Rozświetlony dom - dobrze zaplanowane oświetlenie

Oczywistym jest, że bez światła naturalnego nie ma życia. W naturze ma ono ogromny wpływ na każde z istnień, również na człowieka. Podobnie jest ze sztucznym oświetleniem, które w obecnych czasach daje ogromne możliwości zarówno funkcjonalne, jak i dekoracyjne. Aby wykorzystać je wszystkie we własnych czterech kątach, warto dobrze poznać jego cechy  i zastanowić się jak rozplanować źródła światła we wnętrzach.

Poznaj światło - parametry

Współczesne źródła światła świecą różnorodnym światłem. Przed wyborem konkretnego modelu warto poznać  właściwości każdego z nich.

Moc światła. Dawniej podawana była w watach (W), a dostępne najczęściej były żarówki 20W, 40W, 60W i 100W, więc każdy mniej więcej potrafił wybrać odpowiednią moc do danej lampy. Obecnie podaje się miarę strumienia świetlnego, czyli lumeny (lm), które są dla większości z nas jeszcze nieznane, dlatego producenci najczęściej podają moc źródeł światła (żarówek, świetlówek, ledów i opraw zintegrowanych) w obu wartościach oraz przyrównują do wartości dawnych żarówek, np. 806 lm, 8,5 W = 60 W. W ten sposób możemy w przybliżeniu określić, że np. żarówka ledowa ma moc dawnej żarówki 60-watowej.

Temperatura barwowa. Podaje się ją w Kelwinach (K). Ten parametr najłatwiej wytłumaczyć na przykładzie dziennego cyklu światła naturalnego. Rano, po wschodzie świeci ciepłą barwą, ale szybko robi się coraz jaśniejsze i chłodniejsze. Trwa to do godz. 12.00,  potem stopniowo znów chłodna barwa zmienia się w cieplejszą, aż do zachodu słońca. Współczesne żarówki mogą świecić zarówno ciepłym światłem (tym z rana i popołudnia), neutralnym oraz chłodnym. Temperatura barwowa nie tylko ma wpływ na to jak postrzegamy wnętrze, ale też na nasze samopoczucie. Przy ciepłej barwie czujemy się bardziej zrelaksowani i wyciszeni, przy chłodnej mamy więcej energii, lepiej nam się pracuje. Dlatego to bardzo ważne w jakim miejscu zastosować jaką żarówkę.

Najczęściej dostępne są wartości:

• 2700K – 3800K – barwa ciepła
• 3900K – 4700K – barwa neutralna
• 4800K – 6500K – barwa zimna

Barwę ciepłą wykorzystujemy do opraw dekoracyjnych oraz w miejscach relaksu, neutralna sprawdzi się jako światło ogólne, natomiast zimną barwę wykorzystać warto w oświetleniu roboczym.

Współczynnik oddawania barw (CRI). Sztuczne źródła światła mogą zniekształcić obraz rzeczywistości zmieniając odbiór barw przez nasze oko. Dlatego producenci dążą do ideału, którym jest postrzeganie barw przez oko ludzkie w świetle naturalnym. Jak bardzo zbliżają się do siebie te wartości pokazuje wskaźnik odwzorowania kolorów (współczynnik oddawania barw), który podawany jest w skali 0-100 Ra, przy czym ostatnia wartość to doskonałe oddanie barw światła naturalnego. W warunkach domowych parametr ten ważny jest w kilku sytuacjach, np. podczas robienia makijażu, jedzenia posiłków czy podziwiania dzieł sztuki w domowej galerii. W tych sytuacjach ważne jest by widziane przez nas kolory były zbliżone do rzeczywistych, dlatego warto wybrać lampy o współczynniku min. 80 Ra.

Zaprojektuj oświetlenie

Idealną sytuacją jest gdy plan oświetlenia powstaje już na etapie projektowania wnętrza. W tym momencie wraz z planowaniem poszczególnych stref możemy rozmieścić instalację elektryczną, która później posłuży do montażu lamp. Oczywiście zdarza się tak, że kolejną oprawę montujemy gdy wnętrze jest już gotowe. Wówczas możemy skorzystać z opraw wolnostojących, kinkietów podłączanych do gniazdka lub oświetlenia szynowego, które montuje się natynkowo. Jednak to jaką oprawę i źródła światła wybierzemy zależy od tego jaki efekt chcemy osiągnąć.

W mieszkaniu czy domu najczęściej montujemy trzy rodzaje oświetlenia – ogólne, robocze i dekoracyjne. To pierwsze ma za zadanie równomierne oświetlenie całego wnętrza. Zazwyczaj znajduje się na suficie w formie jednej oprawy umieszczonej w centralnym puncie lub kilku opraw rozmieszczonych symetrycznie w kilku miejscach. W tym przypadku ważne jest by miało ono neutralną barwę.  Włącznik do niego powinien znaleźć się tuż przy drzwiach wejściowych do pomieszczenia. Oświetlenie robocze, jak sama nazwa wskazuje powinno znaleźć się w miejscach przeznaczonych do wykonywania jakiejś pracy lub konkretnych czynności, np. w kuchni nad blatem, łazience nad lustrem, a w pokoju dziecka przy biurku. Tu wykorzystujemy najczęściej oprawy dające skupione na pewnym miejscu światło, najlepiej o barwie chłodniejszej. Ostatnim rodzajem oświetlenia jest dekoracyjne. Często też opisywane jako dodatkowe, np. w formie kinkietów nad sofą, lamp stołowych czy podłogowych. Jednak w ostatnim czasie ten rodzaj oświetlenia bardzo się rozwinął i służy do tworzenia niesamowitych dekoracji oświetlając konkretne detale we wnętrzu lub wręcz całe ściany czy duże elementy, np. schody. Tu wykorzystujemy nie tylko światło białe, ale też kolorowe, a nawet oprawy zmieniające barwę, sterowane pilotem lub za pomocą aplikacji.

Chociaż w każdym pomieszczeniu potrzebujemy tych samych rodzajów oświetlania, to jednak każde z wnętrz potrzebuje indywidualnego podejścia.

Doświetlone wejście

Przedpokój to zazwyczaj pomieszczenie bez okien, więc sztuczne światło jest tu bardzo istotne. Oczywiście musi oświetlać całe wnętrze, więc najlepiej zamontować lampę w centralnym punkcie lub kilka opraw wzdłuż całego sufitu. Przyda się tu też kilka pomocniczych lamp, np. koło lustra lub szafy, przy konsoli lub listwa ledowa zamontowana wzdłuż podłogi czy przy schodach. Korytarz i schody to przestrzeń służąca do przemieszczania się, więc warto zamontować tu lampy z czujnikami ruchu, które świecą tylko gdy ktoś się porusza.

Gra świateł w salonie

Główne światło w salonie powinno być neutralne, dość jasne  i docierać do każdego fragmentu wnętrza, ale warto tu stworzyć kilka stres z różnym oświetleniem. W każdym salonie jest kącik wypoczynkowy. Przy nim można  postawić lampę podłogową lub powiesić żyrandole czy kinkiety, które emitować będą rozproszone światło o niedużym natężeniu i ciepłej barwie (poniżej 3700 K). W takim oświetleniu najlepiej będzie się odpoczywało. Do czytania czy pracy na komputerze przyda się też lampa, np. stojąca z ruchomym kloszem, która emituje jasne światło o neutralnej barwie (ok. 4000 Kalwinów). Kolejną oprawę możemy zamontować nad stołem. Tu proponuję wisząca lampę wyposażona w żarówkę o neutralnej barwie i współczynniku oddawania barw powyżej 80 Ra, dzięki czemu potrawy będą miały naturalne kolory. Oczywiście nie możemy zapomnieć o oświetleniu dekoracyjnym, które podkreśli ciekawie wykończoną ścianę, galerię obrazów, witrynę lub bibeloty ustawione na komodzie.

Kuchenne oświetlenie…

…jest bardzo istotne. Prace w tym wnętrzu wymaga jasnego światła, które pomoże dostrzec każdy detal przygotowanego jedzenia. Dlatego nad blatem, na całej jego długości powinna być zamontowana oprawa, świecąca chłodnym światłem o wysokim współczynniku oddawania barw (dzięki niemy będziemy widzieć czy np. mięso się nie zepsuło). Równie ważne jest oświetlenie ogólne, choć nie musi być aż tak chłodne. I w tym wnętrzu przyda się dekoracyjny akcent, więc w szafkach lub na ścianie warto umieścić taśmy lub oczka ledowe, o cieplejszej barwie. Wewnątrz szuflad i szafek natomiast można zainstalować oświetlenie pomocnicze, które włączy się po otwarciu mebla.

Senna  sypialnia - oświetlenie

Tu oprócz oświetlenia ogólnego (które może świecić cieplejszym światłem niż np. w salonie) warto zamontować lampę przy łóżku. Sprawdzą się tutaj kinkiety, lampki stołowe ustawione na stolikach nocnych lub wiszące lampy sufitowe powieszone w taki sposób, by światło padało na leżącą lub siedzącą na łóżku osobę. W zależności od przyzwyczajeń domowników można tu wybrać albo źródło światła sprzyjające relaksowi (podobne do tego przy kąciku wypoczynkowym w salonie) albo jaśniejsze i zimniejsze takie, przy którym można się skupić na czytaniu. Jeśli w sypialni urządzona jest toaletka, przy której robisz makijaż przyda się tu lampa o jasnej barwie i współczynniku oddawania barw powyżej 80 Ra, by nie zmieniła barwy skóry i koloru makijażu.

Oświetlenie w pokoju dziecka

W zależności od wieku dzieci potrzebują innego oświetlenia. Niemowlęta i przedszkolaki w pokoju głównie odpoczywają i śpią, więc warto włączyć im niedużą lampkę o ciepłym niezbyt jasnym świetle. Gdy pociecha idzie do szkoły najważniejsze staj się światło w miejscu pracy, czyli przy biurku. Postawmy na nim lamkę z żarówką emitującą jasne, zimne światło (powyżej 4000 K). Najlepiej gdy ma ona klosz nie przepuszczający światła, dzięki czemu jest ono skupione w jednym punkcie, np. na klawiaturze lub stronach książki lub zeszytu.

Łazienka w świetle

Najczęściej montujemy tu dwa źródła światła – ogólne na suficie i robocze przy umywalce, ale warto też oświetlić strefę kąpielową czy toaletę. Wybór źródeł światła i opraw musimy dostosować do specyfiki tego miejsca, a mianowicie -  najczęściej braku naturalnego światła, potrzeby wykonywania precyzyjnych zabiegów kosmetycznych i bezpośredniego sąsiedztwa wody.  Tak więc lampy powinny świecić chłodnym, jasnym światłem o wysokim współczynniku oddawania barw, a do tego być wodoszczelne. O tym jaką szczelność mają powie nam druga cyfra w indeksie IP, bezpieczeństwo zapewni nam cyfra 4 i wyższe. Najczęściej spotykane są oprawy przeznaczone do łazienki o indeksie IP44 lub IP67.