Jak zadbać o właściwą wentylację dachu?

Dach jest bardzo wrażliwy na jakość użytych materiałów i wykonawstwa. Zatrudnienie pseudodekarzy lub zastosowanie złych materiałów obniża jego trwałość. To, że nie każdy zbyt tanio wybudowany dach od razu cieknie, wynika tylko z łagodnych ostatnio zim.

Jednym z najważniejszych czynników decydujących o trwałości dachu jest jego wentylacja, czyli zapewnienie ruchu powietrza w przeznaczonych do tego przestrzeniach pomiędzy termoizolacją a pokryciem dachu. Dzięki temu wysychają naturalne zawilgocenia i zaroszenia powstałe pod pokryciem. Przepływające powietrze ujednolica również temperaturę dachu oraz odprowadza na zewnątrz wilgoć przedostającą się od strony wnętrza przez termoizolację. Dlatego do zapewnienia właściwej wentylacji dachu potrzebne są puste przestrzenie (szczeliny). Zależnie od tego, gdzie się one znajdują, mówi się o wentylacji całego dachu (dwie szczeliny – jedna pod pokryciem i druga nad izolacją termiczną) i o wentylacji jedynie samego pokrycia (tylko pod pokryciem zasadniczym).

Dlaczego potrzebna jest wentylacja dachu?

Większość pokryć dachów skośnych składa się z pokrycia zasadniczego (dachówek, blachodachówek, płytek włóknocementowych itd.) i warstwy uszczelniającej, nazywanej wstępną (papy na deskowaniu, folii wstępnego krycia, membrany wstępnego krycia). Obydwie te warstwy razem decydują o prawidłowym funkcjonowaniu dachu. Pokrycie zasadnicze sprowadza większość opadów (w tym wodę pośniegową) poza dach oraz osłania przed wiatrem, słońcem i hałasem, ale o szczelności całego pokrycia decyduje warstwa występnego krycia. Szczelność samego pokrycia zasadniczego jest uwarunkowana sposobem jego montażu, wymiarami i cechami materiału, z którego jest wykonane (na przykład rozszerzalnością termiczną).
Aby dach długo funkcjonował bez problemów, powinien mieć przestrzeń wentylacyjną. Należy ją zaprojektować tak, aby ruch powietrza był naturalny (jedynie w najtrudniejszych, dużych konstrukcjach – wymuszony). Sposób wentylowania zależy od kształtu i wielkości połaci oraz od kąta nachylenia dachu. Powietrze wentylujące może być wpuszczane i wypuszczane z przestrzeni wentylacyjnej na wiele sposobów. Zależą one głównie od sposobu wykorzystania poddasza.
Bez względu na to, jaki sposób wentylowania dachu zastosowano, jego podstawową zaletą jest stałe osuszanie termoizolacji i więźby dachowej, co znacząco zwiększa izolacyjność i trwałość dachu. Mogą one bowiem zostać zawilgocone wskutek stałego napływu wilgoci z wnętrza domu (w nowych budynkach również wilgoci technologicznej) oraz wilgoci napływającej z zewnątrz (na przykład z niewielkich przecieków pokrycia dachowego). Dotyczy to głównie wełny mineralnej, najczęściej stosowanej do izolacji termicznej dachów. Powszechnie przecież wiadomo, że wraz ze zwiększeniem zawilgocenia materiałów ociepleniowych obniżają się ich właściwości izolacyjne. Wymagają one zatem stałego osuszania, co najłatwiej zrobić za pomocą przepływającego powietrza.
Dodatkowymi korzyściami z właściwej wentylacji dachu jest efekt chłodzenia poddasza latem, zimą zaś – brak dużego oblodzenia (sopli) na okapie, ponieważ wciąż przepływające powietrze nie dopuszcza do przedwczesnego topienia się śniegu. Jeśli w dachu brak będzie wentylacji połaci dachowej, to wydostające się z pomieszczeń ciepłe powietrze może sprawić, że temperatura pod pokryciem wzrośnie, wskutek czego śnieg zacznie się od spodu topić. Na okapie, gdzie ciepło nie będzie już działać od spodu, zaczną się tworzyć lodowe nawisy i zwały. Za nimi będzie się zbierać woda z topniejącego śniegu, która znowu zamarznie i zjawisko to będzie się nawarstwiać.

Krzysztof Patoka, ekspert z wieloletnim doświadczeniem współpracujący z Polskim Stowarzyszeniem Dekarzy; właściciel firmy „OKAP”; rzeczoznawca SITPMB przy NOT