Kiosk - kup onlineKiosk - Ladnydom.pl

Więźba dachowa - rodzaje, czyli jaką więźbę wybrać?

Paweł Beling, red.

Wybór rodzaju konstrukcji dachu zawsze należy do projektanta. Inwestorzy nie mają bezpośredniego wpływu na więźbę dachową. Jednak decydują o tym pośrednio – między innymi wybierając kształt dachu i rodzaj pokrycia.

Więźba dachowa
Więźba dachowa
Fot.: Ecoplan

Więźba dachowa - co to jest? 

Więźba dachowa to drewniana konstrukcja dachu.  Szkielet dachu na którego składa się system belek z których każda ma swoje konkretne położenie i funkcje - odpowiada za stabilność konstrukcji. Konstrukcję dachu, czyli więźbę, trzeba wykonać solidnie i prawidłowo, gdyż wszelkie poprawki i naprawy są skomplikowane i kosztowne. Wiąże się to z rozbieraniem samej konstrukcji, a po jej pokryciu – nawet całego dachu, a  później z  ponownym wykonaniem prac. Każdy etap robót wymaga określonej wiedzy i fachowych umiejętności. Dlatego warto zatrudnić dobrą i rzetelną firmę ciesielską, w której pracują wykwalifikowani rzemieślnicy, z tytułami mistrza lub czeladnika.

Gdy myślimy o dachu, to najwięcej uwagi poświęcamy pokryciu. Więźbę traktujemy po macoszemu. Tymczasem to od niej zależy trwałość dachu i bezpieczeństwo mieszkańców. To, jaką dach będzie miał konstrukcję, wynika z jego kształtu, a ten z kolei ściśle łączy się z wydatkami na jego wykonanie. Nie jest tajemnicą, że najłatwiej zaprojektować dach dwuspadowy. Jego prostota oznacza stosunkowo niewielkie koszty, mniejsze ryzyko popełnienia błędów i szybkie wykonanie. Dlatego dobrze, jeśli już na etapie szukania projektu będziemy zdecydowani, jaki chcemy mieć kształt dachu i rodzaj pokrycia.

Czy potrzebny jest projekt dachu?

W domach jednorodzinnych w zależności od rozpiętości ścian konstrukcyjnych, planuje się więźbę krokwiową (rozpiętość do 7 m), krokwiowo-jętkową (od 7 do 11 m), płatwiowo-kleszczową (ponad 11 m). Układ poszczególnych elementów więźby dachowej oraz ich przekroje wynikają z obliczeń wytrzymałościowych, w  których Czy potrzebny jest projekt dachu? uwzględnia się wymiary domu, jego lokalizację (i zależną od tego strefę obciążenia śniegiem i wiatrem), kąt nachylenia dachu, rozmieszczenie i wymiary okien dachowych oraz rodzaj pokrycia. Wszystkie te informacje zapisuje się w dokumentacji technicznej, która jest nierozerwalną częścią projektu domu.

W projekcie domu znajduje się rzut i  przekroje więźby dachowej oraz wykaz materiałów niezbędnych do jej wybudowania. Więźbę dachową zamawia się w tartaku lub wytwórni zajmującej się prefabrykacją wiązarów dachowych. I jedna, i druga konstrukcja jest przygotowywana ściśle według projektu.

Dobrze przygotowany projekt to połowa sukcesu przy budowaniu dachu. Musimy jednak pamiętać, że budowa to długotrwały proces. Od projektu do zakończenia stanu surowego upływa sporo czasu, a inwestorzy często zmieniają zdanie co do ostatecznego kształtu powstającego domu. Dla dachu ma to o tyle duże znaczenie, że zmiany rodzaju pokrycia lub odległości między ścianami nośnymi wprowadzane podczas wznoszenia domu są istotne i pociągają za sobą konieczność przeprojektowania konstrukcji dachu (a  przynajmniej sprawdzenia przez konstruktora jej nośności), stworzenia projektu zastępczego i ponownego złożenia dokumentacji w urzędzie.

Projekt jest także ważny ze względu na funkcjonalność poddasza. Może się okazać, że słupy podpierające inne elementy więźby płatwiowo-kleszczowej „wypadną” na środku pomieszczenia. Jeśli nie zwrócimy na to uwagi w projekcie, taki słup może przeszkadzać w  codziennym użytkowaniu. Bywa więc, że cieśle są proszeni o przesunięcie przeszkadzającego słupa w inne miejsce, ale nie zawsze jest to możliwe.

Więźba dachowa - rodzaje

W zależności od rodzaju konstrukcji dachu i sposobu łączenia poszczególnych elementów rozróżniamy 4 rodzaje więźby dachowej 

  • krokwiowa;
  • jętkowa;
  • krokwiowo-jętkowa;
  • płatwiowo-kleszczowa.
Więźba dachowa
Projekt dachu
Rys.: Lipińscy Domy

Więźba tradycyjna

Jeśli decydujemy się na więźbę tradycyjną, przed zamówieniem materiału w tartaku powinniśmy skonsultować się z cieślą. Sam wybór drewna nie jest bowiem jednoznaczny. Cieśla pomoże zdecydować, która opcja jest najkorzystniejsza: tradycyjna impregnowana tarcica (mokra, sucha), drewno suszone komorowo i czterostronnie strugane, czy drewno KVH (konstrukcyjne drewno lite), jaką powinno mieć klasę wytrzymałości (C24, C27, C30), czy musi być zaimpregnowane przed działaniem czynników atmosferycznych, szkodnikami, pleśnią i ogniem oraz który tartak w okolicy ma najlepszą ofertę.

Cieśle doradzą też, czy warto więźbę przeprojektować i czy będzie to opłacalne. Koszt przeprojektowania to około 1000 zł. Z cieślą ustala się również odpowiedni termin dostarczenia drewna na plac budowy – ważne jest, żeby nie leżało ono zbyt długo na terenie budowy.

Jakie drewno kupić?

Można usłyszeć wiele sprzecznych opinii o tym, które drewno jest lepsze. Dawniej więźbę wykonywano z mokrego drewna, ale domy budowało się długo. Konstrukcja miała czas, aby wyschnąć. Obecnie domy buduje się szybko, dlatego zakup mokrego drewna obrzynanego ze względów oszczędnościowych nie jest dobrym rozwiązaniem, ale też nie dyskwalifikuje konstrukcji. Trzeba jednak pamiętać, że „zamknięcie” mokrego drewna pokryciem dachowym i wykończeniem poddasza może być powodem wielu trudnych do zlikwidowania problemów, na przykład poskręcania się krokwi, obniżenia izolacyjności wełny mineralnej, pękania płyt gipsowo-kartonowych. Zastosowanie mokrego drewna ma sens jedynie wtedy, gdy więźba będzie „zimować”. Drewno mokre uzyska wilgotność rzędu 15-20%, czyli taką, jak drewno podsuszone. Dopiero wtedy będzie można ułożyć warstwę izolacji termicznej dachu i zamontować płyty gipsowo-kartonowe.

Zdecydowanie lepsze jest drewno suche, a najlepsze – suszone przemysłowo (w specjalnych komorach, w kontrolowanej temperaturze) i strugane z czterech stron. Te procesy sprawiają, że drewniane elementy są gładkie i mają niewielką wilgotność (do 18%). Zwiększa to ich odporność na ogień i powoduje, że nawet czasowe zawilgocenie spowodowane deszczem lub śniegiem ma charakter powierzchniowy i nie wpływa w sposób znaczący na ten materiał. Proces suszenia drewna wyjaławia je też z wszelkiego rodzaju larw i zarodników, co ogranicza korozję biologiczną więźby.

Kto montuje więźbę?

W dobrze przygotowanej dokumentacji domu znajduje się precyzyjny projekt więźby wraz z rozrysowanymi szczegółami połączeń belek. Niestety, takie projekty są rzadkością i dlatego wiele zależy od cieśli, którzy będą montować więźbę. Trzeba zatem zatrudnić doświadczonych i rzetelnych fachowców, którzy wykonają prace solidnie i prawidłowo, gdyż wszelkie poprawki i naprawy są skomplikowane i kosztowne. Wiążą z rozbieraniem konstrukcji, a po ułożeniu pokrycia – nawet całego dachu, a później z ponownym wykonaniem prac. Każdy etap robót wymaga określonej wiedzy i fachowych umiejętności. Dlatego warto zatrudnić dobrą i rzetelną firmę ciesielską, w której pracują wykwalifikowani rzemieślnicy z tytułami mistrza lub czeladnika.

Od czego zależy stabilność więźby?

Elementy więźby powinny być wykonane solidnie i poprawnie. Trzeba dopilnować, aby ich połączenia znalazły się dokładnie w miejscach przewidzianych w projekcie. Dotyczy to zwłaszcza sposobu oparcia krokwi na murłacie. Obydwa elementy muszą mieć nacięcia.

Elementy więźby dachowej – szczególnie krokwie – nie mogą mieć nieuzgodnionych z kierownikiem budowy lub inspektorem nadzoru wycięć, wrębów czy otworów. To spowoduje ich osłabienie, a pod wpływem silnego wiatru – nawet złamanie.

Połączenia ciesielskie powinny być dobrze spasowane. Duże pęknięcia w takich miejscach są sygnałem ostrzegawczym i bywa, że są zagrożeniem dla bezpieczeństwa dachu. Mogą one wynikać z pracy konstrukcji (powinien się tym zająć kierownik budowy) lub wysychania drewna. Krokwie do murłat i płatwi mocuje się dużymi gwoździami, zwanymi krokwiakami. W zupełności wystarczy jeden, odpowiednio wbity. Za pomocą dwóch mniejszych gwoździ są zwykle mocowane kulawki (skrócone krokwie). Zamiast krokwiaków można też użyć łączników metalowych.

Zdaniem Eksperta

Mariusz Gieros, cieśla, dekarz, członek Oddziału Podlaskiego PSD

Dlaczego nie warto kupować mokrego drewna na więźbę?

Zacznijmy od tego, że wykonując roboty budowlane powinniśmy ściśle trzymać się projektu budowlanego. W każdym projekcie z reguły znajdują się opisy i obliczenia konstrukcyjne poszczególnych etapów danej budowy. Drewno, które należy stosować zgodnie z projektem na więźbę dachową, w większości przypadków ma określoną klasę, często nawet różne elementy jednej konstrukcji mają w opisie inne klasy drewna, z którego powinny zostać wykonane. Drewno klasyfikowane ma kreśloną wytrzymałość, wilgotność, wagę i ognioodporność zwiększoną dzięki chociażby struganiu, obliczenia wytrzymałości danego elementu lub kilku połączonych ze sobą są na podstawie rodzaju materiału (i jego przekroju), który użyjemy. Cieśle jako wykonawcy więźby powinniśmy być świadomi, że odpowiadamy za to, z czego wykonujemy dany projekt. Stosując drewno mokre, sami ryzykujemy. Drewno mokre (nieklasyfikowane), często zwane „tarcicą budowlaną”, nie zawsze nadaje się na więźbę dachową. Mokra tarcica przede wszystkim jest o wiele cięższa od suchej, po zamontowaniu nawet dokładnie spasowane połączenia ciesielskie po pewnym czasie mogą się poluzować poprzez zsychanie elementów drewnianych. Stosując mokrą tarcicę, zwiększamy ryzyko wystąpienia robaków lub zagrzybienia drewnianych elementów, co może zakończyć się rozbiórką i nieprzyjemnościami i problemami dla obu stron. Niestety, realia są takie, że duży procent inwestycji ma wykonywane więźby dachowe z drewna mokrego nieklasyfikowanego. Cena drewna klasyfikowanego jest około dwa razy wyższa, więc inwestorzy oszczędzają. Dobremu cieśli nie jest jednak potrzebny certyfikat do oceny jakości drewna, z którego odważy się zbudować konstrukcję dachu. Do takich sytuacji często dochodzi, jeśli inwestor ma swój las i przygotowaną własną tarcicę na konstrukcję. Tylko czy powinien ryzykować?

Więźba prefabrykowana

Prefabrykowane konstrukcje dachowe z litego drewna łączone płytkami kolczastymi są w Polsce dostępne od ponad 19 lat. Z roku na rok zwiększa się liczba domów, przy wznoszeniu których się je wykorzystuje. Obecnie szacuje się, że około 80% stropodachów na domach jednorodzinnych parterowych wykonuje się właśnie w tej technologii.

Z jakiego drewna wykonuje się wiązary?

W konstrukcjach stosuje się drewno suszone przemysłowo i  czterostronnie strugane. Nie występują krzywe, zwichrowane elementy w przeciwieństwie do więźby tradycyjnej wykonanej z drewna mokrego (prosto z tartaku na budowę), której belki w czasie schnięcia mogą skręcać się i wybrzuszać. Ten proces trwa dość długo i jego skutki mogą ujawnić się dopiero po kilku miesiącach.

Jak zamówić więźbę prefabrykowaną?

Najlepiej samemu lub przez dekarzy. Najpierw zamawiający otrzymuje ofertę cenową sporządzoną na podstawie dokumentacji. Jeżeli mamy dokumentację w formie elektronicznej, to należy przesłać ją mejlem. Firma produkująca więźbę dachową otworzy każdy rodzaj pliku. Jeżeli jest tylko dokumentacja papierowa, potrzebne są rysunki:

  • rzut parteru dla domu parterowego lub rzutu piętra – dla domu z poddaszem;
  • rzut dachu z góry;
  • przekrój pionowy budynku, który określi okapy.

W takiej sytuacji można zrobić zdjęcia lub skany i przesłać mejlem lub telefonem. Oprócz tego zamawiający określa rodzaj pokrycia oraz elementy, które są na dachu montowane, na przykład instalację fotowoltaiczną. Ze względu na określenie stref śniegowych, wiatrowych i transportu do wyceny jest także potrzebny adres budowy.

Jak przebiega produkcja wiązarów?

Firma zajmująca się produkcją więźb prefabrykowanych może wyprodukować jednego dnia dwa dachy czterospadowe o powierzchni około 250m2 . Czas oczekiwania na konstrukcję w okresie od stycznia do czerwca wynosi od 3 do 5 tygodni, a od lipca do końca roku – od 4 do 8 tygodni. Dlatego dobrze jest wcześniej zarezerwować sobie czas produkcji konstrukcji w zakładzie. Przy powtarzających się zamówieniach procedury są uproszczone.

Przed uruchomieniem produkcji wiązarów potwierdza się u zamawiającego wymiary budynku, usytuowanie kominów i przesłanie tej informacji mejlem. Wówczas w zakładzie jest sporządzana ostateczna dokumentacja projektowa, którą przesyła się do zatwierdzenia przez zamawiającego. Potwierdza on zgodność dokumentacji w zakresie architektonicznym, a nie obliczeniowym.

Po akceptacji oferty sporządzana jest umowa z projektem wstępnym konstrukcji dachu. Po podpisaniu umowy gotową konstrukcję dostarcza się na plac budowy w terminie zawartym w umowie, jeżeli nie ma przesunięć w harmonogramie lub innych przyczyn niezależnych od zamawiającego i wykonawcy konstrukcji.

Kto montuje wiązary na dachu?

Prefabrykowane wiązary dachowe można porównać do klocków Lego. Elementy są precyzyjnie wykonane, ponumerowane, a do całości zestawu dołączona jest szczegółowo przygotowana dokumentacja projektowo-montażowa. Wraz z wiązarami dostarczane są wszystkie materiały pomocnicze wkręty, gwoździe, kątowniki, kotwy, deski stężające i łączniki metalowe. Ponadto do każdego transportu jest dołączona dokumentacja montażowa.

Montaż dachu 250 m2 przez 3-4 montażystów trwa dwa dni. Potrzebny jest do tego lekki dźwig o wysięgu 25 m.

Jaki jest koszt więźby?

Zastosowanie więźby prefabrykowanej w domach ze stropami żelbetowymi pozwala zastąpić murowaną ściankę kolankową ścianką drewnianą. Jest to rozwiązanie bardzo korzystne zarówno pod względem konstrukcyjnym, jak i cieplnym. Jeżeli zrezygnujemy ze stropu betonowego, możemy zaoszczędzić około 20 000 złotych.

Dlaczego warto zdecydować się na konstrukcję prefabrykowaną?

  1.  Trudny dostęp do wykonawców. Zawód cieśli w Polsce zanika, nie ma zainteresowania tą profesją wśród młodzieży. Podobną tendencję obserwuje się w całej Europie, a Europa Zachodnia borykała się z tym problemem 20 lat temu. Rozwiązaniem było rozpowszechnienie stosowania konstrukcji prefabrykowanych.
  2. Niższe koszty wykonania domu. Prefabrykowana konstrukcja dachowa może być oparta jedynie na ścianach zewnętrznych. Nie ma potrzeby budowy ścian wewnętrznych nośnych. Taka możliwość obniża cenę budowy domu poprzez eliminację kosztownych fundamentów, wieńców oraz materiałów do wymurowania wewnętrznych ścian nośnych.
  3. Zmiana technologii wykonywania wykończenia budynków od wewnątrz wymusza wysoką jakość konstrukcji dachowej. Od kilkunastu lat powszechnie stosuje się płyty gipsowo-kartonowe, montuje się je również bezpośrednio do konstrukcji dachowych. Ze względu na kruchość płyt gipsowo-kartonowych konstrukcje dachowe muszą być wykonywane z drewna suszonego przemysłowo w wysokiej temperaturze, dochodzącej do 90°C. Podczas tego procesu drewno o nierównym usłojeniu krzywi się i nie może być użyte do wykonania konstrukcji prefabrykowanej. Do produkcji stosowane jest tylko drewno proste, o równym usłojeniu, które po wysuszeniu nie pracuje i po wbudowaniu nie powoduje pękania okładziny na stykach płyt gipsowo-kartonowych. Takie drewno jest dodatkowo strugane czterostronnie, co gwarantuje dokładność wymiarów i wysoką jakość konstrukcji dachowych. Elementy z niego wykonane mają również zaokrąglone krawędzie, dzięki czemu nie kaleczą rąk montażystów.
  4. Możliwość wytworzenia w konstrukcji wiązara od dołu tak zwanej przestrzeni katedralnej. Bardzo użyteczna cecha, doceniana przez inwestorów.
  5. Idealnie równe płaszczyzny połaci dachu. Nie ma problemów przy wykonywaniu prac dekarskich.
  6. Krótki czas montażu. Konstrukcję prefabrykowaną montuje się kilka razy szybciej niż tradycyjną.
  7. Łatwość montażu. Prefabrykaty konstrukcji dachowej składają się przy montażu jak klocki Lego. Efekt taki uzyskuje się dzięki stosowanej technologii z płytkami kolczastymi. Specjalne programy do projektowania konstrukcji dachowych sterują maszynami cyfrowymi do cięcia drewna oraz laserami, które zapewniają precyzję procesu scalania elementów wiązarów.
    Więcej o:

Skomentuj:

Więźba dachowa - rodzaje, czyli jaką więźbę wybrać?