Na schody do domu

Schody zewnętrzne wykonuje się najczęściej jako betonowe i po zakończeniu prac budowlanych okłada klinkierem, kamieniem lub płytkami ceramicznymi. Można również wykonać schody ażurowe, których stopnie będą osadzone w konstrukcji stalowej, żelbetowej lub kamiennej.

Niezależnie od budowy każde schody powinny być wygodne i bezpieczne, a to oznacza nie tylko odpowiednie nachylenie biegu i wymiary stopni (patrz ramka), ale także właściwie dobrane wykończenie.

Gdzie łatwo o błąd

- Wysokość pierwszego i ostatniego stopnia. Gotowe wykończone okładziną stopnie muszą być równe i odpowiednio wyprofilowane. Z tego względu już na etapie wylewania schodów powinno być wiadomo, czym będą wykończone. Aby gotowe stopnie były równej wysokości, w surowych schodach betonowych stopień ostatni (przy drzwiach wejściowych do domu) powinien być niższy o grubość okładziny spocznika, a stopień pierwszy (przy ziemi) - wyższy o przewidywaną grubość wykończenia chodnika przed domem.

- Mocowanie słupków balustrady. Również na etapie wylewania schodów (a najpóźniej przed ich obłożeniem) powinno się ustalić miejsca mocowania słupków balustrady i w tych miejscach osadzić w betonie pręty wystające ponad jego powierzchnię. Do nich po położeniu okładziny będzie przyspawana balustrada. Pozwala to montować okładzinę w taki sposób, aby można było w płytkach wycinać jedynie otwory na pręty (nie ma wówczas potrzeby cięcia płytek, co zawsze pogarsza parametry użytkowe okładziny i szpeci schody). Wprawdzie słupki balustrady można także przykręcać, ale wymaga to wiercenia otworów w już ułożonej okładzinie, co często prowadzi do jej uszkodzenia.

- Wyprofilowanie schodów. Schody zewnętrzne powinny być wyprofilowane ze spadkiem 3% (0,03 cm/100 cm) w dwóch płaszczyznach, tzn. od rogu (patrz 2), co zapewnia odprowadzenie wody tak, by nie tworzyła zastoin ani na spoczniku, ani na stopniach. Dopiero na tak przygotowanych schodach można układać okładzinę.

Jaki materiał na okładzinę

Okładziny schodów zewnętrznych powinny spełniać następujące podstawowe wymagania:

- nasiąkliwość - poniżej 3%,

- mrozoodporność (określona zgodnie z normą EN-ISO) - powyżej 100 cykli,

- antypoślizgowość - minimum R9.

Ze względu na to, że okładzina zewnętrzna schodów jest intensywnie użytkowana i stale nanosi się na nią piasek, powinna się cechować także dużą odpornością na ścieranie, a zatem do wymagań podstawowych należy dołączyć:

- ścieralność wgłębną - nie większą niż 175 mm3.

Powierzchniową odporność na ścieranie inaczej określa się dla płytek szkliwionych (niezalecanych na schody i oznaczanych symbolem GL), a inaczej dla znacznie lepszych na takie schody płytek nieszkliwionych (oznaczanych UGL).

Dla płytek nieszkliwionych określa się odporność na ścieranie wgłębne wyrażoną objętością materiału startego z powierzchni w milimetrach sześciennych. Im mniejsza objętość startego materiału, tym jest on bardziej odporny na ścieranie. Maksymalne wielkości tego parametru dla poszczególnych grup płytek podano w Tabeli 1; podobnych danych należy szukać w katalogach, aprobatach i atestach płytek.

Dla płytek szkliwionych ustala się ścieralność powierzchniową i wyraża ją liczbą obrotów urządzenia pomiarowego. Płytki szkliwione są oferowane w klasach: 0, 1, 2, 3, 4 i 5, przy czym im wyższa klasa, tym lepsza odporność powierzchni szkliwionej płytki na ścieranie i zarysowanie.

Odporność na ścieranie płytek nieszkliwionych

Płytki	.	Maks. objętość startego materiału
Grupa	Rodzaj	.
prasowane:	.
BIa	gres porcellanato	175
BIb	terakota i klinkier prasowany	175
ciągnione:	.
AI	klinkier i kamionka	275

Klejenie okładzin

Zarówno płytki, jak i całe stopnice powinno się mocować na odpowiednio dobrane elastyczne zaprawy klejące:

- do kamienia oraz płytek ceramicznych - cienkowarstwowe,

- do płytek klinkierowych - średniowarstwowe.

Zaprawa klejąca powinna w 100% pokrywać montażową stronę płytek (stopnic kamiennych), aby pod warstwą okładziny nie zostały żadne puste przestrzenie. Klejenie trzeba wykonywać metodą "mokre na mokre", czyli przez nałożenie zaprawy i na podłoże, i na płytkę.

Do spoinowania należy stosować zaprawy dobrane do rodzaju materiału. Wypełnienie spoin powinno być bardzo dokładne (bez przerw), a ich powierzchnia gładka i ciągła.

Okładziny kamienne

- Materiał. Stopnie kamienne, zwane stopnicami, wykonuje się z płyt kamiennych grubości od 2 do 4 cm i wymiarach dostosowanych do wymiarów schodów surowych.

W naszych warunkach klimatycznych na schody zewnętrzne najbardziej odpowiedni jest granit (twardy i mało nasiąkliwy) o powierzchni płomieniowanej, groszkowanej albo surowej (niepolerowanej). Na okładziny schodów zewnętrznych nie poleca się miękkich piaskowców, które są nasiąkliwe i nietrwałe. Za zbyt śliskie, a przez to niebezpieczne (zwłaszcza w stanie zawilgoconym) uważa się schody z marmuru, który zawsze się szlifuje, bo kamień ten dopiero wtedy nabiera wyrazu. Aby zapobiec niebezpiecznemu poślizgnięciu się na schodach, trzeba koniecznie stosować specjalne zabezpieczenia. Mogą to być antypoślizgowe listwy schodowe lub specjalnie obrobione krawędzie stopnic - pasy szorstko obrobionego kamienia albo nacięcia wzdłuż krawędzi stopni, w które wkłada się paski gumy.

- Montaż. Schody, na których układane będą stopnice kamienne, powinny być wcześniej odpowiednio przygotowane i wykonane z zagłębieniem 2-3 cm na stopnicę, którą się w nie wsuwa. Stopnice powinny wystawać poza podstopnice tak, aby nie następowało ściekanie wody po podstopnicy. Kamienne okładziny stopni muszą być w całości ułożone na zaprawie lub na całej powierzchni przyklejone do betonowego podłoża. W przeciwnym razie mogą popękać.

Do klejenia płyt kamiennych zalecane są elastyczne kleje epoksydowe (np. Ultracolor firmy Mapei) oraz elastyczne zaprawy cienkowarstwowe (np. Sopro MFV 446 firmy Sopro Polska, AK-515 czy AK-513 firmy Alpol-Gips, Plastikol KM Flex + Fix biały firmy Deitermann).

Do spoinowania odpowiednie są zaprawy do spoin wąskich (1-3 mm), np. Sopro MAF firmy Sopro Polska, Uzin-Cremasan Fuge firmy Uzin, KF firmy Deitermann.

Klinkier

- Materiał. Klinkier charakteryzuje się dużą wytrzymałością mechaniczną, jest odporny na ścieranie oraz zmienne warunki atmosferyczne i nienasiąkliwy, co daje gwarancję mrozoodporności. Do niedawna na schody zewnętrzne stosowano wyłącznie klinkier produkowany w technologii ciągnionej, zaliczany do grupy AI (wyroby z tej grupy cechuje duża odporność na ścieranie wgłębne - 275 mm3). Obecnie stosuje się też klinkier prasowany na sucho zaliczany do grupy BIb (por. Tab. 1).

Uwaga! W katalogach często spotyka się określenie "kamionka". Wyroby z kamionki czerwonej nieszkliwionej mają podobne właściwości do klinkieru. Zarówno klinkier, jak i kamionka należą do grupy materiałów spieczonych, nieprzeświecalnych, o niskiej nasiąkliwości wodnej (poniżej 3%), przy czym wyroby klinkierowe zalicza się do ceramiki budowlanej, a wyroby kamionkowe do ceramiki szlachetnej - choć mają takie same właściwości.

Produkcją schodowych okładzin klinkierowych i kamionkowych zajmują się np. firmy niemieckie, takie jak Agrobuchtal, Stroeher czy Gres Aragon, ale i polskie - Zakłady Płytek Ceramicznych Przysucha, Cerrad czy Ceramika Tarona.

Tradycyjnie stosowane płytki stopnicowe o szerokości 15 cm zastępuje się obecnie stopnicami szerszymi: 24, 30 lub 120 cm, najczęściej z kapinosem (noskiem) chroniącym podstopnicę przed podciekaniem wody. Tradycyjne kolory płytek klinkierowych to czerwień i brąz, ale produkuje się również klinkier w odcieniu kremowym, piaskowym lub białym.

Wyroby klinkierowe, zwłaszcza ciągnione, są trwałe i zachowują cechy użytkowe nawet w bardzo trudnych warunkach. Trzeba jednak pamiętać, że nie wolno usuwać śniegu i lodu z ich powierzchni przez skuwanie ostrymi narzędziami, bo powierzchnię klinkieru łatwo wtedy uszkodzić.

Do klejenia okładzin klinkierowych powinno się używać średniowarstwowej elastycznej zaprawy klejącej (np. Sopro TR 414 , H 40 Flotex Kerrakol).

Do spoinowania należy stosować elastyczną zaprawę do spoin szerokości 3-15 mm (np. Sopro Saphir 15 czy Mapesil AC firmy Mapei).

Okładziny ceramiczne

- Materiał. Na schody zewnętrzne zaleca się stosowanie nieszkliwionych płytek z grupy BIa o nasiąkliwości wodnej poniżej 0,5% oraz płytki z grupy AI i BIb o nasiąkliwości poniżej 3%, charakteryzujących się odpornością na ścieranie wgłębne do 175 mm3. Symbole BIa i BIb umieszczane na opakowaniach określają metodę produkcji i maksymalną dopuszczalną nasiąkliwość. Wszystkie płytki są podzielone na grupy A, B i C pod kątem metody formowania, a wewnątrz niej - na grupy pod kątem nasiąkliwości.

Uwaga! Nie wszystkie płytki mrozoodporne nadają się na schody zewnętrzne - w żadnym wypadku nie powinny to być płytki nasiąkliwe i porowate, w których może się gromadzić woda.

Najlepsze na okładziny schodów zewnętrznych są płytki porcelanowe zwane gres porcellanato, wyglądem i właściwościami naśladujące kamień - np. granit, sjenit czy marmur (z gresu porcellanato wykonuje się stopnice schodowe do złudzenia przypominające stopnice kamienne).

Uwaga! W naszych warunkach klimatycznych na schody zewnętrzne nie powinno się stosować płytek gresowych polerowanych ani szkliwionych, bo są zbyt śliskie.

Większość firm oferuje zestawy jednolitych kolorystycznie płytek schodowych, w których skład wchodzą płytki stopnicowe, podstopnicowe i wykończeniowe, takie jak listwy narożnikowe, cokołowe i kończące. Płytki stopnicowe mają nie tylko wystające "noski", ale i specjalnie profilowaną krawędź zapobiegającą poślizgnięciom.

Na schody można stosować również zwykłe płytki bez "nosków" (takie same jak na podest czy taras), ale wtedy warto zastosować specjalne antypoślizgowe profile schodowe (metalowe, z tworzyw sztucznych lub gumy). Nie tylko zmniejszają one niebezpieczeństwo poślizgnięcia, ale dodatkowo chronią krawędź stopni przed uszkodzeniem oraz ściekaniem wody na podstopnicę.

Najnowsze profile schodowe (patrz ramka) oraz zakończenia narożne wykonane są z mas gresowych i przeznaczone do stosowania razem z płytkami gresowymi.

- Montaż. Najpierw zawsze montuje się płytki podstopnicowe, a dopiero potem profile i płytki stopnicy. Płytki podstopnic wsuwa się pod nosek stopnicy lub pod profil schodowy, ale styk pozostawia bez klejenia i spoinowania - w przeciwnym razie podstopnice mogą pękać.

Do klejenia płytek oraz profili stosuje się cienkowarstwową elastyczną zaprawę klejącą (np. Sopro Nr 1 firmy Sopro Polska, Multi firmy Kreisel, Kerafix Plus firmy Kerakoll, Schoenex SU firmy Schoenex, CM 17 i CM 18 Easy Flex firmy Henkel Polska, Atlas Plus i Atlas Karo firmy Atlas, Plastikol KM Flex firmy Deitermann). Do spoinowania używa się elastycznej zaprawy do spoin szerokości 3-15 mm (np. Sopro Saphir 15, CE 33 Super firmy Henkel Polska, De-Lux firmy Kreisel).