Dachówki - blachodachówki i blachy

Pokrycia z blachy są lekkie i stosunkowo niedrogie. Dobrze spisują się na każdym dachu, a przede wszystkim nie wymagają tak ciężkiej i kosztownej więźby dachowej, jak dachówka ceramiczna czy cementowa. Poprawnie ułożone stanowią pokrycie na lata.

Lekkie blachodachówki można stosować nie tylko na nowych dachach, ale też do krycia starych budynków, w których konstrukcja dachowa z upływem czasu uległa osłabieniu.

Kształt arkuszy blachy

Do krycia dachów stosuje się blachy płaskie lub profilowane.

Blacha płaska nadaje się do krycia dachów o nachyleniu większym niż 10°, a ponadto do krycia dachów krzywoliniowych. Często używa się jej do obróbek blacharskich.

Blacha profilowana - falista, trapezowa, dachówkopodobna, czyli najpopularniejsza obecnie blachodachówka - zazwyczaj jest przeznaczona do krycia dachów o kącie nachylenia połaci od 14° wzwyż.

Rodzaje blachy

Nowoczesne blachy mają po kilka różnych zabezpieczeń chroniących je przed korozją. Blachy profilowane mogą być ocynkowane lub pokryte alucynkiem, a ponadto lakierem albo opatentowaną powłoką ochronną, jak plastizol, pural czy matpoliester (więcej o powłokach piszemy na s. 58).

Stalowa ocynkowana. Obustronnie ocynkowana ogniowo blacha stalowa pokryta jest wielowarstwowymi powłokami zabezpieczającymi przed korozją i uszkodzeniami mechanicznymi. Dodatkowo może być pokryta powłoką chroniącą ją przed korozją i promieniami UV, na przykład poliestrem, plastizolem, puralem, PVDF, PVF2.

Trwałość blach ocynkowanych określa się na 30-50 lat. Pokrycia z tej blachy to albo płaskie arkusze, albo profile o kształtach falistych bądź trapezowych.

Stalowa z alucynkiem. Dzięki powłoce ze stopu aluminium, cynku i krzemu - zwanego alucynkiem - blacha ta jest twardsza i trwalsza od zwykłej ocynkowanej blachy stalowej. Aluminium chroni stal przed korozją i wpływem związków chemicznych, cynk regeneruje powłoki w miejscach zarysowań i cięcia blachy, a krzem nadaje twardość.

Czasami blacha stalowa z alucynkiem jest dodatkowo lakierowana - czyli pokryta bez- barwną powłoką nadającą jej połysk i zapewniającą dodatkową ochronę.

Stalowa z posypką. Taka blacha ma zupełnie "nieblaszany" wygląd - dzięki barwnej posypce i wytłoczeniom przypomina ułożoną na dachu dachówkę ceramiczną, gonty bitumiczne lub łupek kamienny.

Posypki są zabezpieczane żywicą akrylową z domieszką środków grzybobójczych, co chroni pokrycie przed uszkodzeniami mechanicznymi i przed porastaniem mchem, a ponadto ożywia barwę dachu. Ważną zaletą blach z posypkami jest tłumienie hałasu wywołanego deszczem, charakterystycznego dla nagich pokryć blaszanych. Blachy z posypką są droższe niż pozostałe blachy stalowe, ale tańsze niż pokrycia, które imitują.

Miedziana. Najtrwalsza (wytrzymuje na dachu nawet kilkaset lat) i najdroższa ze wszystkich blach. Jest jeszcze trwalsza, gdy stop użyty do jej wytworzenia zawiera dodatek tytanu. Pokrycie z blachy miedzianej z czasem patynuje się na zielono lub ciemnobrązowo. Patyna, czyli warstwa tlenku, jest zarazem warstwą ochronną, dlatego pokrycie to nie wymaga konserwacji i wręcz niewskazane jest jego czyszczenie.

Cynkowa. Ma podobne właściwości jak miedziana, choć jest od niej mniej trwała (ok. 50 lat) - nawet jeśli stop zawiera dodatek tytanu (blacha tytanowo-cynkowa ma trwałość ok. 100 lat).

Aluminiowa. Zazwyczaj pokryta jest lakierem poliestrowym lub PVDF, w gotowym pokryciu nie różni się więc od blachy stalowej powlekanej. Jest jednak od niej znacznie lżejsza.

Zanim kupisz

Wielkość arkuszy należy dobierać do kształtu dachu i wielkości jego połaci. Blacha w dużych arkuszach polecana jest do krycia dachów o prostym kształcie. Najlepiej zamówić arkusze blachy na długość połaci dachu, ale zbyt długie arkusze (ponad 5 m) sprawiają kłopoty w montażu. Jeśli dach ma skomplikowany kształt, łatwiej go będzie pokryć blachą w małych arkuszach.

Ile arkuszy potrzeba na dach? Aby to obliczyć, trzeba uwzględnić, że układa się je na zakład, a przy okapie nieznacznie wysuwa poza jego krawędź, toteż łączna powierzchnia arkuszy musi być większa niż powierzchnia dachu. Najlepiej więc, gdy wielkość i liczbę arkuszy oblicza sprzedawca, który zwykle dobrze się na tym zna, a nierzadko używa w tym celu specjalnego programu komputerowego.

Konstrukcja dachu powinna być wykonana zgodnie z projektem, ale blachę warto zamówić dopiero wtedy, gdy można zmierzyć, jakie są rzeczywiste wymiary więźby (długość i szerokość połaci).

Akcesoria

Nie wszyscy producenci blach oferują pełne zestawy akcesoriów do montażu oraz wykończenia pokrycia, takich jak: śruby samogwintujące, okapy, gąsiory, drabinki, kominki wentylacyjne, barierki śniegowe, a także preparaty powierzchniowe i farby konserwujące. Planując wykonanie pokrycia z materiałów konkretnej firmy, warto się upewnić, czy można będzie kupić wszystkie potrzebne elementy, bo bez nich trudniej wykonać ładne i trwałe pokrycie.

Gwarancja i warunki dostawy

Przed zamówieniem blachy należy poznać warunki i czas gwarancji udzielanej przez firmę, dokładnie ustalić czas i miejsce dostawy, sprawdzić, czy transport jest płatny, a jeśli tak - ile kosztuje. Warto też zapytać o możliwość pocięcia zakupionych arkuszy na żądaną długość.

Aby dach służył przez lata

Pokrycia dachowe najlepiej układają wyszkolone ekipy, ale nawet wtedy dobrze jest się upewnić, czy wykonawcy nie popełniają podstawowych błędów. Powinni wiedzieć, że:

- Arkuszy nie wolno przesuwać jednego po drugim ani po podłożu, aby powłoki zewnętrzne nie uległy zarysowaniu; najbezpieczniej kupować blachy zabezpieczone specjalną folią ochronną.

- Duże arkusze powinno przenosić kilka osób.

- Nie można składować blachy bezpośrednio na ziemi - grozi to uszkodzeniem powłoki zabezpieczającej. Arkusze powinno się układać na drewnianych podkładkach.

- W miarę możliwości należy unikać chodzenia po pokryciu z blachy powlekanej. Jeśli trzeba koniecznie na nie wejść, to tylko w miękkich butach na gumowej podeszwie (tenisówkach lub trampkach).

- Blachy pokryte powłokami zabezpieczającymi można układać w temperaturze do -10°C.

- Do przycinania blach powlekanych powinno się używać specjalnych noży wibracyjnych lub typowych nożyc do blachy. Tylko takie narzędzia nie wytwarzają podczas cięcia wysokiej temperatury, która mogłaby uszkodzić antykorozyjną warstwę blachy.

- Aby nie uszkodzić zewnętrznej powłoki blachy, do montażu pokrycia najlepiej używać lakierowanych wkrętów z podkładką uszczelniającą z gumy EPDM. Do ich wkręcania należy stosować klucz ze sprzęgłem.

- Blachy rozszerzają się i kurczą pod wpływem zmian temperatury, powinno się więc mocować je tak, by mogły się wzajemnie przesuwać: blachy płaskie - na ruchomych uchwytach, a blachodachówkę - na specjalnych stalowych łatach nośnych.

- Drewniany ruszt (łaty i kontrłaty), do którego mocuje się blachodachówkę, nie może być impregnowany środkiem solnym, bo działa on niszcząco na powłokę antykorozyjną blachy.

- Aby zapewnić niezbędną wentylację dachu, należy umożliwić przepływ powietrza od okapu do kalenicy. W tym celu trzeba zamontować m.in. elementy wentylacyjne pod gąsiorem i pod okapem.