Zgodnie z definicją zawartą w art. 40 ustawy z 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody pomnikami przyrody są pojedyncze twory przyrody żywej i nieożywionej lub ich skupiska o szczególnej wartości przyrodniczej, m.in. okazałych rozmiarów drzewa. W obecnym stanie prawnym ustanowienie pomnika przyrody następuje w drodze uchwały rady gminy (art. 44 ust. 1). W uchwale określone są m.in. zakazy właściwe dla danego obiektu, wybrane z katalogu zamieszczonego w ustawie (art. 45 ust. 1). Tak więc, aby wiedzieć, jakie zakazy dotyczą konkretnego drzewa - pomnika przyrody, należy zapoznać się z orzeczeniem dotyczącym tego drzewa (do wglądu w urzędzie gminy). Standardem jest zakaz niszczenia, uszkadzania lub przekształcania obiektu czy obszaru wokół drzewa w promieniu 15 m. Cięcia w koronie, prowadzone z innych powodów niż z potrzeby jego ochrony, należy potraktować jako uszkadzanie lub niszczenie drzewa. Każde umyślne naruszenie zakazów obowiązujących w stosunku do pomnika przyrody jest co najmniej wykroczeniem z art. 127 pkt 2. Jeżeli szkody są poważne, to czyn jest przestępstwem z art. 187 kk, a zatem fakt zniszczenia należy zgłosić organom ścigania.