinien być zamontowany tak, aby był łatwy dostęp do wymiennika ciepła, wentylatorów oraz filtrów. Jeśli planowany jest montaż centrali wentylacyjnej na podłodze poddasza lub na ścianie, należy zadbać o wyciszenie urządzenia poprzez zastosowanie mat antywibracyjnych, które zminimalizują przenoszenie drgań na konstrukcję budynku.

Prowadzenie przewodów wentylacyjnych

Instalacja kanałów wentylacyjnych jest najbardziej wymagającym etapem montażu wentylacji centralnej w istniejącym, zamieszkałym domu.
W zależności od układu i liczby kondygnacji w budynku, przewody mogą być prowadzone na poddaszu, w sufitach podwieszanych lub wzdłuż ścian.

Rodzaje przewodów i ich izolacja

Przewody stalowe typu spiro

Są trwałe i odporne na uszkodzenia mechaniczne, a dodatkowo łatwo się je izoluje. Są jednak cięższe i bardziej wymagające w montażu niż przewody elastyczne czy z tworzyw sztucznych. Stosujemy je zawsze jako piony pomiędzy kondygnacjami oraz jako kanały główne – do czerpni i wyrzutni oraz skrzynek rozdzielaczowych.

Przewody elastyczne izolowane

Stosowane jako piony oraz jako kanały główne. Są lżejsze od stalowych i znacznie prostsze w montażu, ale zdecydowanie mniej odporne na uszkodzenia, powodujące znacznie wyższe opory powietrza. Dodatkowo na przestrzeni lat nie będzie żadnej możliwości ich wyczyszczenia, jeśli zajdzie taka potrzeba. Ogólnie zalecam, aby używać ich wyłącznie w ostateczności i tylko tam, gdzie faktycznie ich elastyczność może być jedynym sposobem na przeprowadzenie kanału w trudno dostępnych miejscach.

Przewody z tworzyw sztucznych

Stosowane jako kanały rozprowadzające powietrze po pomieszczeniach. Są elastyczne i łatwe w montażu. Warto zwrócić uwagę, aby miały powłokę antybakteryjną i antygrzybiczną, dzięki której zachowamy wysoką higieniczność naszej instalacji.

Dom parterowy – prowadzenie przewodów na poddaszu

W domach z nieużytkowym poddaszem przewody prowadzi się na stropie w warstwie izolacji, a potem przykrywa kolejną warstwą. Dla poddasza ocieplonego należy zastosować minimum 20 cm izolacji w postaci styropianu nad kanałami (licząc od poziomu kanałów, a nie od stropu). Pamiętajmy, aby nie robić izolacji pomiędzy samym stropem a kanałami – spowoduje to odcięcie ich od tzw. ciepłej strefy.

Prowadzenie przewodów w budynkach piętrowych

W domach piętrowych konieczne jest wykonanie pionowych kanałów przechodzących przez stropy. Tak jak wcześniej pisałem, polecam, by były to kanały typu spiro. Jako izolację stosujemy wełnę kamienną lub szklaną.
Jeśli przekroje na to pozwalają, często do prowadzenia tych przewodów wykorzystuje się piony techniczne lub stare kanały i kominy wentylacyjne. Przewody rozprowadzające powietrze do poszczególnych pomieszczeń dla piętra wykonujemy na poddaszu.

Większym problemem jest zasilenie parteru. Tutaj mamy kilka opcji do wyboru:

• Możemy rozprowadzić instalację pod sufitem, maskując całość sufitem podwieszanym.
• Poprowadzić kanały po podłodze piętra.
• Rozprowadzić przewody po ścianach, a następnie zamaskować je płytą g-k.
• Najpopularniejsza średnica kanałów z tworzywa to 75 mm. Jeśli mamy ograniczoną wysokość pomieszczeń, lepszym rozwiązaniem będą kanały płaskie o wysokości 52 mm.

Czerpnia i wyrzutnia powietrza

Montaż czerpni i wyrzutni powietrza to istotny element instalacji centralnej wentylacji, wpływający na efektywność systemu oraz jakość powietrza wewnętrznego.

Czerpnia powietrza

Zaleca się jej montaż na elewacji domu (w ostateczności na dachu) na ścianie, która nie jest skierowana bezpośrednio na miejsca mogące być źródłem zanieczyszczeń, takie jak parkingi, kosze na śmieci czy drogi. Umieszczenie czerpni od strony wschodniej lub północnej lub w zacienionym miejscu pozwala uniknąć nagrzewania powietrza latem. W przypadku montażu czerpni na ścianie warto zamontować modele mające osłonę chroniącą przed opadami i zanieczyszczeniami, daszek oraz okapnik.

Wyrzutnia powietrza

Wyrzutnia powinna być oddalona od czerpni co najmniej o 1,5 m oraz co najmniej 3 m od okien. Najczęściej montuje się ją na elewacji lub w ostateczności na dachu budynku. Wyrzutnia również powinna być wyposażona w osłonę i okapnik. Dobrym rozwiązaniem są tzw. czerpnie i wyrzutnie trapezowe – coraz bardziej u nas popularne.

Akustyka systemu centralnego

Izolacja kanałów wentylacyjnych w systemach centralnych jest niezbędna zarówno do ograniczenia strat ciepła, jak również do zapewnienia odpowiedniej akustyki instalacji. Niezależnie, czy dom jest nowy, czy zamieszkały, szczególnie ważne jest ograniczenie hałasu, aby system wentylacji nie zakłócał komfortu użytkowania.

Dodatkowo możemy zastosować:

Tłumiki akustyczne

Mają za zadanie ograniczać hałas generowany przez przepływ powietrza oraz pracę wentylatorów w rekuperatorze. Na rynku dostępne są tłumiki sztywne i elastyczne. Sztywne mają lepsze parametry tłumiące, natomiast elastyczne zapewniają większe możliwości montażu w ciasnych miejscach. Tłumiki mogą być montowane bezpośrednio w króćcach rekuperatora, jak też na przewodach wentylacyjnych.

Maty antywibracyjne

Rekuperator powinien być postawiony lub powieszony na ścianie na podkładkach lub matach antywibracyjnych. Dzięki temu drgania wywołane pracą urządzenia nie będą przenosić się na strukturę budynku, co znacząco zredukuje hałas.

Koszty i logistyka montażu

Instalacja wentylacji centralnej w zamieszkałym domu może być dość kosztowna, zwłaszcza gdy wymaga wykonania dodatkowych rozbiórek, przerabiania ścian czy ingerencji poprzez przepusty w starych stropach. Koszt instalacji może być zredukowany przez staranne planowanie trasy kanałów i optymalne wykorzystanie dostępnych przestrzeni.

Czas realizacji instalacji może wynosić od kilku dni do kilku tygodni, w zależności od wielkości domu i liczby kondygnacji. Przed rozpoczęciem prac warto przeanalizować harmonogram, aby zminimalizować zakłócenia dla mieszkańców.

System centralnej wentylacji w zamieszkałym domu – podsumowanie

Montaż centralnej wentylacji mechanicznej w domu już zamieszkałym wiąże się z dodatkowymi wyzwaniami, które różnią się od instalacji w nowo budowanych obiektach. Wymaga to precyzyjnego planowania oraz stosowania technik, które minimalizują ingerencję w strukturę budynku.

Planowanie trasy kanałów wentylacyjnych

W zamieszkałych domach kluczowe jest zaplanowanie trasy kanałów w sposób, który zminimalizuje liczbę przeróbek budowlanych. Należy również uwzględnić estetykę instalacji wszędzie tam, gdzie kanały będą widoczne.

Instalacja w budynkach piętrowych

W domach piętrowych konieczne jest przeprowadzenie kanałów przez stropy, co często wymaga wykonywania nowych przepustów. Pamiętajmy, aby prowadząc kanały przez przepusty, również je zaizolować w samych przejściach, tak aby zapobiec ewentualnemu wykropleniu kondensatu.

Minimalizacja ingerencji w przestrzeń mieszkalną

Warto wykorzystać wszelkie dostępne miejsca, np. strychy, piwnice czy przestrzeń między sufitami podwieszanymi a stropem.

Wentylacja decentralna z odzyskiem ciepła

Wszędzie tam, gdzie warunki techniczne budynku sprawią, że zamontowanie wentylacji centralnej będzie niemożliwe lub okaże się, że koszty tego przedsięwzięcia przekraczają nasze możliwości, możemy skorzystać z drugiej opcji, jaką jest wentylacja mechaniczna z odzyskiem ciepła decentralna, czyli zastosować rekuperatory ścienne. Warto podkreślić to, że ten rodzaj wentylacji nigdy nie zastąpi centralnego, ale i tak w odniesieniu do wentylacji grawitacyjnej będzie to znacznie lepsze rozwiązanie.

Zasada działania rekuperatorów ściennych

Rekuperatory ścienne są niezależnymi jednostkami montowanymi bezpośrednio w ścianie zewnętrznej, co eliminuje konieczność instalacji kanałów wentylacyjnych.
Rekuperator ścienny pracuje w dwóch naprzemiennych cyklach:

1. wywiewu – urządzenie wyciąga ciepłe, zużyte powietrze z wnętrza pomieszczenia, które przepływa przez ceramiczny wymiennik ciepła, oddając mu swoją energię termiczną;
2. nawiewu – po nagrzaniu wymiennika rekuperator zmienia kierunek przepływu i wprowadza świeże powietrze z zewnątrz. Powietrze to przechodząc przez nagrzany wymiennik, odbiera zgromadzone ciepło, zanim trafi do pomieszczenia.

Wymiennik ciepła w rekuperatorze ściennym

Centralnym elementem rekuperatora ściennego jest ceramiczny wymiennik ciepła o strukturze plastra miodu, który charakteryzuje się dużą powierzchnią wymiany ciepła i zdolnością do akumulacji energii termicznej. Podczas cyklu wywiewu wymiennik przyjmuje ciepło z powietrza usuwanego z pomieszczenia. W cyklu nawiewu zgromadzona energia jest przekazywana do świeżego powietrza zewnętrznego, co pozwala na odzysk nawet do 90% ciepła.

Filtracja powietrza

Rekuperatory ścienne są wyposażone w filtry powietrza, które oczyszczają zarówno powietrze nawiewane, jak i wywiewane, eliminując zanieczyszczenia, pyłki oraz kurz. Pamiętać jednak należy, że powierzchnia filtracji jest stosunkowo mała, co negatywnie odbija się na jej skuteczności. Regularna wymiana lub czyszczenie filtrów jest kluczowe dla utrzymania wysokiej jakości powietrza wewnętrznego oraz efektywności działania urządzenia.

Sterowanie i synchronizacja

W celu zapewnienia ciągłej i efektywnej wentylacji rekuperatory ścienne często pracują w parach lub grupach, gdzie jedna jednostka pracuje w trybie nawiewu, a druga w trybie wywiewu. Sterowanie może odbywać się za pomocą przeznaczonych do tego celu paneli, pilotów zdalnego sterowania lub aplikacji mobilnych, umożliwiając dostosowanie intensywności wentylacji do aktualnych potrzeb użytkowników. Nowoczesne jednostki często wyposażone są w czujniki CO₂ oraz wilgotności, które automatycznie regulują intensywność wymiany powietrza. Dzięki temu system może pracować efektywnie, dostosowując parametry do warunków w pomieszczeniach.

Wybór rekuperatorów ściennych – ważne kwestie

• Wydajność – wydajność jednostki decentralnej powinna być dostosowana do powierzchni pomieszczenia i ilości osób. Przykładowo dla salonu mającego 30 m², w którym przebywają zazwyczaj 4 osoby, powinno to być ok. 100 m³/h.
  Poziom hałasu – zwłaszcza w sypialniach warto wybierać modele generujące hałas poniżej 25 dB(A).
  Efektywność energetyczna – im wyższa sprawność wymiennika, tym większy odzysk ciepła. Sprawność nowoczesnych jednostek wynosi nawet do 90%.

Zalety systemu decentralnego

System decentralny ma kilka istotnych zalet. Zalicza się do nich:

• łatwość montażu – rekuperatory ścienne wymagają jedynie wykonania otworu w ścianie, co w zamieszkałym domu jest znacznie mniej inwazyjne niż montaż kanałów wentylacyjnych;
• niskie koszty instalacji – brak konieczności instalacji centralnej jednostki i rozbudowanego systemu kanałów;
• elastyczność – umożliwia wentylację wybranych pomieszczeń, dzięki czemu system można dostosować do konkretnych potrzeb mieszkańców.

Ograniczenia systemu decentralnego

System decentralny, oparty na rekuperatorach ściennych, jest często preferowany w modernizacji pojedynczych pomieszczeń, ze względu na prostotę montażu i niższe koszty instalacji. W przypadku całego domu zawsze w odniesieniu do wentylacji centralnej będzie to tzw. drugi wybór. Przed podjęciem decyzji zwróćmy uwagę na następujące kwestie:

• system działa lokalnie. Oznacza to, że każda jednostka ścienna obsługuje jedynie jedno pomieszczenie lub ograniczoną przestrzeń. W większych domach lub gdy planuje się wentylację wielu pomieszczeń, instalacja znacznej liczby jednostek może być kosztowna i mało efektywna. Ponadto w dużych budynkach, gdzie równomierna wymiana powietrza jest kluczowa, system decentralny może być niewystarczający, ponieważ brak połączenia kanałami sprawia, że nie ma pełnej kontroli nad cyrkulacją powietrza w całym budynku;
• potrzeba instalacji wielu jednostek. W domach o wielu pomieszczeniach system decentralny może wymagać montażu kilku lub nawet kilkunastu rekuperatorów ściennych, co podnosi koszt instalacji oraz zwiększa zużycie energii. Każda jednostka wymaga również oddzielnego otworu w ścianie zewnętrznej, co może wpływać na izolację termiczną budynku i wymaga dodatkowych prac murarskich;
• hałas pracy urządzeń. Rekuperatory ścienne, zwłaszcza starsze modele, mogą generować zdecydowanie wyższy poziom hałasu niż centralne systemy wentylacyjne. Hałas ten może być szczególnie odczuwalny w sypialniach, co obniża komfort użytkowania. Nowoczesne modele są wyposażone w mechanizmy redukcji hałasu, ale nadal nie zawsze są wystarczająco ciche. Oczywiście jest to kwestia bardzo subiektywna, natomiast przed zamontowaniem tego systemu tam, gdzie szczególnie ważna jest cisza – czyli zwykle w sypialniach – warto sprawdzić np. u znajomych, rodziny, czy ich praca nam nie przeszkadza;
• brak pełnej kontroli nad klimatem wewnętrznym. Systemy decentralne nie oferują tak precyzyjnej kontroli nad cyrkulacją powietrza, jego wydatkiem oraz temperaturą, jak systemy centralne. Jeśli zostanie zamontowanych kilka jednostek ściennych w różnych pomieszczeniach, mogą pojawić się różnice w jakości powietrza i poziomie wilgotności pomiędzy pokojami. W centralnym systemie wentylacji, powietrze jest dostarczane i odprowadzane w sposób skoordynowany, co zapewnia równomierną jakość powietrza we wszystkich pomieszczeniach;
• wymagania konserwacyjne. Każda jednostka ścienna wymaga regularnej konserwacji, w tym wymiany filtrów i czyszczenia wymiennika ciepła. Zatem mając w domu wiele jednostek, prace konserwacyjne mogą być czasochłonne i kosztowne. W systemie centralnym konserwacja jest bardziej skoncentrowana i wymaga obsługi jednej centrali, co ułatwia utrzymanie systemu w sprawności;
• estetyka instalacji. Każdy rekuperator ścienny wymaga wykonania otworu w ścianie zewnętrznej, co może wpływać na wygląd elewacji budynku. W przypadku dużej liczby jednostek, zwłaszcza w widocznych miejscach, estetyka budynku może zostać naruszona. System centralny jest bardziej dyskretny, gdyż główne elementy instalacji znajdują się wewnątrz budynku, a jedynie czerpnia i wyrzutnia powietrza są widoczne na elewacji lub dachu;
• ograniczona sprawność energetyczna. W systemie decentralnym wentylacji rekuperatory ścienne mogą mieć niższą sprawność odzysku ciepła niż centralne systemy wentylacyjne z wymiennikami przeciwprądowymi. W szczególności starsze modele rekuperatorów ściennych charakteryzują się sprawnością rzędu 60-80%, podczas gdy nowoczesne wymienniki ciepła w systemach centralnych osiągają sprawność nawet do 95%. Mniejsza sprawność oznacza większe straty ciepła i wyższe koszty eksploatacji, co w dłuższym okresie może generować wyższe rachunki za energię elektryczną.

Do decyzji inwestora

Wybór odpowiedniego systemu wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła w nowym domu zależy w dużej mierze od specyficznych potrzeb użytkowników. Natomiast w domu modernizowanym niestety znacznie ważniejsze będą układ i możliwości techniczne naszego budynku oraz dostępne fundusze. System centralny z rekuperatorem oferuje zdecydowanie wyższy komfort, poziom kontroli, efektywność energetyczną oraz możliwość pełnego zarządzania klimatem wewnętrznym, co czyni go idealnym wyborem wszędzie tam, gdzie jest możliwość, aby go zastosować. Z kolei wszędzie tam, gdzie nie ma możliwości montażu układu centralnego czy koszty inwestycji okazują się dla nas zbyt wysokie, dobrze sprawdzi się system decentralny – przy okazji prostszy w montażu. Inwestycja w odpowiednio dobrany system wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła stanowi moim zdaniem kluczowy krok w procesie termomodernizacji domu.
Nie po to wymieniamy okna na szczelniejsze, ocieplamy ściany i dach, wymieniamy źródło ciepła, aby nie postawić tej przysłowiowej kropki nad i, zostawiając starą, nieefektywną i energochłonną wentylację grawitacyjną. Oprócz korzyści zdrowotnych i komfortu cieplnego, nowoczesna wentylacja mechaniczna – i tutaj nie ma znaczenia, czy będzie to system centralny, czy decentralny – przyczynia się bowiem do obniżenia zużycia energii oraz zwiększenia wartości budynku, co czyni ją jeszcze bardziej wartościowym elementem każdej modernizacji energetycznej.