Japoński ogórd

Żwir, skałki i drzewka bonsai

Przeciętny gaijin (po japońsku cudzoziemiec) kojarzy sobie ogród Kraju Kwitnącej Wiśni z zagrabionym żwirem, skałami i drzewkiem bonsai uformowanym z sosny. Jednak takie uproszczone postrzeganie tamtejszej sztuki ogrodowej nie wystarczy, by założyć ogród z japońską duszą.

Na zdjęciu powyżej: Klon palmowy o efektownych czerwonych liściach oraz spływająca kaskadami woda to typowe elementy japońskiego ogrodu

Fot. Radosław Wojnar

Na zdjęciu powyżej: W japońskim ogrodzie dominują zimozielone gatunki, mało jest roślin kwitnących. Wystarczą wiśnie, azalie, kosaćce, liliowce, zawilce i rozwary, harmonizujące z kamieniami i płaszczyznami mchów

Projektowanie po japońsku

Głównym celem japońskiego ogrodnika jest stworzenie kompozycji czerpiącej z natury, w której granica między tym, co prawdziwe, i tym, co ukształtowane przez człowieka, jest prawie niedostrzegalna. Liczy się umiar w doborze motywów (im mniej elementów, tym większe ich oddziaływanie) ściśle podporządkowanych wybranemu stylowi (patrz strona obok). Współcześni japońscy projektanci mniej lub bardziej odchodzą od konwencji - wszyscy jednak poruszają się w stylistyce będącej esencją japońskiego piękna.

Na zdjęciu powyżej: Przejście przez wodę z ułożonych na dnie stawu ogromnych głazów to element bardzo lubiany przez japońskich architektów krajobrazu

Fot. Shutterstock/Oldrich

Na zdjęciu powyżej: Trzmielina fortunea

Stonowana kolorystyka

W Japonii bardzo popularne są tak zwane ogrody suchego krajobrazu, w których monotonię dużych płaskich powierzchni przełamują ciekawe kształty i faktura głazów, a także wzory (linie proste, okręgi, fale) utworzone przez regularnie grabiony piasek lub żwir. Grupy skał i głazów, często otoczone wysepkami z mchu, mają symboliczne znaczenie - przywołują na myśl wodospady, rzeki, morza, góry... Charakterystyczna jest też stonowana kolorystyka kompozycji (od bieli, poprzez szarości, beże, po czerń).

Na zdjęciu powyżej: Ogród w stylu Shakkei z plamą rudego krzewu (klonu japońskiego) i wytworną architekturą mostka

Fot. Shutterstock/Julija Sapic

Na zdjęciu powyżej: Klon palmowy

Z roślin "konstrukcyjnych" (kształtowanych przez podwiązywanie, naciąganie i formowanie) w naszym klimacie najlepiej sprawdzają się: sosna, jałowiec, bukszpan, buk, grab

Symbolika

Z kolei ogrody krajobrazowe pełne są pagórków i głazów porośniętych mchami, paprociami, trawami i drzewami (formowanymi i o naturalnym pokroju). Kształt i układ skał podkreślają charakter ogrodu: ustawione pionowo dynamizują go, poziome zaś wyciszają, dają poczucie spokoju. Skała pionowa symbolizuje niebo, leżąca - ziemię, a ukośna - człowieka. Bardzo ważne jest zachowanie odpowiednich proporcji, bo tylko wtedy uzyskamy efekt harmonii. Kamienie układane są nie w równych rzędach, lecz w grupach po 2-3, co pozwala osiągnąć naturalny efekt. Natomiast linie ścieżek nie są ani zbyt kręte, ani proste. Często stąpa się po ułożonych w żwirze kamiennych płytach.

Fot. Adam Kozak / Agencja Gazeta

Na zdjęciu powyżej: Strzyżony żywotnik

Szlachetny minimalizm

Wspólnymi cechami ogrodów z prawdziwie japońską duszą są przygaszone barwy, widoczna patyna czasu i nieregularność kształtów poszczególnych elementów. Kompozycja jest prosta i surowa, pełna elegancji i wyrafinowanej skromności. Osiągnięcie efektu tak oszczędnymi środkami nie jest łatwe - to proces długotrwały.

Na zdjęciu powyżej: Japoński ogrodnik także musi czasami odpocząć. Oczywiście na kamiennej ławce

Fot. Lilianna Sokołowska

Na zdjęciu powyżej: Miskant chiński - Do wypełniania przestrzeni między głazami można wykorzystać runiankę japońską, karmnik, trawy ozdobne, paprocie

Najczęstsze błędy

Najczęściej popełnianym przez Europejczyka błędem w urządzaniu japońskiego ogrodu jest przestylizowanie i zbyt duża liczba elementów. Mamy inne niż Japończycy tradycje percepcji natury, więc zarówno kształtowanie, jak i interpretacja japońskiego ogrodu zmusza nas do wysiłku intelektualnego. Pewnie dlatego zadanie to jest dla nas tak bardzo fascynujące.

Na zdjęciu powyżej: Bez kamiennej latarni Ishidoro trudno wyobrazić sobie japoński ogród

Fot. Shutterstock/phloxii

Na zdjęciu powyżej: Bambus

Rodzaje ogródów

Japońskie ogrody ozdobne, jako świadome formy organizowania przestrzeni, istniały już przed 710 r. n.e. Najstarsze bywały kompozycjami w małej skali naśladującymi miejsca o szczególnych walorach widokowych (np. mierzeja Amanohashidate, wysepki Matsushima). Z czasem ukształtowało się w Japonii kilka stylów związanych z lokalną kulturą, religią i stylem życia. Ogród suchego krajobrazu (karesansui) pełen skał i misternie i grabionego żwiru. Ogród krajobrazowy (shakkei) ze wzgórzami, lasami i zagajnikami służącymi za tła kompozycji. Ogród kamienny (sekitei), w którym głazy, piasek i żwir przedstawiają różnorodność natury. Ogród spacerowy (kaiyu-shiki-teien) ze stawem, mostkiem oraz sztucznymi wyspami porośniętymi formowanymi sosnami i azaliami. Ogród ceremonii herbacianej (roji oraz shakkei) ze ścieżkami z płaskich kamieni, kamiennymi latarniami i misami na wodę (tsukubai), często otoczony żywopłotem izolującym od zewnętrznego świata.

Na zdjęciu powyżej: Stonowana kolorystyka daje wrażenie elegancji i spokoju. Jedynym barwnym akcentem jest tu brama torii, często spotykana w japońskich ogrodach

Fot. Shutterstock/Ilmarin

Na zdjęciu powyżej: Karmnik ościsty

Detal w ogrodzie japońskim

Kompozycję japońskich ogrodów uzupełniają stylowe detale: kamienna latarnia (ishidoro), brama torii, stukawka (shishi odoshi) i mostek w kształcie łuku.

Na zdjęciu powyżej: Ogród Karesansui (suchego krajobrazu) - służąca kontemplacji symboliczna kompozycja skał na tle grabionego żwiru

Fot. Materiały prasowe

Na zdjęciu powyżej: Ręcznie malowane naczynia

Detale do ogrodu w stylu japońskim

Japoński klimat pomogą wyczarować w ogrodzie detale utrzymane w stylistyce Kraju Kwitnącej Wiśni. Dzisiaj nie trzeba po nie jechać daleko: wystarczy wizyta w dużym sklepie ogrodniczym albo kliknięcie myszką - bo wiele akcesoriów pasujących do japońskich ogrodów można kupić w sklepach internetowych.

Na zdjęciu powyżej: Lampa pagoda, beton, wys. 46 cm, ok. 160 zł, decoland.pl

Fot. Materiały prasowe

Na zdjęciu powyżej:

1. Figurka Buddy, biały cement, wys. 30 cm, ok. 90 zł, decoland.pl

2. Ozdoba balkonu lub tarasu, 46×36 cm, ok. 73 zł, prezentgift.pl

3. Poducha z japońskim motywem, bawełna, ok. 100 zł, Zara Home

4. Betonowa latarenka, wys. 37 cm, ok. 130 zł, decoland.pl