Taras i elewacja z drewna

Deski drewniane są bardzo popularnym elementem we współczesnej architekturze. Cenione są jako dekoracja domów o prostej formie - zadaniem naturalnych materiałów jest podkreślenie elegancji tej prostoty.  - We współczesnym budownictwie jednorodzinnym sporo jest drewna na elewacjach - zauważył w tekście "Co się nosi w architekturze" architekt Janusz Kaczorek. - "Ociepla" ono wygląd domu i wyjątkowo dobrze wygląda na gładkich, pustych, pozbawionych ozdób ścianach. Drewno konkuruje z dużymi płaszczyznami okien.

Prosta forma wymaga jednak nienagannego wykończenia. Stąd dbałość o detale. Nie ma tu miejsca na girlandy rurek odpływowych i rynien na dachach. - Wszystko jest pochowane, poukładane i dobrane kolorystycznie - stwierdza architekt. - Proszę się przyjrzeć dobrym współczesnym realizacjom. Po detalach można docenić wysiłek projektanta i inwestora.

Ważne jest też to, że myślenie o domu nie kończy się na ścianach zewnętrznych. Starannej aranżacji poddaje się również przestrzeń pośrednią pomiędzy domem oraz ogrodem. Najczęściej są to tarasy - odkryte lub ukryte pod podcieniem. Również one powinny być wykończone z maksymalną dbałością o detale.

Oczekiwania inwestorów

Nasi inwestorzy wybudowali nowoczesny, parterowy dom w malowniczych rejonach Wałbrzycha na dolnym Śląsku. Pozostało im wykończenie tarasu i ułożenie okładziny na elewacji. Zastanawiali się nad wykorzystaniem desek, początkowo jednak nie byli zdecydowani, czy mają to być elementy wykonane z naturalnego drewna, czy kompozytowe. Po wnikliwej analizie właściwości obu materiałów i rozpatrzeniu możliwości zastosowania ich w różnych wariantach ostatecznie zapadła decyzja, że elewacja zostanie wykonana z deski drewnianej i taką samą deską będzie wykończona powierzchnia tarasu.

Z powodów ekonomicznych inwestorzy zdecydowali się podzielić prace na dwa etapy, które prowadzone były w dwóch kolejnych sezonach. W pierwszym roku wykonano izolację termiczną ścian zewnętrznych i ułożono na niej deski elewacyjne. Dla inwestorów był to priorytet, gdyż chcieli jeszcze przed zimą zamieszkać w nowym domu. W kolejnym sezonie ułożono taras.

Materiały

Na polskim rynku dostępnych jest kilkadziesiąt różnych gatunków drewna krajowego i egzotycznego. Na zewnątrz domu najlepiej stosować drewno o najwyższej naturalnej trwałości. Pod tym względem materiał może należeć do jednej z 5 klas - od bardzo trwałego (klasa 1) do nietrwałego (klasa 5). Do 1 klasy należą wybrane gatunki drewna egzotycznego. Ze względu na wymaganą odporność na wgniecenia musi mieć ono odpowiednią gęstość. Drewno na taras musi też być twarde - w stanie powietrzno-suchym (wilgotność 12%) jego gęstość powinna wynosić co najmniej 600 kg/m3 (liściaste) lub  450 kg/m3 (iglaste).

Wybór inwestorów padł na drewno egzotyczne, a konkretnie na  południowoamerykański gatunek garapa. Jego zaletą jest  wysoka odporność na korozję biologiczną. Inwestorom spodobał się też wygląd tego drewna - bardzo ładny, słoneczny kolor świetnie pasował do istniejących fragmentów elewacji kamiennej z szarego łupka i tynku mineralnego w podobnym kolorze.

Garapa - złote drzewo

Drewno to doskonale sprawdza się na tarasach, ponieważ jest bardzo wytrzymałe (używane się go również w przemyśle). Jest też cenione za urodę, z uwagi na złocisto-brązowy odcień nazywane bywa złotym drzewem (ang. golden wood).

Garapa (Apuleia Leiocarp) należy do licznej rodziny Caesalpiniaceae, do której zalicza się około 50 rodzajów drzew i krzewów,  pochodzących głównie ze strefy tropikalnej. Najliczniej spotykana jest w Brazylii, choć drewno z tego gatunku rośnie również w Argentynie, Paragwaju i Urugwaju. Drzewa dorastają przeciętnie do wysokości 20-30 metrów, choć niektóre egzemplarze mogą osiągać nawet 50 m wysokości, a średnica ich pnia wynosi ok. 150 cm.

Wyjątkowo wytrzymałe na warunki atmosferyczne i działanie wody. Garapa jest też odporna na gnicie i ataki insektów. Wyjątkowe właściwości tego drewna sprawiają, że w testach drewno otrzymało najwyższą klasę odporności na ogień, tzw. klasę "A".

Firmy montujące tarasy cenią je również za twardość, gdyż gwarantuje to bezproblemowe użytkowanie przez długi czas. Trzeba jednak pamiętać, że ze względu na wysoką gęstość oraz właściwości alkaliczne może być trudne w konserwacji, ponieważ nie każdy olej jest przez nie wchłaniany.

Efektowne i trwałe. Żółto-brązowy kolor drewna garapa z biegiem lat ciemnieje, dochodząc do odcieni miodowego oraz złotego. Naturalny odcień drewna jest szczególnie ceniony, dlatego zaleca się ograniczenie środków konserwujących - dzięki temu drewno w swoich naturalnych barwach wytrzyma na tarasie nawet dwadzieścia pięć lat.

Montaż okładziny elewacyjnej

Na istniejącym murze z cegły silikatowej zamontowane zostały konsole i podkonstrukcja z krawędziaków wykonanych z drewna bangkirai. Między legarami ułożono izolację termiczną z wełny mineralnej i wykonano uszczelnienia na stykach. Całość - izolacja i ruszt - została zabezpieczona folią paroprzepuszczalną.

Konstrukcję pod deski elewacyjne wykonano z bangkirai - drewna twardego, pozbawionego wad, o znacznej wytrzymałości i odporności na korozję biologiczną/Fot.: Czesław Bortnowski

Na poszycie elewacji wykorzystano standardowe ryflowane deski tarasowe. Jednak  zostały one specjalnie obrobione przez wykonawcę w stolarni. To było zresztą jednym z kryteriów wyboru firmy - gwarantowała ona wykonanie wszystkich narożników w dokładnych cięciach kątowych, dzięki czemu nie trzeba było stosować mniej estetycznych listew maskujących. Ponadto drewno po obróbce zyskało gładką powierzchnię, która ułatwi utrzymanie go w czystości i renowację. Deski przykręcono do legarów systemowymi wkrętami tarasowymi o jak najmniejszej główce. Po montażu elewację zabezpieczono kilkakrotnie olejem do tarasów.

Po ułożeniu ocieplenia zostały zamontowane konsole podkonstrukcyjne/Fot.: Czesław Bortnowski

Zapisz

Zapisz

Zapisz

Elewacja na ruszcie drewnianym

Deski elewacyjne przytwierdza się do rusztu, który zapewnia im odstęp od ściany (ok. 20 mm). Dzięki tej przestrzeni drewno będzie mogło oddychać, także wilgoć z budynku będzie miała swobodne ujście. Okładzina nie powinna też sięgać podstawy budynku. Listwy rusztu drewnianego montuje się w odstępach ok. 40-60 cm, najczęściej dostosowanych do szerokości formatek materiałów izolacyjnych.

Elementy elewacyjne można układać na różne sposoby, ale najpopularniejsze są dwa - pionowy i poziomy. Poziome elementy najlepiej układać na zakładkę (wpust i pióro), dzięki czemu woda opadowa będzie mogła swobodnie spływać. A latem, gdy drewno przesycha, szczeliny między deskami nie będą widoczne. Górne powierzchnie powinny mieć skosy (min. 30°) i zaokrąglenia, aby nie tworzyły półek,na których zalegałby śnieg i gromadziła się wilgoć.

Deski łączy się za pomocą metalowych gwoździ lub wkrętów (wariant korzystniejszy). Należy używać tylko materiałów o podwyższonej odporności na korozję (żelazo i stal tworzą trwałe, sinoczarne przebarwienia, szczególnie narażone na nie jest drewno egzotyczne).

Wykonanie konstrukcji tarasowej

Drugi etap to wykonanie tarasu z tego samego gatunku drewna co elewacja. Czas realizacji to prawie rok po wykonaniu okładziny elewacyjnej; został on skoordynowany z pracami związanymi z zakładaniem ogrodu.

Deski zostały przykręcone systemowymi wkrętami i kilkakrotnie zabezpieczone olejem/Fot.: Czesław Bortnowski

Taras powstał na gruncie. Inwestorom zależało, by był trwały, dlatego miała to być konstrukcja wentylowana o znacznej nośności. Wykonawcy zrobili w gruncie otwory, które zostały zalane betonem. Następnie w betonie zakotwili systemowe kielichy ocynkowane ogniowo, a w nich zamontowali drewniane słupki z krawędziaków z drewna bangkirai. Jako że minimalna nośność tarasu miała wynosić min. 3500 N/m2, na słupkach ułożono podwójnie legarowaną podkonstrukcję (tzw. krzyżową).

Grunt pod tarasem został zabezpieczony geowłókniną i przysypany żwirem, by pod tarasem nie wyrastały rośliny.

Miejsce, gdzie powstawał taras, zostało otoczone murem; taras wygląda więc trochę jak dywan z szeroką bordiurą/Fot.: Czesław Bortnowski

Na tak przygotowanym ruszcie przymocowane zostały deski tarasowe. Ponieważ priorytetem miała być łatwość pielęgnacji i renowacji powierzchni, to - podobnie jak przy elewacji - wykonawca w stolarni wygładził powierzchnię desek.

Zapisz

Zapisz

Zapisz

Taras na legarach

Konstrukcja, zależnie od poziomu gruntu względem parteru, opiera się na legarach lub betonowych słupach. Legary układa się równolegle do kierunku spadku podłoża, zachowując odpowiedni rozstaw, zależny od grubości deski.

Deski mocuje się do belek przytwierdzonych do legarów, z zachowaniem 4-8 mm dylatacji (jeśli taras przylega do ściany, należy zapewnić szczelinę dylatacyjną wynoszącą co najmniej 10 mm). Są dwa sposoby montażu. Pierwszy wymaga użycia systemowych łączników, za pomocą których przykręca się deski do szkieletu konstrukcji. Łączniki mocowane są czterema wkrętami do spodniej strony deski i dwoma do elementów konstrukcyjnych. Ruchoma część łącznika automatycznie wyrównuje kurczenie się lub pęcznienie drewna, zapobiegając powstawaniu szczelin, pęknięć lub zrywaniu wkrętów.

Druga, popularniejsza metoda, to przymocowanie desek systemowymi wkrętami - każdą  co najmniej dwoma.