Dom energooszczędny krok po kroku. Jak wygląda budowa domu energooszczędnego?

Dom energooszczędny. Jaką działkę wybrać?

Dom energooszczędny to nie tylko sposób na tańsze rachunku, ale także dbanie o ekologię. Planowanie budowy domu energooszczędnego powinno rozpocząć się już na etapie szukania odpowiedniej działki. Kształt działki powinien być zbliżony do prostokąta lub kwadratu, jest wówczas dużo miejsca, by obrócić budynek tak, aby jego usytuowanie względem stron świata było najkorzystniejsze. Budując dom energooszczędny najlepiej, jeśli wjazd znajduje się od północy, ponieważ wtedy pomieszczenia dzienne mogą znajdować się od południa, gdzie są największe słoneczne zyski ciepła, a im więcej słońca, tym więcej naturalnej energii jest dostarczanej do domu. Najbardziej pożądanym terenem jest działka płaska lub z lekkim spadkiem w kierunku południowym. Korzystne są też drzewa liściaste znajdujące się od południa oraz iglaste od północy, ewentualnie oczko wodne od strony południowej, odbijające do domu energię słoneczną.

Projekt domu energooszczędnego

Dom energooszczędny cechuje przede wszystkim prostota. Projekty domów energooszczędnych to zazwyczaj zwarta bryła i prosty dach, bez załamań i lukarn. Taki dom nie ma balkonów, przybudówek i wykuszy. Wiele pracowni architektonicznych ma w swojej ofercie projekty domów energooszczędnych. Dokumentacja zawiera wówczas szczegółowe informacje dotyczące detali budowlanych oraz rozwiązań instalacji. Dom energooszczędny musi mieć odpowiednio zaprojektowane wnętrza. Część dzienną z dużymi przeszkleniami najlepiej sytuować od południa. Od strony przylegających do domu elementów (np. garażu) warto rozmieścić pomieszczenia, w których może być niższa temperatura i nie muszą być oświetlane światłem dziennym.

Więcej o tym, jaki projekt domu energooszczędnego wybrać, znajdziecie Projekt domu energooszczędnego. Jaki wybrać?

Dom energooszczędny - wykonawca

Dom energooszczędny wymaga od inwestora większej świadomości i zaangażowania w trakcie budowy, a także podejmowania przemyślanych decyzji na poszczególnych etapach. Oprócz standardowej dokumentacji trzeba mieć też projekt wykonawczy. Taka inwestycja wymaga bowiem precyzji w wykonaniu każdego elementu, nawet najdrobniejszego detalu. Do pracy nie należy więc zatrudniać przypadkowych wykonawców bez fachowego nadzoru. Konieczny jest doświadczony kierownik budowy lub inspektor nadzoru. Budując dom energooszczędny równie ważny jest dobór ekip wykonawczych, które będą prowadzić prace budowlane i instalacyjne. Powinny znać nowoczesne technologie i urządzenia oraz wykazać się wcześniejszą realizacją bardziej skomplikowanych i nowoczesnych budynków. Niekoniecznie chodzi o doświadczenie przy realizacji domów energooszczędnych, lecz o niezbędną na budowie domu energooszczędnego "kulturę" techniczną.

Dom energooszczędny - fundament

W domach energooszczędnych zamiast tradycyjnych ław i ścian fundamentowych najczęściej robi się płyty fundamentowe. Łatwiej je bowiem ocieplić tak, by całkowicie wyeliminować możliwość pojawienia się mostków cieplnych. Płyta fundamentowa ma znacznie prostszy kształt niż fundament tradycyjny, łatwiej jest więc też skutecznie zabezpieczyć ją przed oddziaływaniem wilgoci zawartej w gruncie. To wszystko działa na korzyść, zapewniając szczelność fundamentów, mimo konieczności wykonania w nich wszelkich przejść technologicznych i instalacyjnych.

Płyta fundamentowa w domu energooszczędnym

W domach energooszczędnych płyta fundamentowa jest jednocześnie fundamentem i podłogą na gruncie, gotową do wykończenia dowolnym materiałem posadzkowym. Ma dużą nośność, ponieważ obciążenie pochodzące od domu rozkładane jest na znacznie większą powierzchnię niż przy tradycyjnych ławach. Zapobiega to osiadaniu budynku i ogranicza odkształcenia fundamentu oraz eliminuje pękanie ścian i niszczenie struktury domu. Płyta może być wykonana niemal w każdych warunkach, na gruntach o dobrej i słabej nośności, niejednorodnych, wysadzinowych i podmokłych.

Może się jednak zdarzyć, że płyty nie da się wykonać, na przykład kiedy bezpośrednio pod powierzchnią gruntu roślinnego zalegają warstwy, które nie są w stanie przenieść obciążeń budynku. Wtedy może okazać się okazać, że niezbędne jest fundamentowanie głębokie, tak żeby elementy konstrukcyjne mogły oprzeć się na warstwach nośnych.

Wiele osób zadaje sobie pytanie o koszty tradycyjnego fundamentu, a płyty fundamentowej. Aby dowiedzieć się więcej na ten temat i rozwiać wszelkie wątpliwości, odsyłamy do artykułu: Co tańsze - tradycyjny fundament czy płyta fundamentowa?

Dom energooszczędny - parametry

Współczynnik przenikania ciepła U płyt fundamentowych jest lepszy niż 0,20 W/(m2K), w zależności od zastosowanej izolacji. Zatem z powodzeniem można wykorzystać je do budowy domów nie tylko energooszczędnych, ale i pasywnych. Oczywiście można wybudować dom energooszczędny z tradycyjnymi fundamentami. Trzeba wtedy zastosować rozwiązania eliminujące mostki cieplne na styku ścian nadziemia i fundamentowych - dobre ocieplenie tego miejsca lub zastosowanie specjalnych elementów o bardzo dobrej izolacyjności termicznej, odcinających drogę ucieczki ciepła ze ścian do fundamentów.

Dom energooszczędny - ściany

Na koszty ogrzewania domu energooszczędnego w dużym stopniu wpływa izolacyjność termiczna ścian zewnętrznych o współczynniku przenikania ciepła U znacznie lepszym niż ten wynikający z przepisów (od 1 stycznia 2017 r. nie może być niższy niż 0,23 W/(m2K), a od roku 2021 nie będzie mógł przekroczyć wartości 0,2). Jeśli planujemy ściany bez ocieplenia, trzeba wiedzieć, że te z betonu komórkowego mogą osiągnąć współczynnik U = 0,19, z ceramiki poryzowanej wypełnionej wełną mineralną - 0,18, z pustaków keramzytobetonowych ze styropianem - 0,15. Aby ściana jednowarstwowa miała takie parametry, jakie podaje producent, musi zostać wybudowana dokładnie według jego zaleceń i z wykorzystaniem elementów uzupełniających. W ścianach dwuwarstwowych najłatwiej jest uzyskać bardzo niską wartość współczynnika U, odpowiednio zwiększając grubość ocieplenia. To właśnie ono ma bowiem największy wpływ na ich izolacyjność termiczną.

O kosztach budowy domu energooszczędnego i dopłatach, przeczytajcie w artykule: KOSZTY BUDOWY DOMU ENERGOOSZCZĘDNEGO

Jak ocieplać ściany?

Aby zapewnić niski współczynnik U przy zachowaniu jak najmniejszej grubości ściany, można wybrać ocieplenie o jak najmniejszym współczynniku przewodzenia ciepła (np. zastąpić zwykły styropian o = 0,04 W/(mK) grafitowym o = 0,032). Aby U ściany osiągnął wartość 0,2, zwykle trzeba ją ocieplić 14-18 cm wełny lub styropianu. W domach energooszczędnych ściany powinny być jednak cieplejsze.

Dom energooszczędny - dach

Przez dach może uciekać do 15% ciepła. Dlatego też konieczne jest, żeby dom energooszczędny był dobrze izolowany. To, ile ciepła ucieknie przez dach, zależy przede wszystkim od warstwy izolacji termicznej. Rodzaj pokrycia jest mało znaczący dla jego ciepłochronności. Zgodnie z obowiązującymi przepisami współczynnik przenikania ciepła U dachu nie może być większy niż 0,18 W/(m2K), od 2021 roku granica ta będzie wynosić 0,15 W/(m2K). Decydując się na budowę domu energooszczędnego, trzeba zaizolować dach lepiej niż nakazują przepisy.

Grubość standardowego ocieplenia, zapewniająca przepisowy współczynnik przenikania ciepła U, wynosi 20 cm. Jeśli zastosujemy ocieplenie dachu o grubości 30-40 cm, to przy materiale o dobrych właściwościach izolacyjnych współczynnik U może spaść nawet do 0,09 W/(m2K).

Jednak nie tylko sama grubość ocieplenia ma wpływ na wielkość strat ciepła przez dach. Już na etapie projektowania takiego domu ważne jest uwzględnienie miejsc, w których mogą utworzyć się mostki cieplne. Szczególnie dobrze należy izolować połączenia kominów, ścian zewnętrznych, okien połaciowych i innych elementów łączących się z połacią dachu. Trzeba również zadbać o staranność prowadzenia prac.

Czym ocieplać dach w domu energooszczędnym?

Wełna mineralna to najpopularniejszy materiał do ocieplania dachu stromego. Jej współczynnik wynosi od 0,045 do 0,30 W/(mK). Do ocieplania połaci stosuje się przede wszystkim płyty lub maty, które łatwo dopasowują się do izolowanej przestrzeni i dokładnie ją wypełniają. Styropian z kolei służy głównie do izolacji termicznej dachów płaskich. Jego specjalna odmiana przeznaczona do termoizolacji dachów stromych ma podłużne nacięcia, ułatwiające układanie. Producenci materiałów termoizolacyjnych tworzą rozwiązania, które pozwalają coraz skuteczniej i taniej ocieplać dachy skośne, na przykład ocieplenie z pianki PIR (o ok. 0,024 W/(mK)) mocowane na krokwiach.

Dom energooszczędny - okna elewacyjne

Dom energooszczędny zawiera najczęściej duże przeszklenia. Dlatego wybierając okna i drzwi tarasowe, musimy zwrócić uwagę, by miały odpowiednie parametry.

W domach energooszczędnych montuje się znacznie cieplejsze okna, niż wymagają tego przepisy. Nie ma żadnego problemu ze znalezieniem takich modeli, ponieważ producenci okien już od dawna oferują je w wersjach znacznie lepszych, niż wymagają obowiązujące warunki techniczne. Bez trudu znajdziemy okna ze współczynnikiem U poniżej 1,0, czy jeszcze cieplejsze - nawet poniżej 0,6 (obecne przepisy wymagają, by nie był on większy niż 1,1, a od 2021 roku - 0,9). Równie ważnym parametrem w domach energooszczędnych jest współczynnik przepuszczalności energii całkowitej g, który określa, ile energii słonecznej przenika do wnętrza domu przez szkło. Zyski cieplne, które wykorzystywane są do ogrzewania budynku, zależą od lokalizacji okien.

Aby nie zmarnować dobrych parametrów okien wybieranych do domów energooszczędnych, trzeba zadbać o odpowiednie zamocowanie stolarki. Przy osadzaniu ciepłych okien powinno się stosować ciepły montaż, w którym każda warstwa ma określone zadanie. Polega on między innymi na wsunięciu okna w warstwę styropianu lub wełny mineralnej na specjalnie przeznaczonych do tego elementach montażowych i na zapewnieniu szczelnego połączenia z murem.

Dom energooszczędny - okna dachowe

Dzięki nowoczesnej konstrukcji profili, dwu- i trójkomorowym pakietom szybowym oraz specjalnym kołnierzom uszczelniającym okna połaciowe mogą osiągać nawet lepsze parametry niż okna fasadowe. Ich współczynnik przenikania ciepła U (całego okna po zamontowaniu) jest mniejszy niż 0,8 W/(m2K), a w najcieplejszych modelach wynosi 0,68 (w świetle przepisów nie musi być większy niż 1,3, a od 2021 roku - 1,1). Warte uwagi są modele okien energooszczędnych, dostarczane i montowane wraz z elementami docieplającymi (ramami izolacyjnymi, opaskami docieplającymi lub blokami termoizolacyjnymi). Są one tak skonstruowane, by wypełniać wąską szczelinę między ościeżnicą okna a elementami konstrukcyjnymi dachu.

Dom energooszczędny - izolacja termiczna okien

Dom energooszczędny powinien zawierać zabezpieczenie zaizolowanej przestrzeni pomiędzy oknem połaciowym a konstrukcją dachu przed zawilgoceniem. Oprócz kołnierza uszczelniającego oferowane są także izolacja przeciwwilgociowa z membrany dachowej i folii paroszczelnej. Kołnierz paroprzepuszczalny chroni materiał termoizolacyjny przed zawilgoceniem z zewnątrz, a kołnierz paroszczelny od wewnątrz. Zastosowanie kompleksowego rozwiązania gwarantuje energooszczędność każdego okna dachowego.
W przypadku domu energooszczędnego izolacja termiczna okien połaciowych jest równie ważna, jak ich szczelność. Powinna więc znajdować się na całym obwodzie zewnętrznym okna. Dzięki temu na styku ościeżnicy i połaci dachu nie powstają mostki termiczne.

OBEJRZYJ PROJEKTY DOMÓW ENERGOOSZCZĘDNYCH