Okna niestandardowe: efektowne, ale kłopotliwe

Okna: nietypowe kontra typowe

Obecnie producenci mają ogromne możliwości, jeśli chodzi o realizację niestandardowych okien, których projekty są efektem niezwykłej kreatywności architektów. Jednak z zakupem, a także z późniejszą eksploatacją nietypowej stolarki okiennej, musi poradzić sobie inwestor.

Nowoczesne technologie pozwalają na produkcję okien o niemal dowolnych kształtach. Za nietypową stolarkę okienną jednak nie tylko więcej się płaci, ale też dłużej na nią czeka. Okna dostępne na specjalne zamówienie mogą mieć łukowe wykończenie albo być okrągłe, eliptyczne, trójkątne, trapezowe czy w kształcie ćwiartki koła. Do nietypowych okien należą również prostokątne, ale o niestandardowych wymiarach i proporcjach, na przykład bardzo wysokie lub długie. Takie okna bardzo często trudniej jest zasłonić, umyć, nierzadko też utrudniają aranżację wnętrz oraz wymuszają sposób ogrzewania, na przykład w postaci podłogówki czy grzejników kanałowych.

Tak więc - choć można przebierać wśród okien o wymyślnych kształtach - zwykle bezpieczniej jest wybrać standardowe prostokątne. Projektowanie domu z nietypowymi przeszkleniami to wyzwanie dla architekta, który musi wziąć pod uwagę wiele różnych czynników. Jednym z najistotniejszych, zwłaszcza w przypadku przeszkleń o dużej powierzchni, jest zapewnienie dobrej izolacyjności cieplnej. Najważniejszym parametrem wpływającym na energooszczędność okien jest współczynnik Uw. Zdarza się jednak, że większy wpływ na straty ciepła ma nieszczelność stolarki. Warto więc zwrócić uwagę na klasę jej szczelności. Najlepiej wybrać stolarkę o jak najniższych parametrach Uw, pamiętając jednak, że - aby w pełni wykorzystać jej ciepłochronne właściwości - należy zastosować szczelną metodę montażu i szczelne okna. Na komfort użytkowania okien wpływa też współczynnik izolacji akustycznej Rw.

Bardzo wysokie przeszklenia

PROBLEM: utrudnione mycie szyb.

ROZWIĄZANIE: szyby powlekane. Łatwość mycia okien zapewnia szkło antykondensacyjne. Opóźnia lub eliminuje ono kondensację pary wodnej na energooszczędnych szybach zespolonych. Innym rodzajem szkła, które pozwala ograniczyć skutki kondensacji, jest szkło samoczyszczące. Właściwości hydrofilowe powłoki samoczyszczącej sprawiają, że skroplona para wodna przybiera formę filmu, a nie pojedynczych kropli wody. Znika z powierzchni samoczyszczącej znacznie szybciej niż z powierzchni szkła niepowlekanego. Wprawdzie okna z takimi szybami również wymagają mycia, ale można to robić znacznie rzadziej.

PROBLEM: przegrzewanie pomieszczeń oraz blaknięcie podłóg i sprzętów we wnętrzach.

ROZWIĄZANIE: rolety. Przepuszczanie energii słonecznej do domu jest korzystne w okresie grzewczym, a uciążliwe latem, bo prowadzi do przegrzewania pomieszczeń. Powoduje też blaknięcie wykończenia i wyposażenia wnętrz. Aby temu zapobiec, warto w tym czasie zacienić przeszklenie, tworząc barierę dla słońca. Może do tego służyć zasłona wewnętrzna, kotara, żaluzje lub rolety wewnętrzne. One jednak nie zapobiegną nagrzewaniu się szyb i promieniowaniu ciepła do środka. Bardziej skuteczne jest zastosowanie rolet i refleksoli zewnętrznych, markiz czy screenów.

Fot. niżej: charakterystyczną cechą nowoczesnego budownictwa jest stale zwiększająca się przeszklona powierzchnia elewacji.

fot. Braas

Zdaniem eksperta, Krzysztofa Zielińskiego, redaktora naczelnego miesięcznika "Świat Szkła":

Znaczne wymiary tafli szklanych, przy dążeniu do ograniczania ich grubości (by zmniejszyć ciężar), sprawiają, że maleje ich sztywność. Stają się więc bardziej wrażliwe na odkształcenia poprzeczne - wyginanie się na zewnątrz lub do wewnątrz, co powoduje zniekształcenia obrazu odbijanego w szybach (widoczne szczególnie z refleksyjnymi powłokami przeciwsłonecznymi). Możliwe jest wtedy zakleszczenie się żaluzji wewnątrzszybowych. Zmniejsza się też trwałość mas uszczelniających krawędź szyby zespolonej, co może prowadzić do rozszczelnienia i ucieczki gazów szlachetnych z jej wnętrza, zaparowania wewnątrz szyby, uszkodzenia powłoki niskoemisyjnej i tym samym obniżenia izolacyjności termicznej szyby oraz zmniejszenia jej przejrzystości. W skrajnych przypadkach zbyt duże odkształcenia mogą prowadzić nawet do popękania szyby zespolonej.

Duże okna z PVC z ciemnymi profilami

Fot. wyżej: jeśli chcemy mieć duże przeszklenia w ciemnym kolorze, szczególną uwagę powinniśmy poświęcić wyborowi materiału na ramy.

PROBLEM: nagrzewanie się ciemnych profili okiennych.

ROZWIĄZANIE: mniejsze okna, rezygnacja z ciemnych kolorów. Maksymalne wymiary, jakie mogą osiągać okna plastikowe, są uzależnione od wielu czynników. Ważny jest tu m.in. ciężar skrzydła. Współczesne ciepłe pakiety szybowe są bardzo ciężkie, co sprawia, że nie każdy system profili i okuć jest w stanie zapewnić odpowiednią nośność. Dodatkowo, podwyższona antywłamaniowość czy wyższa izolacyjność akustyczna sprawiają, że masa skrzydła wzrasta. Nieuwzględnienie tych czynników, a także koloru profili (wpływającego na ich rozszerzalność), może prowadzić do wielu problemów - od wypaczania ram, poprzez nieszczelność, mniejszą izolacyjność cieplną i akustyczną, aż po pękanie szyb. Jeśli planowane są naprawdę duże przeszklenia z ciemnymi ramami, konieczne często bywa zastosowanie podziałów pionowych i poziomych.

Fot. niżej: bardzo duże przeszklenia z ciemnymi ramami lepiej planować jako aluminiowe lub z aluminiowymi nakładkami.

fot. Internorm

Zdaniem eksperta, Karola Kreinscha, głównego doradcy technicznyego w firmie produkującej profile okienne z PVC:

W wyniku działania promieniowania słonecznego białe powierzchnie nagrzewają się do 45 st. C, temperatura powierzchni zewnętrznej profili kolorowych może natomiast wyraźnie przekroczyć 70 st. C. Tak podwyższone absorbowanie ciepła prowadzi do dużej różnicy temperatury w przekroju profili o wysokiej izolacji cieplnej. Im ciemniejszy kolor profili, tym ryzyko ich odkształceń jest większe. Uwzględnia się to przy projektowaniu, obróbce oraz transporcie i montażu okien. Powietrze zamknięte w zewnętrznych komorach profili ogrzewa się przy nasłonecznieniu i rozszerza. Aby uniknąć odkształceń powstałych wskutek nadciśnienia, zewnętrzne komory profili powinny być wentylowane.

Ze względu na rozszerzalność wzdłużną wskutek nagrzewania trzeba też uwzględnić odpowiednie szczeliny dylatacyjne szerokości 0,5-1 mm.

Na nasłonecznionej fasadzie zachodzi naturalny rozkład temperatur, przyczyniający się do schłodzenia powierzchni ram okiennych. W obrębie głębokich ościeży zewnętrznych, przy wgłębieniach lub występach na elewacji, rozkład ten jednak ulega zakłóceniu. Może to prowadzić - w szczególności na dole okna, w niezacienionych miejscach, od strony południowej, względnie zachodniej - do niedopuszczalnego nagrzania kolorowych profili. Ponadto parapety, odbijające promienie słoneczne, np. z aluminium, wzmacniają ten efekt.

Okna niekatalogowe

Fot. wyżej: zdarza się, że aby wykonać przeszklenie przewidziane w projekcie, trzeba zamówić okno będące połączeniem kilku kształtów.

PROBLEM: duży koszt, kłopotliwa eksploatacja.

ROZWIĄZANIE: rezygnacja przynajmniej z części nietypowych rozwiązań. Nagromadzenie nietypowych okien w domu znacznie zwiększa koszt stolarki okiennej. Cena okna niekatalogowego jest o 20-30% wyższa niż standardowego, choć można zapłacić nawet i 70% więcej. Na takie okna zazwyczaj też się dłużej czeka.

Planując okna o kształtach innych niż typowe, warto też zwrócić uwagę na to, czy i jak będą się otwierać. Jeśli okno będzie nieotwieralne, warto się zastanowić nad dostępem do niego od zewnątrz, na przykład ze schodów czy z tarasu, co ułatwi jego mycie. Przy wyborze okna nietypowego trzeba liczyć się z tym, że może ono wpuścić nieco mniej światła do wnętrza niż standardowe o podobnej powierzchni. Decydują o tym: kształt, grubość ramy i ewentualne podziały. Mimo że okna nietypowe są na tyle efektowne i oryginalne, że nie warto ich zasłaniać, zazwyczaj jest to nieuniknione. Zwykle stosuje się rolety plisowane, żaluzje lub wertikale, które najłatwiej dopasują się do kształtu okna.

Okna nietypowe utrudniają montaż rolet zewnętrznych lub narzucają zastosowanie półśrodków, np. w postaci klasycznej rolety na okrągłym oknie.

fot. użytkownika

Doświadczenia użytkownika:

Skośne, trapezowe, trójkątne lub wielokątne okna stanowią o atrakcyjności współczesnych domów. Jednak przy takich przeszkleniach niezbędne są osłony chroniące przed promieniami słonecznymi, wysoką temperaturą oraz przed spojrzeniami z zewnątrz. Teoretycznie wiele firm oferuje liczne rozwiązania dla niesymetrycznych okien i szklanych form okiennych, wykonując specjalistyczne osłony przeciwsłoneczne różnych rodzajów i w różnych wariantach, zamawiane na miarę. Niestety, jeśli ktoś zdecyduje się na nietypowe okna, radość z ich posiadania jest krótka. Później wiąże się z nimi wiele kłopotów. Po pierwsze wszelkie osłony wewnętrzne wymagają indywidualnego rozwiązania i w związku z tym znacznie więcej kosztują; musimy się też liczyć z długim oczekiwaniem na realizację. Nawet sposób zawieszenia firanek jest problematyczny, gdyż nierzadko montaż karnisza czy linki nie jest możliwy albo po prostu wygląda to nieładnie. Ponadto, jeśli kupuje się gotowy dom, w którym nie zaplanowano rolet zewnętrznych, a są nietypowe przeszklenia, późniejsze ich zamontowanie najprawdopodobniej w ogóle nie będzie możliwe. Piotr K., Warszawa

Szprosy

Fot. wyżej: szprosy to listwy dzielące powierzchnię szyby na kilka części, stosowane w celach dekoracyjnych.

PROBLEM: kłopotliwe mycie okna.

ROZWIĄZANIE: szprosy wewnątrzszybowe. Są to szprosy montowane przez producenta szyb zespolonych wewnątrz komory szybowej. Dzięki temu, że mocowane są w ramce międzyszybowej, stanowiąc element pakietu szybowego, nie ma do nich dostępu powietrze, kurz ani wilgoć. W związku z tym nie wymagają mycia ani konserwacji, a mycie szyb odbywa się tak samo, jak okien bez szprosów. Szprosy mogą przyjmować niestandardowe kształty - mogą być gięte w łuki lub koła, a także łączyć się pod różnym kątem, nadając oknom oryginalny i ciekawy wygląd. Wadą szprosów jest to, że w trakcie użytkowania nie można z nich zrezygnować, bo wiązałoby się to z wymianą pakietów szybowych.

Okno dachowe w trudno dostępnym miejscu

Fot. wyżej: bez względu na wysokość montażu okien w dachu sterowanie elektryczne znacznie usprawnia ich obsługę. Zdalne sterowanie niezbędne jest do obsługi okien montowanych w stropodachu.

PROBLEM: utrudnione otwieranie i zamykanie okna.

ROZWIĄZANIE: zdalne sterowanie. Okno wyposażone w elektryczny sterownik otwiera się i zamyka za pomocą pilota. Wprawdzie można poprzestać na tej funkcji, warto jednak pójść krok dalej, instalując na oknie elektryczne rolety czy markizy. Jeśli zaopatrzymy się w inne urządzenia elektryczne obsługujące ten sam rodzaj transmisji, mogą one współdziałać z oknami, zwiększając komfort i bezpieczeństwo mieszkańców, np. czujnik dymu czy deszczu. Można też zamontować okna sterowane silnikiem zasilanym baterią słoneczną.

PROBLEM: kłopotliwe mycie okna.

ROZWIĄZANIE: szyby samoczyszczące. Skuteczność ich działania zależy od ekspozycji - okna ulokowane w mocno nasłonecznionym miejscu będą szybko rozkładały zanieczyszczenia organiczne, a intensywne opady odsłonią czyste przeszklenia. Niestety, powłoka samoczyszcząca nie zapewnia pełnej ochrony przed zabrudzeniami. Niektóre zanieczyszczenia wymagają ręcznego usunięcia. Szkło samoczyszczące nie eliminuje więc potrzeby mycia, jednak znacznie wydłuża czas pomiędzy tymi czynnościami. Najnowszym rodzajem są powłoki antykondensacyjne, które również zapewniają łatwość oczyszczania się szyb.

Duże okna a obawy o ucieczkę ciepła i włamanie

PROBLEM: zwiększona ucieczka ciepła.

ROZWIĄZANIE: dobrze zbilansowane okna. Wcale nie muszą być one najcieplejsze, na przykład okno z szybą Ug = 0,3 nie tylko jest droższe, ale znacznie ogranicza dopływ światła i darmowej energii słonecznej. Zamawiając okna, należy więc zwrócić uwagę na dwa najważniejsze dla bilansu wskaźniki: izolacyjność cieplną całego okna Uw, nie wyższy niż 0,9 W/(m2K) oraz przepuszczalności energii słonecznej g, który im wyższy niż 0,5, tym lepszy.

Aby ograniczyć ucieczkę ciepła przez okna, należałoby wybrać te o jak najniższej wartości współczynnika izolacyjności cieplnej Uw. Jednak przez szyby ciepło też "wpada" z zewnątrz. Aby tego promieniowania uzyskać jak najwięcej, należałoby wybrać okna o jak najwyższym współczynniku przepuszczalności promieniowania słonecznego g. Dopiero zestawienie tych dwóch współczynników decyduje o ostatecznym bilansie energetycznym całego okna. Aby wybrać okna dobrze zbilansowane energetycznie, musimy kierować się aktualnymi wymaganiami polskiego prawa budowlanego, które obliguje do wbudowania okien o współczynniku Uw nie gorszym niż 1,1 W/(m2K). Warto jednak wiedzieć, że od 2021 roku w Polsce nie będzie można wbudowywać okien zimniejszych niż Uw = 0,9 W/(m2K).

PROBLEM: ryzyko włamań.

ROZWIĄZANIE: okna bezpieczne i system alarmowy. Duże okna i drzwi tarasowe zwykle znajdują się na parterze, wymagają więc ochrony lepszej niż podstawowa. Jeśli są od strony ulicy, zdecydujmy się na te o klasie RC2 (WK2). Okna i drzwi trudno widoczne lepiej wyposażyć w zabezpieczenia klasy RC3 (WK3). Dobre zabezpieczenia antywłamaniowe na pewno są istotnym elementem ochrony domu, ale włamywacz prędzej czy później i tak dostanie się do środka. Dobrym sposobem na utrudnienie jego działania jest wyposażenie domu w instalację alarmową.