Jak doświetlić poddasze? Wnętrza w dobrym świetle

Okna fasadowe na poddaszu

Najprostszym sposobem na wpuszczenie słońca pod dach jest osadzenie pionowych okien w ścianach zewnętrznych - na poziomie poddasza są to ściany szczytowe. Niestety, z takiej opcji mogą korzystać tylko gospodarze domów z prostymi, dwuspadowymi dachami i to wyłącznie w pomieszczeniach przylegających do szczytów. Okna tego typu są łatwo dostępne w dużym wyborze kształtów oraz wykończeń.

Często na poddaszu planuje się i instaluje takie same okna jak na niższych kondygnacjach. W domach o tradycyjnej architekturze są to przede wszystkim prostokątne, typowe okna z parapetami na wysokości 90-100 cm i nadprożem powyżej 2 m od podłogi, a w bardziej nowoczesnych - także portfenetry wprowadzające światło daleko w głąb pomieszczeń. Nic nie stoi jednak na przeszkodzie, by poddasze wyróżnić specjalnym kształtem otworów okiennych.

Pokoje przy ścianach szczytowych wyglądają najefektowniej, gdy wypełniają całą dostępną przestrzeń i mają symetrycznie rozłożone skosy. Okna w szczycie gwarantują użytkownikom dobry kontakt wzrokowy z otoczeniem, są łatwo dostępne, a takie z parapetami na standardowej wysokości wręcz ułatwiają aranżację wnętrza.

Fot. Piotr Mastalerz/Siedlisko Sobibór

Okna w lukarnach

Dość skomplikowanym sposobem doświetlenia poddasza są lukarny, które są rodzajem nadbudówki, unoszącej do góry połać dachu tak, że we frontowej, pionowej ściance powstaje miejsce na zwykłe okno. Tradycyjne lukarny mają najczęściej drewniany szkielet, wsparty na więźbie dachowej. Stosuje się także lukarny murowane oraz wzmocnione konstrukcją żelbetową zazwyczaj wtedy, gdy ścianka frontowa stanowi przedłużenie zewnętrznej ściany domu.

Kształty i rozmieszczenie lukarn są ściśle powiązane z bryłą dachu. Zbyt małe nachylenie połaci to poważna przeszkoda lepiej sprawdzą się w dachach stromych, o nachyleniu od 40-45° oraz ze ściankami kolankowymi wysokości przynajmniej 1 m. Lukarny zwiększają ryzyko błędów wykonawczych, generują też spore koszty na etapie budowy i eksploatacji. Wymagają starannego zaizolowania i ocieplenia, utrudniają odpływanie wody opadowej, a także sprzyjają zaleganiu śniegu we wklęsłych zakamarkach. Podstawowa zaletą lukarny jest za to wyraźne powiększenie wnętrza. Dzięki odpowiednio zaplanowanej, powierzchnia użytkowa pomieszczenia wzrasta nawet o 1/3. Dlatego na niewielkich, okrojonych skosami poddaszach lukarny będą uzasadnioną inwestycją, która umożliwi sensowne wykorzystanie miejsca.

Lukarna tworzy w pomieszczeniu wnękę, w której można się poruszać bez "uważania na głowę". Im większa, tym więcej powstaje dodatkowego miejsca o pełnej wysokości, a także tym lepiej i skuteczniej doświetli wnętrze. Konstrukcyjną odwrotnością (negatywem) lukarn są wnęki i balkony dachowe, zlokalizowane wewnątrz poddasza, poniżej połaci dachu.

Fot. Wienerberger

Okna dachowe

Okna dachowe mogą dostarczyć do wnętrz od 20 do 50% więcej światła niż pionowe przeszklenia. Chociaż nie powiększają poddasza tak jak lukarny, to są od nich bardziej uniwersalne, a także znacznie dyskretniejsze; często nie widać ich z poziomu terenu. Nie wpływają na sylwetkę domu, dzięki czemu zachowuje on prosty kształt z jednolitymi połaciami dachu.

Okna dachowe można grupować (w pionie lub poziomie), ustawiając je po kilka obok siebie. Przynajmniej część okien trzeba zaplanować na tyle nisko, by można było przez nie wyglądać na zewnątrz (w takiej sytuacji dolna krawędź okna powinna się znajdować na wysokości 85-115 cm od podłogi). Wyjątkowo atrakcyjnie wyglądają współczesne budynki z poddaszem wyposażonymi w okna kolankowe, czyli zestawy składające się z zachodzącego na dach okna połaciowego, uzupełnionego dolnym, pionowym przeszkleniem w ściance kolankowej.

Dzięki starannemu rozmieszczeniu okien połaciowych można równomiernie doświetlić wnętrza. Sprzyja temu także odpowiednie ukształtowanie ościeży u góry równoległych do podłogi, a na dole schodzących pionowo. Warto też pamiętać o umieszczaniu grzejników pod oknami połaciowymi, bo tylko dobra cyrkulacja powietrza w bezpośrednim sąsiedztwie otworów zapobiegnie skraplaniu się pary wodnej na chłodnych szybach.

Fot. Velux

Osło-ny do okien da-cho-wych

Pomieszczenia na poddaszu mają mniejszą kubaturę niż na parterze. Dodatkowo, okna zamontowane w połaci są ustawione do słońca pod kątem zbliżonym do prostego, dlatego wymagają zastosowania osłon przeciwsłonecznych, by nie doprowadzać do przegrzewania się latem pomieszczeń na poddaszu.

Fot. Fakro

Osłony wewnętrzne. Do ochrony okien połaciowych przed światłem słonecznym służą rolety wewnętrzne, zasłony plisowane i żaluzje. Wszystkie dają duże możliwości manewrowania dopływem światła dziennego. Najważniejszą różnicą pomiędzy poszczególnymi przesłonami jest, oprócz ceny, ilość przepuszczanego przez nie światła.

Rolety zewnętrzne. Najlepsze efekty w ochronie przed przegrzewaniem zapewniają przesłony montowane na zewnątrz okna, ponieważ odbijają one promieniowanie słońca, zanim dotrze ono do szyby i wnętrze się nagrzeje. Rolety takie wykonane są z aluminium ocieplanego pianką, dzięki czemu po opuszczeniu skutecznie chronią przed nagrzewaniem pomieszczenia. Dodatkowo, roleta daje efekt zaciemnienia, wycisza, ogranicza zimą ucieczkę ciepła z domu, zwiększa bezpieczeństwo i zapewnia prywatność.

Fot. Velux

Markizy. Rozwija się je na zewnątrz okien nie zasłaniają wtedy widoku, ani nie zaciemniają wnętrz. Gdy nie są potrzebne, zwijają się w rolkę ukrytą w kasecie. Z markizy korzysta się tylko latem. Skuteczność ochrony przed nagrzewaniem w przypadku rolet zewnętrznych i markiz jest zbliżona. Roleta zewnętrzna gwarantuje 95-procentową ochronę przed nagrzewaniem, zaś markiza 90-procentową.

Uwaga! Przy wyborze osłon chroniących wnętrza przed nagrzewaniem, warto rozważyć zakup markiz i rolet zasilanych bateriami słonecznymi. Sterowanie tymi produktami nie wymaga dodatkowego źródła zasilania, a ich instalacja może się odbyć nawet po wykończeniu poddasza, ponieważ nie wymaga doprowadzenia do okna okablowania.
Oprócz możliwości ręcznego podnoszenia i opuszczania rolet, można nimi sterować także za pomocą pilota, który działa na fale radiowe. W rolecie i markizie bateria znajduje się w górnej kasecie. W pełni naładowana wystarczy na 100 cykli, a specjalne zabezpieczenie uniemożliwia całkowite rozładowanie baterii słonecznej.