Buddleja davidii
Kategoria
krzewy liściasteKolor liści
zieloneStanowisko
słońceWysokość
do 5 mZastosowanie
rośliny ogrodoweBudleja Davida to szybko rosnący krzew zrzucający liście na zimę. Kwiatostan typu wiecha, najczęściej stożkowa złożona z drobnych, licznych pięknie pachnących kwiatów, które wabią motyle. Pędy pod ciężarem kwiatów - wyginają się łukowato. Kwiaty spotykane we wszelkich barwach fioletu i różu, bieli, czerwieni i żółci. Liście długie (10-20cm) i wąskie, lancetowate, na ogół owłosione, bladozielone. Owocem jest sucha torebka. Krzew jest nie w pełni mrozoodporny i wymaga silnego cięcia i okrywania na zimę.
Na zachodzie Europy i w Ameryce Północnej ta roślina ma trochę gorszą opinię. W sprzyjających warunkach potrafi bowiem "uciec" z ogrodu. W Anglii, Belgii czy we Francji można zobaczyć kwitnące budleje na nasypach kolejowych i na nieużytkach w pobliżu dróg. To właśnie uciekinierki z ogrodów ozdobnych wyrosłe z nasion rozniesionych przez wiatr. Ale bez obaw! Żeby budleja osiedliła się gdzieś na dziko, musi mieć naprawdę idealne warunki, a przede wszystkim zaciszne i ciepłe miejsce. W Polsce nie ma zagrożenia, aby niepostrzeżenie wymknęła się spod kontroli. Nasze zimy są zbyt ostre, aby przeżyła bez pomocy ogrodnika.
Naturalnym siedliskiem budlei są umiarkowane i ciepłe rejony, głównie w południowo-wschodniej Azji i Ameryce Południowej. Występuje tam około stu gatunków z tego rodzaju botanicznego w postaci krzewów, rzadko niedużych drzew i roślin zielnych. Do Europy, a konkretnie Anglii, budleja trafiła w drugiej połowie XVIII w. Jej nazwa upamiętnia angielskiego botanika tamtych czasów, pastora Adama Buddle'a.
W Polsce sadzi się przede wszystkim budleję Davida (Buddleja davidii), która występuje również pod nazwą "omżyn" i w wielu językach roślina występują pod nazwą "motyli krzew". Ma mnóstwo odmian różniących się głównie barwą i wielkością kwiatostanów. Krzewy mogą dorastać do 2-3 m wysokości, ale najczęściej osiągają zaledwie 1,5 m (z uwagi na konieczność przycinania nisko nad ziemią przemarzniętych pędów). W cieplejszych rejonach Polski można uprawiać inny gatunek - budleję skrętolistną (B. alternifolia). Jest rzadsza w naszym kraju, ponieważ kwitnie na pędach dwuletnich, więc po ostrej zimie przemarznięte pędy nie zakwitają. Ma gęsty, kopulasty pokrój, osiąga wysokość do 2 m. Gałęzie są cienkie, silnie łukowato wygięte. Jej różowe, intensywnie pachnące kwiaty zebrane w kuliste grona rozwijają się w czerwcu. Budleja ta ładnie wygląda w formie piennej.
Rozmiary Wysokość i szerokość wynosi zwykle 1,5-3 m. Maksymalna wysokość 5 m.
Kwiaty mogą być fioletowe, purpurowe, różowe, białe lub niemal czarne, a niedawno pojawiły się niebieskawe i pomarańczowo-różowe. Natomiast liście i młode pędy zazwyczaj są pokryte srebrzystym meszkiem, ale np. odmiana 'Santana' ma na liściach zielono-żółte desenie. W naszych ogrodach krzewy te mogą osiągać wysokość 2-3 m (w tropikach bywają dwa razy wyższe). Pojawia się jednak coraz więcej odmian, które dorastają tylko do półtora metra.
Wysokie budleje pięknie się prezentują na trawniku, wśród karłowych krzewów i na bylinowych rabatach, a miniaturki, np. 'Blue Chip' o wysokości 80 cm, doskonale nadają się też do uprawy w pojemnikach.
Kwitnienie Dopiero w drugiej połowie sezonu, gdy na wielu krzewach zaczynają dojrzewać owoce, budleja Dawida (Buddleja davidii) rozkwita ogromnymi kiśćmi kwiatów (w cieplejszym klimacie mogą mieć nawet pół metra długości). Budleja przyjemnie pachnie. Do nektaru jej kwiatów zlatują się chmary barwnych motyli i inne żądne słodyczy owady. Zatem nie bez powodu budleja nazywana jest motylim krzewem (jej botanicznej nazwy - omżyn - używa się rzadko). Kiedy kwitnie budleja Dawida? - Budleje kwitną obficie od lipca do pażdziernika (VII-X)
Wymagania Stanowisko słoneczne i przepuszczalne, żyzne gleby. Wrażliwe gatunki wymagają osłoniętych stanowisk.
Stopniowo rozgarniamy kopczyki osłaniające nasady pędów. Jednak gdy powracają silne mrozy, ponownie rośliny osłaniamy.
Budleję co roku należy przycinać, najlepiej wtedy, gdy minie groźba przymrozków. By krzew był okazały, skracamy go do wysokości około metra, tak aby zachować z ubiegłorocznych przyrostów po 5-10 cm. Równie krótkie odcinki pozostawiamy z 2-3 najstarszych pędów - ich odrosty odmłodzą krzew. Budleje można też skracać do 20 cm nad ziemią, a miniaturowe odmiany nawet silniej, wówczas krzewy są bardziej wiotkie i rozłożyste. Słabe lub chore gałęzie całkowicie usuwamy. A jeśli roślina zmarzła, wycinamy ją do ziemi - zwykle od korzeni odrasta. Natomiast egzemplarz, który przetrwał zimę, ale nie został przycięty, urośnie wysoko, ale będzie miał "drapakowaty" pokrój i drobne kiście kwiatów. Im więcej bowiem budleja tworzy pędów, tym kwiatów ma mniej.
Okres kwitnienia budlei zaczyna się w lipcu lub sierpniu. Podczas suszy roślina wymaga podlewania (jej liście i kwiatostany łatwo więdną). Żeby ziemia szybko nie wysychała, gdy jest już dobrze nagrzana, po sowitym podlaniu przykryjmy ją przekompostowaną korą. Dzięki ściółce gleba nie będzie się zbijać, co jest bardzo korzystne, bo korzenie budlei lubią mieć sporo powietrza.
Do połowy czerwca krzewy zasilamy wieloskładnikowym nawozem z azotem, później zaś fosforowo-potasowym.
Budleja łatwo rozmnaża się z sadzonek pędowych. Sadzonki zielne pobiera się na początku czerwca, półzdrewniałe w drugiej połowie lata, a zdrewniałe - jesienią. Powinny one mieć średnicę grubego ołówka i długość około 17 cm (tylko w cieple i wilgoci budleja odradza się z grubych pędów - patrz zdjęcia poniżej). W naszym klimacie najlepiej wybrać termin majowo-czerwcowy. Ukorzenione rośliny pierwszą zimę powinny spędzić w warunkach zimnej szklarni.
W tropikach budleja cały rok jest zielona. W naszym klimacie traci liście po pierwszym jesiennym przymrozku. Długiemu kwitnieniu - gdy jesień jest ciepła, to nawet do października - sprzyja regularne usuwanie przekwitłych (na zdjęciach) kwiatostanów. Łatwiej je ścinać z niezbyt wysokich krzewów - to kolejny powód, by nie pozwolić budlei rosnąć za wysoko. Trzeba też dbać, by podłoże nie wysychało. Od września budlei już nie nawozimy. Nie należy też przycinać krzewu przed zimą (gorzej wtedy zimuje). Jeśli pozwolimy dojrzewać owocostanom, wypada z nich mnóstwo nasion, dzięki którym budleja może panoszyć się jak inwazyjny chwast. Nam jednak to nie grozi, bo już od lekkiego mrozu nasiona giną. Żeby mieć siewki, trzeba je jesienią zebrać, przechować w chłodnym, suchym miejscu i wysiać w kwietniu. W ciemności w temperaturze 20°C kiełkują po miesiącu.
Gdy powierzchnia ziemi podmarznie, glebę wokół krzewu w promieniu około 80 cm grubo ściółkujemy, a nasady pędów zasypujemy na wysokość 30 cm kopczykiem ziemi lub kory. Młodym okazom warto też okryć pędy białą agrowłókniną. Krzewy uprawiane w pojemnikach przechowujemy w pomieszczeniu o temperaturze około 7°C.
Można też zadołować je w ziemi i zabezpieczyć przed mrozem.
Najlepiej przyjmują się roczne lub dwuletnie krzewy sadzone w kwietniu, bo mają czas dobrze się ukorzenić do zimy. Starsze źle znoszą przeprowadzki, nawet jeśli są wysadzane z doniczek.
Krzew posadzony w zacisznym, bezwietrznym miejscu nie tylko lepiej zimuje i obficiej kwitnie, ale też mocniej pachnie i chętniej jest odwiedzany przez motyle.
Wiosną na budlei mogą osiedlać się mszyce. Wysysając soki, deformują młode liście i wierzchołki pędów. Gdy tylko zauważymy te owady, wykonajmy ochronny oprysk.
Gorące, suche lato sprzyja inwazji przędziorków. Początkowo tylko na dolnych liściach (szkodniki są na spodzie) pojawiają się jasne plamki. Pożółkłe liście opadają. Konieczny jest oprysk
Miejsce: Lubi stanowiska słoneczne i półcieniste, ciepłe i osłonięte od wiatru.
Gleba: gliniasto-piaszczysta, łatwo nagrzewająca się wiosną. Podlewanie: konieczne, gdy ziemia przesycha.
Nawożenie: wiosną i latem dosyć intensywne.
Częste cięcie: powoduje, że krzew ma ładny kształt i dorodne kwiatostany.
Ochrona przed mrozem: wystarczy, by nie przemarzły nasady pędów i korzenie.
Budleja kiedy sadzić? Rośliny sadzimy jesienią lub wiosną. Z nadejściem mrozów okrywamy rośliny.
Rozmnażanie Nasiona, sadzonki półzdrewniałe (II połowa lata) lub zdrewniałe (połowa jesieni, wczesna wiosna)
Cięcie Budleje dzięki dużym zdolnościom regeneracyjnym bardzo dobrze znoszą cięcie, które korzystnie wpływa na intensywność kwitnienia i długowieczność rośliny. Budleję Davida przycinamy co roku, późną jesienią. Cięcie wykonujemy nad ziemią, po czym roślinę dobrze okrywamy.
Podlewanie i nawożenie Podlewanie umiarkowane, jedynie w trakcie upałów bardziej obficie. W okresie wegetacji można zasilić rośliny nawozem wieloskładnikowym, który je odżywi i wzmocni.
Choroby i szkodniki Rzadko. Zdarzają się mszyce i gąsienice żerujące na liściach.
Zastosowanie Solitery, duże rabaty, nasadzenia miejskie (dobrze znosi zanieczyszczenia), ogrody, parki. Idealna do większych pojemników na balkony czy tarasy bądź do ogrodu
