Mahonia pospolita (Mahonia aquifolium). Uprawa i pielęgnacja w ogrodzie

Jak wygląda mahonia pospolita

W Polsce uprawia się głównie mahonię pospolitą (M. aquifolium). Ma wzniesione pędy i tworzy dość regularne kępy. Mahonia (dawniej: ościał) należy do rodziny berberysowatych. Już same liście mogłyby wystarczyć mahonii za przepustkę do ogrodów. Zwykle dorastają do 20 cm długości i złożone są z kilku sztywnych listków uzbrojonych na brzegach w kolczaste wyrostki. Mają metalicznie błyszczącą skórkę, a urodę zachowują przez cały rok. Cenione są też za liczne kwiaty i owoce. Wraz ze zmieniającymi się porami roku dodają ogrodom różnych barw.

Kwiaty mahonii

Ma żółte kwiatostany i fioletowe owoce z niebieskim nalotem - kwiatostany, liście i owoce są mniejsze niż u jej krewniaczki.

Mahonia odporna na mróz

Dodatkowym walorem tych krzewów jest wytrzymałość. Zdrowo rosną przez wiele lat, przetrzymując susze i mrozy.  Podczas ostrzejszych zim jej liście zmieniają barwę na czerwono-brązową.

Gdzie rośnie w naturze mahonia pospolita

W naturze na terenach Azji, Ameryki Północnej i Środkowej występuje kilkadziesiąt jej gatunków. Nazwa "mahoń" używana czasem w odniesieniu do mahonii jest błędna.

Mahonia pospolita zimozielona

Mahonia pospolita, ościał (Mahonia aquifolium). Zimozielone krzewy o żółtych kwiatach zebranych w wiechy lub grona oraz błyszczących, ciemnozielonych, pierzastych liściach z kolczastymi brzegami. Kwiaty są drobne, pachnące o kulistym lub dzwonkowatym kształcie zebrane w kwiatostany. Owoc- jagoda.

Rozmiary mahonii

Wysokość 1-2m, szerokość 60 cm.

Ciekawe odmiany mahoni pospolitej

Mahonia pospolita (Mahonia aquifolium) admiany: 'Apollo' - niska odmiana, liście ciemnozielone z czerwonymi ogonkami, 'Smaragd' - o brązowych młodych liściach i gronach. 

Mahonia japońska

Mahonia japońska ( Mahonia japonica) - krzew o wzniesionym pokroju, z dużymi złożonymi liśćmi, kwiaty pachnące, cytrynowo-żółte w zwisających gronach, gatunek nie w pełni mrozoodporny - może rosnąć w Polsce zachodniej. Wysokość do 3 m.

Mahonia pośrednia

Mahonia pośrednia (Mahonia media) jest mieszańcem Mahonii pospolitej i japońskiej. Zimozielony krzew ze sztywno wzniesionymi pędami. Największy walor tego krzewu stanowią 30-40-centymetrowe liście złożone ze skórzastych listków o finezyjnym kształcie. Zdobią one roślinę przez cały rok - pod jesień czerwienieją, lecz nie opadają.Wysokość do 2,5 m. Nie w pełni mrozoodporna. W centralnej i wschodniej Polsce przemarza. 

Mahonia pośrednia kwiaty

Godne uwagi są także żółte świecowate kwiatostany, które rozwijają się na końcach pędów i dorastają nawet do 30 cm długości. W Polsce możemy je podziwiać w kwietniu i maju, w krajach o łagodniejszym klimacie - już zimą lub na przedwiośniu.

Mahonia pośrednia owoce

To nie koniec atrakcji - mahonia pośrednia tworzy bowiem dość duże fioletowe owoce pokryte niebieskim nalotem. Na dodatek są one jadalne i mają lekko kwaśny smak. Zanim jednak przystąpimy do robienia z nich przetworów, przetrzyjmy je przez sito, by pozbyć się licznych nasion, które mogłyby nam zaszkodzić.

Kiedy kwitnie mahonia

Kwiecień i maj

Gdzie posadzić mahonię

Mahonie dobrze rosną w cieniu i półcieniu. Takie stanowisko sprzyja im w okresie chłodów, zwłaszcza na przedwiośniu. Jeśli bowiem słońce w ciągu dnia nagrzewa liście, a nocą ulegają one silnemu oziębieniu, roślina na tym cierpi. W półcieniu wahania temperatury są mniejsze. Ziemię wokół krzewu i jego podstawę warto jednak okryć warstwą kory i gałązkami iglaków. W miastach można uprawiać ten gatunek pomiędzy budynkami, które nocą "oddają" skumulowane ciepło.

Mahonia ziemia

Gleba dla tej mahonii powinna być przepuszczalna i żyzna, lekko wilgotna. Podczas suszy musimy więc pamiętać o jej podlewaniu, tym bardziej jeśli uprawiamy roślinę w pojemniku. W tym wypadku podlewamy ją także podczas jej zimowego pobytu w jasnym pomieszczeniu zabezpieczonym przed mrozem.

Choroby i szkodniki

Na ogół nie występują.

Mahonia na żywopłoty

Ze względu na zimozielone, efektownie lśniące liście mahonia jest ozdobą ogrodu w zimie. Nadaje się na solitery, do nasadzeń grupowych, na nieformowane żywopłoty, a także jako roślina okrywowa w przypadku mniejszych gatunków. Stosowana również jako roślina lecznicza na choroby skóry i roślina barwierska. Owoce jadalne, z których sporządza się galaretki, kompoty, wina.

Mahonia pośrednia odmiany

W Polsce szerzej znane są dwie odmiany, obie wolno rosnące. 'Charity' osiąga 2,5 m wysokości i ma dosyć luźny pokrój, 'Winter Sun' tworzy zwartą koronę i mierzy 1-1,5 m.

Podlewanie i nawożenie mahonii

Podlewamy, gdy nie ma opadów. Przed zimą należy obficie podlewać.

Cięcie mahonii

Mahonie tniemy w maju po kwitnieniu, skracając przekwitłe pędy o 1/3 ich długości.

W jakim regionie Polski są dobre warunki do uprawy mahonii

Bronisław Jan Szmit, Szkółka Drzew i Krzewów Ozdobnych J. B. Szmit w Pęchcinie k. Ciechanowa: Z naszych doświadczeń wynika, że mahonia pośrednia nie ma szans na dłuższą uprawę w Polsce centralnej, natomiast na Dolnym Śląsku i Pomorzu Zachodnim nie sprawia większych problemów. Na Mazowszu roślina ta znosi tylko łagodniejsze zimy, posadzona w miejscach bardzo zacisznych, osłoniętych od wiatru, najlepiej z wysoką wilgotnością powietrza. W naszej szkółce rosła przez 5-6 lat i po każdej zimie wyglądała coraz gorzej, aż w końcu całkowicie zmarzła. Gatunek ten można traktować jak tzw. roślinę tarasową i uprawiać w pojemniku, który wstawia się na zimę do zimnego, jasnego pomieszczenia (optymalna temperatura to około 0°C).

Mahonia wiosną

W kwietniowym i majowym słońcu na wierzchołkach gałęzi rozwijają się gęste 10-centymetrowe bukieciki żółtych kwiatków, które roztaczają mocny słodki zapach. Wabią do siebie roje skrzydlatych amatorów pyłku i nektaru. Warto podpatrzyć, jak pręciki reagują na przybycie gościa. Dotknięte przez owada wyginają się, obsypując go pyłkiem. Kwitnienie krzewów trwa około 3 tygodni.

Mahonia latem i jesienią

W granatowych koralach. Już latem spośród błyszczącej zieleni liści wyzierają kiście niemal czarnych owoców pokrytych szarym nalotem. W pełni dojrzewają dopiero we wrześniu, a utrzymują się na roślinach do kolejnej wiosny. Kolory jesieni. Liście mahonii przed zimą często przebarwiają się na purpurowo. Najwięcej czerwieni ma odmiana 'Atropurpurea', a nieco fioletu - 'Apollo'. Wyjątkami są 'Smaragd' i 'Orange Flame', których liście stają się miedziane również wiosną, gdy rośliny kwitną.

Mahonia zimą

Przed nastaniem mrozów krzewy obficie podlewamy, a ziemię wokół nich ściółkujemy warstwą kory o grubości ok. 5 cm. Jeśli zimą pędy zmarnieją (zdarza się to zwłaszcza na lekkich glebach), po przycięciu szybko odrastają.

Jak rozmnożyć mahonię

Mahonie rozmnażamy, oddzielając wyrastające z rozłogów odrosty albo wysiewając do gruntu dojrzałe owoce. Można też wykorzystywać samosiejki. Początkowo rosną wolno, ale gdy się dobrze ukorzenią, zaczynają się mocno zagęszczać.

Galaretka z mahonii

Litr dojrzałych owoców mahonii zalej 2 szklankami wody i gotuj przez kwadrans pod przykryciem. Gdy ostygną, przetrzyj przez sito, by usunąć pestki. Do soku dodaj półtorej szklanki cukru i gotuj przez chwilę, cały czas mieszając. Następnie wsyp środek żelujący (np. żelfix) w proporcji podanej na opakowaniu i jeszcze raz zagotuj. Przed przetarciem owoców do mahonii można dodać miąższ 2 pomarańczy - galaretka będzie miała lekko cytrusowy smak i zapach.